8344044661

1. DEFINICJA POJĘCIA

które nazwaliśmy za Simmlem wymiarem społecznym. Na tym tle możemy rozróżnić owe dwie perspektywy:

O Etyka indywidualna poddaje refleksji działanie przypisane indywidualnym osobom oraz związane z ich osobistą odpowiedzialnością. Chodzi zatem o to, aby moralnie osądzić względnie normować działania, motywacje działań, stanowiska, poglądy indywidualnych osób. Zakłada się przy tym oczywiście, że jest w naszej mocy oraz zależy osobiście od nas to, czy w postępowaniu realizujemy odpowiedni motyw działania, względnie czy zajmujemy odpowiednie stanowisko lub przeświadczenie co do danych poczynań. Indywidualna z etycznego punktu widzenia perspektywa w żaden sposób nie przesłania tego, że działanie w istotnym stopniu posiada strukturę interakcji oraz realizuje się w kontekstach społecznych.

Czy kłamię, kradnę, oszukuję, w jaki sposób wypełniam swoje zadania w rodzinie i zakładzie pracy, jakie wymagania sobie stawiam, jak przeżywam swoją seksualność, spędzam wolny czas, w jaki sposób jestem nastawiony do obcokrajowców, Trzeciego Świata, czy jestem skąpy lub szczodry, egoistyczny lub otwarty na innych, oraz jakie idee dobrego życia naśladuję - to wszystko, jak i wiele innych kwestii badamy w ogólności jako sprawy, za które ponosimy osobistą odpowiedzialność oraz za które czynimy siebie wzajemnie osobiście odpowiedzialnymi.

O Etyce społecznej chodzi o moralną ocenę wymiaru społecznego, a zatem owej instytucjonalnej struktury, w którą zagęszczają się i krystalizują wzajemne oddziaływania. Pytanie zasadnicze brzmi: czy zastane formacje instytucjonalne są sprawiedliwe? Etyka społeczna osądza zatem na podstawie kryteriów (etyka fundamentalna) stosunki społeczne, struktury, systemy reguł, rządy itd. ze względu na ich sprawiedliwość. Usiłuje poddać krytycznemu badaniu struktury instytucjonalne, a jeśli to konieczne, przedstawiać propozycje ich udoskonalenia. W odróżnieniu od etyki indywidualnej okazuje się, dzięki pojęciu społecznych zagęszczeń względnie krystalizacji, że ich stanu, genezy, oraz przekształceń nie można powiązać tak po prostu z osobistą odpowiedzialnością określonych indywiduów.

Jak zauważyliśmy w 1.1.1, znaczną część tych struktur instytucjonalnych można przyporządkować oddziaływaniom społecznym w ramach rodziny, nauki i umiejętności, gospodarki, polityki i prawa, kultury/religii, względnie ich krzyżowaniu się ze sobą. Tematami refleksji społecznoetycznej są np. struktury gospodarcze, umowy zbiorowe, konstytucje, prawo karne, poszczególne ustawy, stosunki międzynarodowe, służba zdrowia, społeczne systemy ubezpieczeń, rola wspólnot religijnych w państwie i społeczeństwie, jak również kwestia równomiernego rozłożenia ciężarów w rodzinie. Problemów związanych z wyzwaniami ekologicznymi, bezrobociem oraz Trzecim Światem nie można zadowalająco analizować bez oparcia ich na etyce społecznej.