8514321480

Wiadomości Uniwersyteckie 9

Jako pokłosie konferencji „Czy kryzys idei postępu naukowo-technicznego i racjonalizmu?" (w ramach Jubileuszu Półwiecza UMCS) ukazał się pod redakcją M. Subotowicza, G. Nowaka i M. Kociuby tom materiałów zatytułowany Racjonalizm i irracjonalizm w nauce i życiu społecznym (Wyd. UMCS, Lublin 1994). „Wiadomości Uniwersyteckie" od dłuższego czasu lansują potrzebę ufundowania nowego racjonalizmu. Przytaczamy niniejszym kilka myśli na ten temat z odbytej konferencji.

Michał Domański

Integracja Zachodu i dezintegracja Wschodu doprowadziły do zanikania polaryzacji na istniejącej dotychczas podstawowej linii konfliktów. Tym samym nastąpiło przerwanie ciągłości rozwojowych, stosunki międzynarodowe siały się chaotyczne, znalazły się w stanie nierównowagi strukturalnej i funkcjonalnej, stały się jeszcze mniej regularne i powtarzalne, co wpływa na przebieg procesów politycznych wewnątrz wszystkich państw świata. Dynamika przemian jest więc bardzo wysoka, są one głębokie i prawdopodobnie nieodwracalne, a cel przemian pozostaje nieznany.

Ziemowit J. Pietraś

Degeneracji lub unicestwieniu podlegają wszelkie systemy wartości, dotychczas uznawane przez ludzi (...) Nic, co ziemskie, nie jest wieczne - nasz gatunek też musi kiedyś zejść ze sceny życia. Na tej scenie, dzięki swemu dziedzictwu biologicznemu, które umożliwiło nam tworzenie kultury i moralności, możemy z pomocą naszej wiedzy trwać dłużej lub krócej. Ale niezależnie od lego, jak długo mamy trwać, możemy starać się przeżyć nasze życie godnie i pięknie, natura bowiem wyposażyła nas w sposoby oceny życia w oparciu o uznawane przez nas wartości kulturowe i moralne.

Władysław J. H. Kunicki-Goldjinger

Stając oko w oko z problemami przerastającymi jego możliwości - rozum salwuje się ucieczką w instytucjonalizm (zamiast uczonych mamy Akademię Nauk...), mistycyzm (więcej jest astrologów niż astronomów, lepiej zarabia „uzdrowiciel" niż profesor medycyny) lub technocentryzm.

Ryszard Tadeusiewicz

Jednym z widocznych znaków przegrywania humanizmu w medycynie są egzaminy doktorskie. Uświęcony tradycją egzamin z filozofii, obejmujący również etykę i deontologię, został wyparty przez ekonomię z zarządzaniem i towaroznawstwem.

Marian K. Klamut

Wzrostowi liczby naukowców nie towarzyszy wzrost ich jakości, rozumianej jako mądrość, rzetelność, spolegliwość czy erudycja.

Grzegorz Nowak

(...) człowiek z ulicy nie wie, na czym polega badanie naukowe, a wie, że drogo kosztuje i odczuwa szkodliwe skutki niewłaściwego stosowania jego wyników. Stąd odwrót od nauki, epislemofobia. Powstałą pustkę wypełnia pseudonauka i różne praktyki antynau-kowe.

Józef Hurwie

Przeważająca część dzisiejszej kadry naukowej rekrutuje się z pierwszego, a w najlepszym razie drugiego pokolenia chłopów. Część tych ludzi zatraciła pozytywne cechy, jakie narzuca funkcjonowanie zdrowego socjologicznie organizmu wsi, zachowało zaś jego przywary, jak chciwość, zawiść i mściwość, nie ujawniane w obawie przed negatywnym osądem środowiska. Podniesieniu morale środowiska naukowego nie sprzyjają dotychczasowy tryb i kryteria oceny kandydata do wszelkich awansów, zwłaszcza jeśli chodzi o stopień doktora habilitowanego, a bardziej o tytuł profesorski.

Leszek Malicki

Gdy ktoś mówi o sprawach ważnych i poważnych, i mówi o nich poważnie, to nigdy jego poważna prawda o owych ważnych i poważnych rzeczach nie może byc absolutnie zakończona, to nigdy jego racja rue może być stuprocentowa. Prawdy tego rodzaju zawsze mogą mieć i zawsze mają swój dalszy ciąg, zawsze są one otwarte. I to jest podstawowy znak, podstawowy rys postawy racjonalistycznej.

Zdzisław Cackowski

Nadmiar racjonalizmu w działaniu jest lak samo szkodliwy in extremis. jak irracjonalna anarchia.

Stanisław l*m

Jeżeli jednak prawa fizyki są immanenlne, jeżeli dotyczą konkretnego naszego Wszechświata, a więc z nim razem powstały, to nie mogą tłumaczyć jego powstania.

Andrzej Z. Hrynkiewicz

Co dała nauka prócz praktycznych zastosowań i jakie wartości należy wpajać młodym ludziom, wchodzącym do nauki? - Odpowiemy: solidna metoda i uczciwość, kultura myślenia, krytycyzm wobec panujących poglądów i wszelkich autorytetów, racjonalizm w widzeniu i ocenie zdarzeń i procesów, ukochanie prawdy, upór w dążeniu do jej poznania, eksperymentalna weryfikacja teorii, wreszcie - szacunek dla faktów.

Mieczysław Suhotowicz

(...) dramatyzm ludzkiego losu polega między innymi właśnie na tym, że nic jest możliwe ludzkie istnienie bez nacisków, a nawet bez pewnej przemocy. Konieczne jest wymaganie i przy muszanie do samodyscypliny, również i w dziedzinie myślenia. Nauka światowa powstała z samodyscypliny myślenia. Rygor logiki i oparcie o doświadczenie intersubiektywnie sprawdzalne stanowią samodyscyplinę nauki. Samodyscyplina ta staje się coraz bardziej konieczna w całej organizacji współczesnego życia ludzkiej zbiorowości Niezbędna staje się naukowa organizacja całości żyda na naszej planecie.

Andrzej Grzegorczyk

(...) ludzie będą zmuszeni przyznać, iż zaszła konieczność ograniczenia potrzeb, że trzeba przeżyć mając mniej. Konieczność samoograniczenia wywoła jednak olbrzymie frustracje i to nie tylko wśród biednych. Mogą one przybrać znacznie gwałtowniejszą formę wśród bogatych, gdyż stopień frustracji zależy przede wszystkim od rozziewu między aktualnym poziomem życia a oczekiwaniami

Wiesław A. Kamiński

Nie przypadkiem powstało powiedzenie, że nie ma mc bardziej praktycznego, niż dobra teona. (...) Obecnie wydaje się, ze po zatoczeniu wielkiego koła i przejściu przez epokę owocnych specjalizacji, konieczny staje się powTÓt do uniwersalizmu i reintegracji nie tylko technologii, ale samej nauki.

Iwo Poiło

(...) idea postępu istnieje nie tylko w postaci ogólnych teorii filozoficznych, lecz jest obecna często także w tych postawach, które formalnie się od mej odcinają.

Zdzisław J. Czarnecki

Na drogach swojego rozwoju ludzkość przebyła imponującą drogę: od drewnianej motyki do rakiety kosmicznej, rewolucji elektronicznej i myślących maszyn. Trudno jest sobie wyobrazić, by len imponujący rozwój prowadził do samozagłady i zniszczenia.

Zygmunt Mańkowski

Wybrali: IVAK i Sm.

GERARDA GŁUCHOWSKIEGO ŚWIATŁO JOGI

Każdorazowe pojawienie się na widoku publicznym obrazów Gerarda Głuchowskiego można uznać za niewątpliwe wydarzenie artystyczne. Takim faktem była wystawa, która odbyła się w bpcu zeszłego roku w lubelskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych przy ul Grodzkiej. Jedenaście wysuw indywidualnych, jakie ma Głuchowski już za sobą. stanowi znaczący przykład jego aktywności w zakresie działalność plastycznej, działalności tym cenniejszej, iż jest ona jedną zdwóch pasji życiowych twórcy, a to: filozofii i malarstwa. Trzeba przypomnieć, iż obrazy te były eksponowane zarówno w Warszawie, jak w New Delhi w Indii, co bynajmniej nie jest miarą ich wartośa artystycznej. Pozytywna i adekwatna ocena wynika przede wszystkim z poziomu prezentowanej sztuki, a u w tym przypadku spełnia naprawdę wysokie wymagania

Gerard Głuchowski obraca się w święcie nauki i medytacji, zafascynowany jogą, jednym z najstarszych indyjskich systemów filozoficznych. Klasyczna joga stała się dlań niezbędnym kosmosem, wypełnionym przez teoretyczną wiedzę i malarską kreaqę. Jako człowiek poszukujący konkretu rzeczy i światła myśli, nie mógł więc poprzestać na filozoficznej teońi wyrazaJnej słowami, lecz postanowił dla mej stworzyć wizualny kontekst, korzysując z równie przekonującego języka plastyki.

Wynikiem ukiej posuwy jest malarstwo Gerarda Głuchowskiego, poprzez które nie tylko objaśnia i systematyzuje jogę pojęciowo, ale w swoisty sposób poszerza refleksję o niej. Ten hermetyczny dla wielu kierunek filozofii indyjskiej staje się bardziej otwarty, przejrzysty i bliski dzięki wyłożeniu jego treściowej zawartości przy zastosowaniu kompozyqi malars-kiq. W ten sposob w latach 1986-1990 powsuły 42 obrazy Głuchowskiego, które jak barwny filmowy senal oddają najistotniejsze prawidła i ujniki jogistycznq wiedzy i symboliki. i trzeba przyznać, że są to zdumiewające oryginalnością prace malarskie, uderzające precyzyjną czystością warsz-Ulu i blaskiem kolorytu.

Wszystkie te obrazy są utrzymane w jednoczącym je klimacie, a mimo to są różne w swoich koncepqacb. i każdy z nieb stanowi kompozycyjnie byt odrębny. Ich oechą wspólną pozosują: tcchni ka olejna, jed n ako we wymi ar y 60 x 70 cm, a ukże aemne tła, na których Gerard Głuchowski organizuje swój - woągający widza - dialog z klasyczną jogą za pomocą pędzla i z udziałem medytującej wyobraźni

Pomimo jednoznacznie filozoficznq genezy, omawiane tuuj obrazy są me tylko plastyczną interpreuqą jogi, lecz ukże realizują określoną wizję malarską, przede wszystkim abstrakcyjną i poniekąd ornamentacyjną. Ich tektonika odpowiada tradycyjnym środkom kszułtowama formy malarskiej; nawet więcej owe środki o geometrycznym rodowodzie okazują się nadzwyczaj proste; reprezentują z jednej strony czynnik rysunkowy porządkujący elementy kompozyqi, z drugiej natomiast wartości malarskie. W rezultacie obrazy Głuchowskiego sują się ukształtowanymi w artystyczną kompozycję zbiorami linii (prostych i krzywych), elips, trójkątów, okręgów', punktów, kwadratów, pięciokątów i tym podobnych figur, grających feerią barw, spośród których na pierwszy plan wysuwają się najczęśaq: biel, niebieska, fiolet, żółcień, aemna szarość, a ukże czerwień, zieleń i wiele ich odcieni A wszystko razem składa się na ow ideowy i symboliczny wymiar tych dzieł, rzucających jakże odmienne światło na filozoficzny fenomen klasycznej jogi

Malarstwo Gerarda Głuchowskiego to zjawisko w swoim rodzaju pionierskie. Stanowi bowiem ciekawą próbę plastycznej interpretacji werbalnej teońi, przekładając ją mqako na język barw i kształtów, angażujących dodatkowy instrument poznania, jakim jest oko i obserwaqa rzeczywistości przedstawionej na obrazie malarskim.