8344044675

1 DEFINICJA POJĘCIA

Chrześcijańska etyka społeczna stanowi zwyczajowo dyscyplinę teologii. W dalszej części tego opracowania wyjaśnimy, w jaki sposób zdefiniować bliżej przedmiot tej dyscypliny, jak również jej metodyczno-naukowy charakter. Zajmiemy się najpierw pojęciem etyki społecznej (1.1), a następnie zwrócimy uwagę na problem, w jakim znaczeniu należy mówić o chrześcijańskiej etyce społecznej (1.2).

1.1 Etyka społeczna

Nazwa ta oznacza, że dyscyplina ma charakter etyki, której przedmiotem jest wymiar społeczny. Zamierzamy doprecyzować elementy tej definicji, w stopniu niezbędnym na tym etapie rozważań, aby osiągnąć bliższe określenie pojęcia.

1.1.1 Wymiar społeczny

Dyskurs dotyczący wymiaru społecznego bierze pod uwagę sytuację społeczną człowieka jako względnie autonomiczny zakres przedmiotowy. Nawiązując do Georga Simmla (1858-1918), klasyka nowoczesnej socjologii i filozofii społecznej, scharakteryzujemy, co stanowi ów obszar przedmiotowy. Dla Simmla istota wymiaru społecznego, względnie społeczeństwa, zawiera się w różnorodności wzajemnych oddziaływań między indywiduami, które to społeczeństwo stanowią.

Społeczeństwo w najszerszym sensie istnieje w sposób oczywisty tam, gdzie wielość indywiduów wchodzi we wzajemne relacje. [...] Szczególne przyczyny i cele, bez których naturalnie nie może nastąpić uspołecznienie, stanowią do pewnego stopnia ciało, materię społecznych procesów; to, że rezultat tych procesów i popieranie tych celów wywołuje wzajemne oddziaływanie oraz uspołecznienie ich nosicieli, stanowi formę, w którą owe treści się ubierają oraz na których oddzieleniu od tych ostatnich na mocy abstrakcji naukowej opiera się całe istnienie odrębnej nauki o społeczeństwie (Simmel, 5, 54).

Niezbędne jest tutaj pewne istotne rozróżnienie. Wzajemne oddziaływania (interakcje) między indywiduami stanowią tylko wtedy względnie autonomiczną, obiektywną sferę wymiaru społecznego, gdy wykazują one pewną stałość i regularność. Tylko wówczas „naukowa abstrakcja” może je oddzielić od zmiennych, subiektywnych stanów i motywów ich nosicieli. Możemy również powiedzieć: wzajemne oddziaływania konstytuują sferę społeczną o tyle, o ile wykazują pewien instytucjonalny