8796960171

12

Ze względu na związek ewapotranspiracji aktualnej i potencjalnej wyprowadzono wzór na obliczenie ewapotranspiracji aktualnej w funkcji potencjalnej, wprowadzając współczynnik k_Q. K. Matul i M. Dworska (1974) oraz S. Bac i M. Rojek (1979) podali wartości współczynników k dla Polski.

1.6. METODA BILANSU CIEPLNEGO

W bilansie cieplnym ilość energii potrzebnej do zamiany wody w parę wodną wyraża ewapotranspiracja. Wymiana energii pomiędzy powierzchnią czynną a otoczeniem określona jest następującym (uproszczonym) wzorem:

Rn = LE + H + G.    (3)

Za pomocą tego równania można obliczyć ewapotranspirację (LE), jeżeli mierzony jest strumień różnicowy promieniowania (Rn), turbulencyjna wymiana ciepła jawnego (H) oraz strumień ciepła przewodzonego w podłożu (G). Główną trudnością w tej metodzie jest pomiar strumienia ciepła jawnego (H). Jedną z metod pomiaru tego strumienia, polegającą na pomiarze pionowego gradientu temperatury ÓT/Óz i ciśnienia pary wodnej óe/óz, przedstawił I. S. Bowen (1926). Wprowadził on pojęcie wskaźnika, zwanego od jego nazwiska wskaźnikiem Bowena (B), będącego stosunkiem ciepła jawnego (H) do utajonego (LE)

B = H/LE = (CpK_H ÓT/Óz) / (LK_W óe/óz) = y(ÓT/óz) / (óe/Óz),    (4)

gdzie:

K_h, ix,„ - bezwymiarowy współczynnik turbulencyjności wymiany energii cieplnej (K_h) oraz pary wodnej (K^) uwzględniający stan równowagi cieplnej. Zakłada

się równość tych współczynników;

ÓT/Óz - gradient temperatury [Km^-1];

óe/óz - gradient prężności pary wodnej [hPa m^-1].

Wielu badaczy stosuje tę metodę do wyznaczenia ewapotranspiracji, mając odpowiednią aparaturę do wykonania pomiarów temperatury i prężności pary wodnej na dwóch wysokościach. Metoda ta została szczegółowo opisana przez R. D. Slatyera i I. C. McIlroy’a (1961).

Metoda bilansu cieplnego została zastosowana także w niniejszej pracy. Zasadniczą różnicą pomiędzy metodą przedstawioną powyżej a prezentowaną w niniejszej pracy jest sposób wyznaczenia gęstości ciepła jawnego, do czego zastosowano dane uzyskane z odpowiednio przetworzonych zdjęć satelitarnych oraz z wykonanych pomiarów parametrów meteorologicznych tylko na jednej standardowej wysokości.