8399011105

I. Ojciec komedii polskiej

Swoją twórczość rozpoczął jeszcze przed wystąpieniem Mickiewicza, czyli w czasie, kiedy jeszcze tworzyli autorzy oświeceniowi. Kończył, kiedy wydane już były pierwsze powieści pozytywistyczne. Mowa jest o Aleksandrowi Fredrze. Pisarzu, który wczasach narodowej klęski, smutku i patriotyzmu pisał komedie. Oznacza to, że pisarstwo Fredry nie tylko przecinało granice epok literackich wyznaczonych przez historyków, ale także rozwijało się według swych własnych rytmów, nie bardzo zależnych od zmieniających się mód i prądów.

Aleksander Fredro urodził się 20 czerwca 1793 roku w bogatej rodzinie, mającej swoją siedzibę na południe od Lwowa, u stóp Karpat w zaborze austriackim. Dzieciństwo spędził w majątku rodzinnym w Beńkowej Wiszni, na prowincji galicyjskiej. W 1822 roku ojciec pisarza uzyskał w Wiedniu tytuł hrabiowski. Jako dorastający młodzieniec Fredro nie przejawiał literackich skłonności. Uczył się tylko u prywatnych guwernerów. Nigdy nie uczęszczał do szkół publicznych, ponieważ w szkołach i w domach szlacheckich nauczyciele kładli większy nacisk na rozwój fizyczny niż intelektualny. Ojciec Aleksandra, nie chciał, żeby jego dzieci uczęszczały do niemieckich szkół, dlatego uczyły się w domu, co pomogło im osiągnąć rozwój umysłowy i intelektualny. W swych pamiętnikach Aleksander opowiada, że uczył się gorzej niż starsi bracia. Nie znosił nauki, lekcji fortepianu, książek. Jednak wskazuje na swoją indywidualność, pisząc, że był bardziej poważny od braci, nigdy nie był dzieckiem, dlatego też przezywano go „staruszkiem⁴¹.¹ „Fryderyk Henryk Lewestam w książce Aleksander Fredro. Szkic biograficzno-literacki wydanej w 1876 roku tak wspomina tamten okres: »Nauki pobierał w domu, a charakteru będąc raczej zamkniętego w sobie, aniżeli skłonnego do wesołości młodzieńczej, nie dawał niczem jeszcze poznać zarodków siły i twórczości komicznej, które się później tak świetnie w nim rozwinęły. Zarodki te przecież rychło już spoczywały w tym badawczym,

6

1

Zob. KUCHOWICZ, Zbigniew. Aleksander Fredro we fraku i w szlafroku. Osobowość i życie prywatne. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza. 1989, s. 45-49.