8344044663

1. DEFINICJA POJĘCIA

refleksję społecznoetyczną. Zadaniem etyki społecznej jako nauki jest wniesienie w te dysputy odpowiednich argumentów, sformułowanych przez rozum praktyczny.

1.1.4 Określenie relacji między etyką indywidualną i społeczną

W przypadku relacji między etyką indywidualną a etyką społeczną należy zasadniczo wystrzegać się dwóch nieporozumień, które wyłaniają się z tendencji redukcjonistycznych: po pierwsze redukcji etyki społecznej do etyki indywidualnej, po drugie - odwrotnie - indywidualnej do społecznej. Wobec tych redukcjonistycznych tendencji należy mocno podkreślać niezależne znaczenie obu perspektyw etyki.

Redukcja etyki społecznej do indywidualnej przesłania autonomiczne w praktyce znaczenie wymiaru społecznego, a mianowicie zagęszczanie się wzajemnych oddziaływań w postać struktur instytucjonalnych. W następstwie tego wymiar społeczny jawi się jako czysta suma indywidualnie pojmowanych wzajemnych oddziaływań. Pominięte zostaje to, że społeczne utrwalanie się wzajemnych oddziaływań w struktury, systemy, kompleksy reguł i systemy zarządzania stanowi wobec indywidualnie pojmowanej praktyki całkowicie nową jakość. Dla etyki redukcja ta ma następujące konsekwencje: problemy społeczne rozwiązują się same przez się, kiedy poszczególne osoby działają dobrze i właściwie w sensie etyki indywidualnej. Społeczne konflikty są wyłącznie nagromadzeniem osobistych - międzyludzkich - nieporozumień. Udoskonalenie stosunków społecznych wynika jakby automatycznie z poprawy osobistych działań. Takie redukcjonistyczne stanowisko fałszywie pojmuje szczególną jakość i autonomiczne znaczenie wymiaru społecznego, którego nie można interpretować jako czystej sumy indywiduów.

Owo redukcjonistyczne nieporozumienie wyraża się w następujących przeświadczeniach: Z globalnym wyzwaniem ekologicznym można się dostatecznie uporać dzięki temu, że wszyscy osobiście zachowywać się będą przyjaźnie wobec środowiska. Wojny są rezultatem nagromadzenia wyłącznie osobistych sytuacji konfliktowych. Nędzę Trzeciego Świata będzie można przezwyciężyć, jeśli każdy wykaże większą gotowość niesienia pomocy i dzielenia się swoimi dobrami. Bezrobocie jest rezultatem indywidualnie pojmowanych nastawień: żądzy zysku przedsiębiorcy, roszczeniowego myślenia pracobiorcy, lenistwa bezrobotnych. Za tego typu przeświadczeniami stoi redukcjonistyczne fundamentalne przekonanie: gdyby poszczególne osoby były moralnie dobre w sensie etyki indywidualnej, wówczas również i społeczeństwo byłoby jakby automatycznie dobre i sprawiedliwe. Niedobory sprawiedliwości społecznej mają swoją przyczynę w indywidualnie rozumianej winie; zawsze istnieją źli, którzy ponoszą za to osobistą odpowiedzialność. Znaczenie strukturalnej i systemowej autonomii wymiaru społecznego jest tutaj konsekwentnie pomijane i lekceważone. Tego rodzaju tendencje redukcjonistyczne można nierzadko spotkać również w kościołach, zaś swój dobitny wyraz znajdują wówczas, kiedy tematyka kazań obraca się wokół problemów społecznych.