8812711623

□ O WARTOŚCIOWOŚCI

ARCHITEKTURY PRZEMYSŁOWEJ “I (INIETYLKO...)

__ Waldemar J.Affelt

1. Wprowadzenie: wartościowanie zrównoważone

Jest obowiązkiem naszym starać się, byśmy istniejące zabytki przekazali potomności w stanie o ile możności nieskażonym'.

Stały Komitet Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w marcu 2013 r. przyjął rezolucję nr 1924 Industrial heritage in Europę, zawierającą propozycję ustanowienia roku 2015 Rokiem Dziedzictwa Przemysłu w Europie^{1 2 3}. Będzie to 25. rocznica Rekomendacji o ochronie i konserwacji dziedzictwa przemysłu, techniki i inżynierii budowlanej w Europie². Podkreślono zgodność intencji tego dokumentu z Europejską konwencją krajobrazową⁴ oraz z Ramową Konwencją Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kultury dla społeczeństwa⁵. W przedłożonym raporcie wskazano, iż dziedzictwo przemysłu (przekład własny) „obejmuje wydobycie, produkcję i przetwórstwo wszelkiego rodzaju surowców (mineralnych i organicznych), obróbkę, wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu tych produktów, a także związaną z tym infrastrukturę, osiedla, usługi komunalne, transport i komunikację. Budownictwo mieszkalne społeczeństwa przemysłowego jest najżywotniejszym zachowanym dowodem tej epoki, lecz najmniej zrozumiałym, zbadanym i prawdopodobnie najbardziej zagrożonym. Maszyneria stanowi istotną część dziedzictwa przemysłowego, i, chociaż zajmowanie się nią jest znacznie tmdniejsze, to zasługuje na zbadanie i zachowanie podobnie jak budynki.

Dziedzictwo przemysłowe ciągle się zmienia. Wiele gałęzi przemysłu, które znacząco rozwinęły się w XIX wieku, w dmgiej połowie XX wieku uległo nadzwyczajnemu ograniczeniu, a ich spuścizna środowiskowa jest bardzo zagrożona. Przemysły przetwórcze Wielkiego Wieku Przemysłu - węgla, żelaza i stali, włókiennictwa i budowy maszyn, w dużej mierze zniknęły w wielu krajach i zostały zastąpione przemysłami powstałymi w XX wieku - samochodowym, lotniczym, elektronicznym, spożywczym, produkcji napojów i tzw. przemysłem wolnego czasu. Te nowsze branże również podlegają wielkim przemianom i stanowią część europejskiego dziedzictwa. Zmiany w technologii i organizacji produkcji

1

   Opieka nad zabytkami i ich konserwacja, Ministerstwo Sztuki i Kultury, Warszawa 1920, s. 5.

2

   http://assembly.coe.int/ASP/XRef/X2H-DW-XSLasp?fileid=195128dang=en

3

   Recommendation No. R (90) 20 on the protection and conservation of the industrial, technical and civil engineering heritage in Europę adopted by the Committee of Ministers on 13 September 1990. https://wcd.coe. int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&lnstranetImage=570715&SecMode= 1 &DocId=592694&Usage=2

4

   http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20060140098

5

   Council of Europę Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/199.htm