8851686230

VII Sesja Magistrantów i Doktorantów Łódzkiego Środowiska Chemików

K-07

CHARAKTERYSTYKA REAKTYWNOŚCI AZANONU (HNO) - TAJEMNICZEJ FORMY TLENKU AZOTU (II)

Renata Smulik

Promotor: prof. dr hab. inż. Andrzej Marcinek Promotor pomocniczy: dr inż. Adam Sikora Politechnika Łódzka, Wydział Chemiczny, Międzyresortowy Instytut Techniki Radiacyjnej Azanon (HNO), uprotonowany produkt jednoelektronowej redukcji tlenku azotu (*NO), pozostaje jednym z najmniej poznanych związków w grupie tzw. „reaktywnych form azotu". W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie tą cząsteczką ze względu na unikatowe efekty farmakologiczne obserwowane po zastosowaniu jego donorów. Zauważono, iż w przeciwieństwie do *NO azanon wywołuje pozytywny efekt inotropowy (wzmocnienie siły skurczu serca) i luzytropowy (wydłużenie rozkurczu serca), które w połączeniu z działaniem wazodylatacyjnym oraz antyagregacyjnym wydają się niezwykle korzystne w kontekście leczenia licznych schorzeń układu sercowo-naczyniowego.¹

Przypuszcza się, iż za korzystne właściwości biologiczne azanonu, odmienne od jego prekursora *NO, odpowiedzialna może być jego wysoka reaktywność względem grup tiolowych białek. Reakcja ta może prowadzić do inhibicji enzymów oraz jest istotnym czynnikiem determinującym czas życia HNO w układach biologicznych.

Przez długi czas jedną z najbardziej zagadkowych reakcji azanonu była jego reakcja z tlenem cząsteczkowym, prowadząca do powstawania bliżej niezidentyfikowanego utleniacza. Prace badawcze prowadzone niedawno w MITR PŁ pod kierunkiem dr. inż. Adama Sikory pozwoliły jednoznacznie zidentyfikować ten utleniacz i pokazały, iż jest nim nadtlenoazotyn (reakcja l).^{2 3}

HNO + 0₂    ONOO'    (reakcja 1)

Prowadzone przeze mnie badania są rozwinięciem powyższych, a dzięki opracowanej metodzie badań kinetycznych wyznaczyłam wartość drugorzędowej stałej szybkości reakcji HNO z tlenem cząsteczkowym (²/t = (1,8 ± 0,3) x 10⁴ M^s¹). Dalsze badania pozwoliły zaś wyznaczyć wartości stałych szybkości reakcji HNO z wybranymi istotnymi biologicznie zmiataczami tego związku.

17

1

   lrvine J C, Ritchie R H, Favaloro J L, Andrews K L, Widdop R E, Kemp-Harper B K, Trends Pharmacol. Sci.,2008;29:601-8

2

   Smulik R, Dębski D, Zielonka J, Michałowski B, Adamus J, Marcinek A, Kaiyanaraman B, Sikora A, J. Biot.

3

Chem., 2014;289:35570-81