8658359982

18 ARTYKUŁY

statutem cel naukowy i charakter narodowy miałby ulec zmianie [...] w takim razie cały majątek Towarzystwa Historyczno-Literackiego stanie się własnością Biblioteki Polskiej w Paryżu, a wszelkie prawa i obowiązki Akademii [...J przejdą na Komitet Miejscowy”. Komitet Miejscowy miał się składać z osób zamieszkałych w Paryżu i mianowanych przez Akademię na okres trzyletni. Powołanie jego było gestem kurtuazyjnym Akademii wobec rozwiązującego się Towarzystwa Historyczno-Literackiego — uprawnienia Komitetu były bowiem ograniczone, a działalność skromna. Pierwszymi członkami Komitetu zostali Władysław Czartoryski (przewodniczący), Lubomir Gadon, Józef Rusteyko i Władysław Mickiewicz.

Ilościowy stan zbiorów w chwili przejęcia Biblioteki przez Akademię wynosił: 42 000 tomów książek, ok. 30 000 rycin, 960 atlasów i map, zbiór medali liczący 1306 sztuk. Wielkości zbioru rękopiśmiennego nie zdołano wtedy ustalić nawet orientacyjnie.

Oczekiwane z nadzieją przez emigrację objęcie opieki nad Biblioteką przez Akademię Umiejętności nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. AU nie mogła wspomóc finansowo swojej drugiej (poza rzymską) stacji naukowej, tak iż na jej utrzymanie musiały wystarczyć dochody uzyskiwane z dzierżawy lokali Biblioteki oraz jej inne szczupłe zasoby finansowe. Pracami kierował w okresie 1892-1896 jako delegat Akademii — historyk Józef Korzeniowski. W sprawozdaniach przesyłanych do Krakowa wykazywał, iż porządkowanie zbiorów absorbuje całkowicie zarówno jego samego, jak i szczupły personel, tak że na planowane badania, które miała prowadzić Stacja w archiwach angielskich i hiszpańskich, nie starczało czasu i środków. W latach 1894-1913 wygłoszono 71 odczytów, ustała jednak zupełnie prowadzona wcześniej akcja wydawnicza, a gmach Biblioteki, niekonserwowany, popadał w ruinę. W tym samym jednak okresie miał miejsce ważny fakt w historii Biblioteki — przekazanie przez Władysława Mickiewicza pamiątek po ojcu, które wytrwale gromadził przez całe życie. Otwarcie Muzeum Mickiewiczowskiego nastąpiło 3 maja 1903 r. i od tego czasu, z przerwą spowodowaną II wojną światową, zbiory te służą publiczności licznie odwiedzającej drugie piętro budynku przy quai d’Orleans, a autografy i wydania dzieł poety przyciągają do Paryża badaczy jego twórczości.

Lata pierwszej wojny światowej były dla Biblioteki kolejnym trudnym okresem w jej dziejach. Kontakt z krajem praktycznie ustał. Przerwano gromadzenie zbiorów, ograniczono do minimum możliwości korzystania z czytelni (od trzech do czterech godzin dziennie). Po zakończeniu wojny rozważano możliwość przeniesienia części lub całości zbiorów Biblioteki do kraju. Władysław Mickiewicz proponował umieszczenie zbiorów Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie. Komisja Historyczna PA U postulowała przeniesienie do Polski źródeł historycznych.

Opinie te uległy zmianie, gdy strona francuska wystąpiła z inicjaty-