8508893233

Anna Gomola, Małgorzata Rygielska, Poradnik dla osób, wybierających...

Litwinów i Petersburszczan abecadłowo ułożony przez Jana Karłowicza”²⁷. Jak pisali Anna Kapuż i Elżbieta Smułkowa, analizując listy Karłowicza, w których znalazły się informacje o powstawaniu „Podręcznika”: „cytaty dobitnie świadczą, że J. Karłowicz miał w tym wypadku wyraźny zamiar dydaktyczny (poradnictwo w zakresie poprawności językowej) Praca była gotowa do druku w 1882 r. i Karłowicz podjął próbę jej wydania; ponowił ją w 1886 - za pośrednictwem Erazma Piltza - ale z powodu zakazu cenzury nie ukazała się²⁸. Warto również pamiętać, że Karłowicz miał pewne doświadczenie w pracy nauczycielskiej. Jak pisał Adam Antoni Kryński:

Przy swoim zamiłowaniu do muzyki i gruntownym w niej wykształceniu, pragnął je zużytkować na szerszym polu nauczycielskim. W tym celu udał się w r. 1871 do Warszawy i tu został profesorem konserwatorjum muzycznego.

Osobą, dzięki której Karłowicz rozpoczął pracę nauczyciela, był Apolinary Kątski²⁹, założyciel i dyrektor (w latach 1861-1879) Instytutu Muzycznego Warszawskiego (zwanego konserwatorium)³⁰. Karłowicz zatrudniony był w Instytucie od 9 lutego 1871 r.:

z etatem 300 rb. rocznie za trzy lekcje dwugodzinowe. Wykładał na tej uczelni muzykę (śpiew chóralny) i jęz. rosyjski. Z powodu choroby oczu i „ważnych przeszkód prywatnych” Karłowicz byl jednak zmuszony zrezygnować z pracy na uczelni już po 12 lekcjach, a więc po mniej więcej miesiącu pracy”.

Karłowicz w Poradniku... sam siebie nie nazywał pedagogiem ani nauczycielem. Powątpiewał raczej o swej wiedzy pedagogicznej i kilkakrotnie dzielił się

²⁷ Pracę opublikowano dopiero w latach 80. XX w.: J. Karłowicz, Podręcznik czystej polszczyzny dla Litwinów i Petersburszczan, do druku przygotowała E. Smułkowa, „Studia nad polszczyzną kresową”, t. 3 (1984), s. 33-81.

²⁸ A. Kapuż, E. Smułkowa, Nieznane prace Jana Karłowicza o języku polskim na Wileńszczyźnie, „Studia nad polszczyzną kresową”, t. 3 (1984), s. 82-90.

²⁹ Por. A. A. Kryński, Jan Karłowicz (1836-1903). Zarys życia i prac, Skład główny w Księgarni M. Arcta, Warszawa 1903, s. 7 oraz F. Starczewski, Działalność muzyczna J. Karłowicza, jej charakterystyka i ocena, w: Życie i prace..., s. 298.

³⁰M. Demska-Trębacz, Dzieje, http://www.chopin.edu.pl/pl/uniwersytet/dzieje-uczelni oraz http:// www.chopin.edu.pl/pl/uniwersytet/dzieje-uczelni/dyrektorzy-i-rektorzy, dostęp: styczeń 2015.

^ilJan Kańowicz (1836-1903). Najważniejsze wydarzenia z życia i działalności; kalendarium wykonane w ramach projektu badawczego przyznanego przez Litewską Radę Naukową (Lietuvos mokslo taryba), Nr. YAT-36/2012 „Jan Karłowicz jako animator życia naukowego i kulturalnego przełomu XIX i XX w., badacz języka litewskiego i polskiego”; http://www4003.vu.lt/Najwaniejsze-wydarzenia-z-ycia-i-dziaalnoci-933. html, dostęp: styczeń 2015.