8344044659

14

1. DEFINICJA POJĘCIA

O Złożona wielość sytuacji decyzyjnych zmusza do ich typizacji oraz ustanowienia reguł, które podają orientacyjne dyrektywy działania. Z jednej strony takie reguły działania budują osobistą moralność jednostki, z drugiej strony interakcyjność działania stwarza chęć zapewnienia regułom akceptacji społecznej. Społeczne reguły działania nazywamy normami. Normy stanowią etos społeczeństwa.

O Każde normowanie działania zakłada kryteria. Te wyłaniają się tylko częściowo z rzeczowej kompetencji odnoszącej się do konkretnych obszarów działania. Fundamentalne kryteria uzależnione są od niekwestionowalnych pewników, które dotyczą szerokich żywotnych interesów osób, a zatem tego, co dla nich jest ostatecznie i naprawdę dobre.

Chodzi przy tym o pewniki odnoszące się do natury i przeznaczenia człowieka, do najwyższego dobra jako sensu i celu działania, od którego zależy dobro pośrednich celów działania, do zasady ustanawiającej, jakie reguły względnie normy ostatecznie należy uwzględnić, oraz do idei dobrego życia. Dopiero w świetle tego rodzaju niekwestionowanych pryncypiów staje się jasna moral-no-etyczna doniosłość działania i jego normatywności (Herms 1991, 64 n).

Na podstawie tego stanu rzeczy nazywamy człowieka istotą moralną, zaś działanie ujmujemy w całej jego moralnej ważności. Jako dyscyplina naukowa etyka tematyzuje ten stan rzeczy oraz jego elementy, czyniąc je przedmiotem krytycznego postępowania badawczego. Możemy wyróżnić przy tym trzy obszary problemowe etyki.

O Etykaanalityczna lub metaetyka poddaje analizie język moralny, zatem znaczenie moralnych wyrażeń i zdań, jak również logicznych i retorycznych reguł moralnej argumentacji. Odnosi się przy tym do obecnego już dyskursu moralnego.

O Etyka fundamentalna bada podstawy etyki, jej antropologiczne założenia oraz ogólne warunki moralnej normatywności.

Tematami tej sfery problemowej są: pojęcie sumienia, problem wolności woli, pre-cyzacja pojęcia moralnego usposobienia, wskazanie podstawowych zasad moralnych oraz możliwych form argumentacji służącej uzasadnieniu norm, oraz ogólna teoria obowiązków, wartości i cnót. Tematy te zawierają w sobie krytyczną procedurę badawczą owych niepodważalnych podstawowych aksjomatów, o których była mowa powyżej.

O Etyka normatywna lub stosowana konkretyzuje etyczną problematykę, odnosząc ją do określonych obszarów działania. Bada zastane sposoby normowania, przedkładając za pomocą rozumnych argumentów propozycje ich modyfikacji.