dobra, wolności, pokoju, pracy, chwały, ale także w ich zaprzeczeniu poprzez kłamstwo, nienawiść, zniewolenie, przemoc, dyskryminację, cierpienie. Boską miarą wyznaczaną złu guła-gów, obozów koncentracyjnych, zbrodni i przemocy aparatu komunistycznego bezpieczeń-
I
stwa, jest tajemnica łaski Chrystusowego odku- i pienia świata: przezwyciężenie zła dobrem, nienawiści miłością, a zatem ostatecznie Boże miłosierdzie. Oto prawdziwy optymizm przeziera- j jący z kart tej książki. W Pamięci i tożsamości \ na ważne pytania o bieg świata odpowiedzi j udziela więc teolog historii zbawienia oraz i świadek historii, pamiętający ofiary wojennej zagłady r komunistycznego zniewolenia, papież zaniepokojony złem społecznym i politycznym oraz pogłębiającym się kryzysem moralnym i pustką duchową cywilizacji zachodnioeuropejskiej.
Po upadku komunizmu przed ludźmi stanął dylemat właściwego używania wolności danej przez Stwórcę człowiekowi po to, aby przez nią urzeczywistniał prawdę o dobru w życiu osobistym i rodzinnym oraz we wszystkich formach współistnienia i współdziałania społecznego. Omawiana książka przynosi tutaj ważne wyjaśnienie, ze „Wolność jest dla miłości”. Równie lakoniczna, jasna i przekonująca jest analiza trzech dróg do świętości (oczyszczenie, oświecenie, zjednoczenie). Jako uczestnik i naoczny świadek bez mała półwiecza ofiarnych zmagań z komunistycznym totalitaryzmem w Polsce i Europie Wschodniej, Jan Paweł H w złym używaniu wolności, etycznym permisywizmie, agnostycyzmie, manipulacjach życiem ludzkim - skrywanych pod pozorami demokracji euro-pejskiego liberalizmu, dostrzega moralny upa-156 dek cywilizacji Zachodu, która stała się „inną postacią totalitaryzmu”2. Więc tylko zachowanie przykazań Dekalogu pozwala człowiekowi wydźwignąć się z upadku moralnego, zniewolenia, niesprawiedliwości, dyskryminacji, prze- ■ mocy i powrócić na drogę cnót życia, które prowadzą do świata wartości: prawdy, dobra, wolności.
Konspekt nr 1/2006 (25)
Myślqc Ojczyzna...
Święty Karol Wojtyła był wielkim papieżem Kościoła katolickiego, a także filozofem, teologiem, nauczycielem i poetą, autorem wielu publikacji ewangelizacyjnych, kilkunastu encyklik, w których realizował personalistyczny projekt kształtowania człowieka poprzez zbliżenie go do Boga w wolnym i odpowiedzialnym dialogu Mistrza i Uczniów. Był też znakomitym popularyzatorem życia duchowego, o czym wiemy, co najmniej od czasów Elementarza etycznego, książeczki przystępnie prezentującej skondensowaną problematykę moralną. W latach krakowskich napisał dwa ważne dzieła z dziedziny antropologii filozoficznej: Miłość i odpowiedzialność om Osobę i czyn. tymczasem w swych porywających refleksjach chrześcijańskich na temat historii i kultury zarówno Europy, jak i swojej Ojczyzny, z kart Pamięci i tożsamości mówi do nas jako przewodnik narodu, którego rozwój duchowy i pomyślność leżą mu na sercu. Wciąż z pasją przeżywa więc nasze dzieje, wielkie wzloty i upadki, a wspominając z dumą o wielokulturo-wości jagiellońskiej Rzeczpospolitej narodów uczy nas uniwersalizmu, bo dla niego polskość to otwartość i pluralizm, a nie ciasnota i zamknięcie. Jednak również zdaniem Jana Pawła II o miejscu i roli Polski we Wspólnocie Europejskiej rozstrzygać powinny chrześcijańskie korzenie i tożsamość jej kultury oraz postawa bardzo wysoko ceniona w polskiej historii - patriotyzm, czyli dobro ojczyzny - umiłowanie narodu, kultury, tradycji, historii, języka. Stąd też w tej bardzo polskiej książce wiele odwołań do Kochanowskiego, romantyków, Norwida i Wyspiańskiego, do muzyki Chopina i malarstwa Matejki.
Charakterystyczne, że pontyfikat papieża Polaka, przy całej swej koncentracji na Kościele powszechnym i trosce o losy ludzkości, był pontyfikatem w którym stale powracał nurt zatroskania o Ojczyznę. Aby to zrozumieć wystarczy sięgnąć po jedyny w swoim rodzaju wiersz Myśląc Ojczyzna. Przed laty biskup krakowski Karol Wojtyła pisał między innymi: