8401850239

kraju lub na obszarze całej części świata, wniesione następnie na mapy, pozwalają połączyć punkty o jednakowem ciśnieniu (np.: 755 mm., 760 mm. i t. d.) Lin ją jednakowego ciśnienia, tak zwaną izobarą.

Izobary pozwalają na wyodrębnienie pewnych samodzielnych układów, podobnych do wirów na wodzie, powstających w oceanie powietrznym, lecz nierównie większych, poruszających się przeważnie z zachodu na wschód. Jedne z nich są układami, w których ku środkowi ciśnienie stałe maleje (depresje), drugie zaś naodwrót są obszarami, w których środku stan barometru jest najwyższy. (Wyże barometryczne). Pierwsze układy, to jest depresje, dzięki swemu rozkładowi ciśnienia, mają wiatry skierowane ku swemu środkowi, a jednocześnie wznoszące się ku górze, dzięki czemu następuje skraplanie się pary wodnej, t. j. opady; w drugich zaś układach prądy powietrza mają kierunek naogół odśrodkowy, wiatry zwiastują najczęściej pogodę jasną. Wiadomo już, że każdorazowy stan pogody zależny jest przedewszystkiem od rozkładu ciśnienia atmosferycznego, z którym pozostają w bezpośrednim związku wiatry: oceaniczne ciepłe i wilgotne zimą, chłodne i wilgotne latem, lądowe zimne i suche zimą, gorące i suche latem. Te zasady tworzą podstawę t. zw. metody synoptycznej, obejmującej cały szeroki teren zjawisk atmosfery w celu wyciągnięcia odpowiednich wniosków. Ostateczne rezultaty komunikowane są kolejom, większym majątkom, portom lotniczym i morskim i t. d. za pomocą telefonu i telegrafu, a w niedalekiej przyszłości i za pomocą radjotelefonu. Za przykładem Europy Zachodniej próby w tym kierunku dokonywane są i w Polsce. Jak już wyjaśniono powyżej tylko metoda synoptyczna pozwala przewidywać zmiany pogody mimo to i spostrzeżenia lokalne mogą oddać nam pewne usługi.

Spostrzeżenia lokalne dzielą się na spostrzeżenia instrumentalne i spostrzeżenia bez przyrządów, Pierwsze można urządzić niezbyt wielkim kosztem, co zaś do najprostszych spostrzeżeń bez przyrządów, to meteorologowie zebrali pewną ilość prawideł, mających mniejszą lub większą wartość dla prognoz pogody. Szereg tych najbardziej używanych prawideł, opartych na obserwacji najpospolitszych zjawisk atmosferycznych, zarówno bez jak i z przyrządami, podajemy poniżej.

I. Cechy pogarszającej się pogody.

1.    Gdy z jakiegokolwiek punktu zachodniej części nieba, z prędkością, dającą się uchwycić gołem okiem, nadciągają chmury pierzaste (t. zw. cirri), jest to oznaką zbliżania się cyklonu t. j. wiru atmosferycznego, rozciągającego się na wiele setek mil. Chmury owe dają wskazówkę, że po upływie jednego lub dwu dni nastąpi bardziej długotrwała zmiana pogody.

2.    Jeżeli, po ukazaniu się takich szybko poruszających się chmur pierzastych, nieboskłon pokrywa się stopniowo delikatną oponą warstwowanych i w szeregi rozłożonych chmurek (t. zw. baranki), to można oczekiwać z pewnością nastąpienia pogody wietrznej w połączeniu z deszczem lub śniegiem.

3.    Gdy kierunek ruchu chmur nie odpowiada kierunkowi wiatru w warstwie dolnej, lecz w porównaniu z tym ostatnim wykazuje widoczne odchylenie (i to na prawo), oznacza to, że znajdujemy się w części przedniej depresji. Wtenczas wypada oczekiwać pogorszenia się stanu pogody.

4.    Gdy na znacznej części nieba przechodzą w wyciągniętych pasach chmury pierzaste, wyglądające tak, jak gdyby strzelisto wychodziły z jednego punktu na horyzoncie (z t. zw. punktu radjacyjnego), poczytywać to można

- 4 —