8658359280

406

geografii polskiej w okresie 20-1 ecia międzywojennego. Można powiedzieć, że te dwie nauki rozwijały się w izolacji od siebie, i że było to cechą znamienną dla polskiej geografii 20-lecia. Geografia gospodarcza była przedmiotem prac i wykładów na wydziałach ekonomicznych uniwersytetów i przede wszystkim w wyższych szkołach handlowych, gdzie było mało warunków dla uprawiania prac badawczych, a główny ciężar spoczywał na dokładnym opisie rozmieszczenia i kierunków produkcji na świecie. Natomiast w uniwersyteckich zakładach geografii rozwijała się szeroko pojęta geografia człowieka pod nazwą antropogeografii, a geografia gospodarcza była traktowana po macoszemu, często w ogóle pomijana.

Tylko w krakowskim ośrodku uniwersyteckim było więcej zainteresowania geografią gospodarczą. Problematyka gospodarcza czy to w monografiach miast (Tarnów), czy w analizie regionów (Podhale) stanowiła ważną część prac. Tym się może tłumaczy, że w krakowskim ośrodku „używano równolegle ternrnów antropogeografia, geografia gospodarcza lub geografia ekonomiczna" ¹.

W innych ośrodkach jednak było inaczej. Badania z geografii gospodarczej i antropogeografii szły dwoma różnymi torami i na ogół między tymi dwoma kierunkami mało było powiązań.

Nowa definicja geografii ekonomicznej

Dokonane po ostatniej wojnie wprowadzenie nowej nazwy geografii ekonomicznej, jako nauki mającej zastąpić dawną antropogeografię i objąć całą geografię człowieka, wywołało niezamierzone może pierwotnie zawężenie zakresu tej części geografii. Świadczy o tym pierwsza wersja nowej nazwy, która brzmiała geografia gospodarczo-społeczna. Ujęcia terminologiczne wpływają jednak na zakres pojęć. Nazwa geografii ekonomicznej prowadziła do coraz większego zacieśnienia geografii człowieka do kierunku ekonomicznego, co znalazło wyraz w publikowanych ostatnio definicjach.

Nastąpił wzrost ekonomizmu w traktowaniu problemów geografii człowieka, uzasadniony podstawowymi prawami materializmu dialektycznego, prawami rozwoju gospodarczego i społecznego, w ramach których całość zjawisk zróżnicowanego na ziemi życia społeczeństwa ludzkiego miała się mieścić. Życie gospodarcze, rozwój sił wytwórczych i stosunków produkcji stały się przedmiotem badań geografii ekonomicznej.

„Geografia ekonomiczna jest nauką społeczną, badającą geograficzne rozmieszczenie produkcji (pojmowanej jako jedność sił wytwórczych i stosunków produkcyjnych), warunki oraz specyfikę jej rozwoju w różnych krajach i regionach" ².

Tak ujęta definicja geografii ekonomicznej oznacza już odcięcie się od koncepcji geografii człowieka jako nauki obejmującej całokształt zjawisk dotyczących człowieka i środowiska geograficznego. Dąży ona do wyeliminowania z geografii ekonomicznej pozostałości burżuazyjnej antropogeografii, nie tylko jej nazwy. Przedmiotem badań geografii ekonomicznej w ujęciu Leszczyckiego jest cała szeroko pojęta działalność gospodarcza człowieka i czynniki, które na jej rozwój wpływają.

1

   Leszczycki S. Kilka uwag, 1. c. 477.

2

   Leszczy cki S. 1. c., s. 470 „Przegląd Geograficzny" 1956 r.