8658359978

BIBLIOTEKA POLSKA W PARYŻU 15

cówki powiększały się w stosunkowo szybkim tempie. Liczba książek zwiększyła się w roku 1840 do 5000 tomów, a w 1848 do ponad 20 000. W tym pierwszym okresie szczególnie cenną zdobyczą była spuścizna po J. U. Niemcewiczu (zm. 1841), który pozostawił 978 tomów książek i swoje rękopisy, a wśród nich nieocenione źródło historyczne — wielotomowe pamiętniki. W późniejszym okresie do Paryża trafił szczególnie cenny legat — zbiory senatora Macieja Wodzińskiego, zmarłego w Dreźnie w 1848 r. W roku 1850 przewieziono do Biblioteki 2454 dzieła w 4556 tomach, mapy, monety, medale i — najcenniejszy — zbiór 10 562 rycin, który stał się podstawą gabinetu rycin Biblioteki.

Te duże kolekcje uzupełniane były mniejszymi darami i spuściznami emigrantów, którzy zapisywali swoje papiery i książki Bibliotece, a także archiwami organizacji politycznych, społecznych i naukowych. Wszystko to wpływało na zmianę charakteru Biblioteki Polskiej. Będąc placówką emigracyjną stawała się ona, w sposób skądinąd niezamierzony, centralnym archiwum polskiego uchodźstwa we Francji, w mniejszym stopniu zdolną do wypełnienia funkcji informacyjnych o Polsce, jej kulturze i literaturze, gdyż szczupłe możliwości finansowe ograniczały możliwości planowego gromadzenia literatury krajowej. Brakom tym zaradzała bezinteresowna pomoc księgarzy z Polski — przesyłali oni w darze swoje wydawnictwa; w ten sposób pomagało Bibliotece również wielu wydawców prywatnych w kraju. W okresie 1839-1850 Biblioteka dysponowała też pewnymi, wcale nieblahymi funduszami na zakupy. Wydano mianowicie ina ten cel 27 297 franków; kwotę tę pochłonęły w większości zakupy aukcyjne dokonywane ze znawstwem przez Karola Sienkiewicza. W latach pięćdziesiątych zaprowadzono nowy sposób opracowania i dokumentacji bibliotecznej.- Odtąd w użyciu były: inwentarz wpływających książek¹, katalog alfabetyczny w trzech tomach, katalog kartkowy, rejestr książek wypożyczonych, katalog dubletów. Zmodernizowaną wersję statutu Biblioteki opublikowano 3 kwietnia 1853 r.

Rozrastający się w tempie umiarkowanym, jednak systematycznie, księgozbiór wymagał zapewnienia mu odpowiednich warunków lokalowych. Biblioteka kilkakrotnie zmieniała już swoją siedzibę, żadne pomieszczenie nie okazało się jednak dla niej odpowiednie. Zdecydowano się więc na kupno domu dla Biblioteki. Początkowo myślano o poważnym przedsięwzięciu — kupnie i wyposażeniu Domu Polskiego w Paryżu, spełniającego rolę centrum polonijnego. Zbiory biblioteczne znaleźć się tam miały obok instytucji wychowawczych, (redakcji wydawnictw i czasopism, sal przeznaczonych na prelekcje. Rzecznikiem tak ambitnych planów był przede wszystkim Karol Sienkiewicz — faktyczny twórca Biblioteki. Zabiegając o fundusze wydano w 1851 r. odezwę do społeczeństwa polskiego w kraju i na emigracji, apelującą o składki na rzecz

* Inwentarz ten nazwalibyśmy chętnie] księgą akcesyjną, choć do dzisiejszego dnia bibliotekarze w Paryżu stosują taką nomenklaturę.