8796961125

Dydaktyka

Maria Ledziftska

Dialog w nauczaniu a perspektywy rozwoju

Słowo „dialog” słyszy się dzisiaj bardzo często. Posługują się nim

—    w różnych kontekstach — osoby niemal w każdym wieku. Mówi się o dialogu międzypokoleniowym, ekumenicznym, dialogu centrów naukowych i elit politycznych. „Dialog” odnajdujemy też w nazwach wydawnictw, tytułach książek i czasopism. Do upowszechnienia pojęcia przyczyniły się też niewątpliwie przemiany ustrojowe ostatniego dziesięciolecia. Trudny skądinąd dialog społeczny był i pozostaje nadal jednym z warunków transformacji.

Edukacja jest tą dziedziną życia społecznego, w której słowo „dialog” pojawia się szczególnie często. Dialog jest w sposób naturalny wpisany w proces kształcenia. Prowadzą go nie tylko uczniowie i nauczyciele. Podejmują go też teoretycy edukacji, organizatorzy kształcenia itp. Tematów do rozmów jest wiele i wykraczają one poza znane od lat kwestie doboru treści i form nauczania. Dialog w edukacji — będący jednocześnie dialogiem o edukacji —jest zagadnieniem wielowątkowym, złożonym w aspekcie teoretycznym i praktycznym.

W artykule podjęłam próbę uporządkowania wybranych kwestii związanych z rolą dialogu w' realizacji podstawowej funkcji nauczania, jaką stanowi stymulowanie rozwoju.

Dziś dużo się mówi o potrzebie dialogu i jego znaczeniu. Podczas gdy trwa dialog na temat dialogu, w życiu codziennym

—    także w^r nauczaniu oraz wychowaniu — nie jest on należycie doceniany. Bywa też deformowany. Miast rozmowy słyszymy nierzadko monologi osób ignorujących wzajem swoje racje. Przypominają one czasem egocentryczną mow'ę młodszych dzieci. Bywa, że mówienie do siebie zastępuje rozmowy. Wynikające stąd zawężanie się pola dialogu nie pozostaje bez znaczenia dla procesów rozwoju.

Dialog w nauce i kulturze europejskiej

Słowno dialog (gr. dialogos) oznacza w różnych językach rozmowę dwóch lub więcej osób. Jest to podstawowy sposób porozumiewania się ludzi. Psychologowie podkreślają, iż to drugi układ sygnałów zadecydował o rozwoju ludzkiego gatunku i wpływa na linię życia każdego z nas. Z racji swej specyfiki dialog leży

Dr hab. Maria Ledzińska pracuje w Katedrze Psychologii Różnic Indywidualnych Wydziału Psychologicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się przede wszystkim problematyką przetwarzania informacji w procesach pamięci, uaenia się i nauczania oraz zagadnieniami zastosowania psychologii poznawaej w edukacji. Autorka licznych artykułów i następujących książek: Ja i moja pamięć. 0 użytecznych strategiach uczenia się (1994, wspólnie z E. Czerniawską);

Przetwarzanie informacji przez uczniów o zróżnicowanym poziomie zdolności a ich postępy w szkole (1996).