9003499229

8

Wiadomości Uniwersyteckie

DI

Profesor Klaus Dietrich (» środku) na wycieczce w Kazimierzu Dolnym

DOROBEK NAUKOWY, DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNA PROFESORA KLAUSA DIETRICHA

Profesor Klaus Dietrich z Uniwersytetu Technicznego w Monachium jest znanym i cenionym autorytetem w dziedzinie teorii jądra atomu. Niewątpliwie należy do ścisłego grona najwybitniejszych specjalistów w tej gałęzi fizyki.

Urodzony w 1934 r. w Bawaru, ukończył studia fizyki na Uniwersytecie w Monachium w 1958 r. i w trzy lata później obronił pracę doktorską na Uniwersytecie w Heidelbergu. Po dwuletnim pobycie w Laboratorium LawTence’a w Berkeley w USA i rocznej asystenturze na Uniwersytecie w Heidelbergu został tam profesorem nadzwyczajnym, a od 1968 r. zwyczajnym W 1972 r. został powołany do Technicznego Uniwersytetu w Monachium na stanowisko profesora zwyczajnego. Pracuje tam do dziś, przez wiele lat pełniąc obowiązki dyrektora Instytutu Fizyki Teoretycznej, a ostatnio dziekana Wydziału Fizyki.

Dorobek naukowy prof Dietricha obejmuje 64 oryginalne prace teoretyczne opublikowane w większości w najlepszych czasopismach naukowych. 41 obszernych komunikatów ogłoszonych w materiałach konferencji naukowych i 16 wydrukowanych wykładów i opracowań o charakterze monograficznym. Chociaż zdecydowana większość tych prac dotyczy teorii jądra atomu i reakcji jądrowych, to jednak w spisie publikacji prof Dietricha można również spotkać artykuły z innych dziedzin fizyki teoretycznej. Omówienie całości dorobku me jest więc łatwym zadaniem i w recenzji ograniczę się tylko do prac leżących blisko moich zainteresowań i które potrafię ocenie i docenić.

Wśród wczesnych prac prof Dietricha za szczególnie ważne uznałbym prace dotyczące rzutowania funkcji falowej układów wielonukleonowych na dobrą liczbę cząstek, które zostały zapoczątkowane artykułem. proponujący m urn rzutowanie funkcji BCS przed wariacją. Metoda la ma duże znaczenie dla układów, w których korelacje pairing są słabe, i znalazła wielu kontynuatorów.

W kolejnej publikacji przeprowadzono pierwsze samozgodne obliczenia deformacji równowagi, wychodząc z efektywnych oddziaływań nukleon-nuk-leon i po raz pierwszy zastosowano w obliczeniach numerycznych pełną transformację Bogolubowa.

Uogólnienie przybliżenia fazy chaotycznej (RPA) na przypadek reakcji jądrowych dało praktyczną metodę pozwalającą uwzględniać efekty powłokowe w opisie tych reakcji. Niejako produktem ubocznym tej pracy było zbadanie wpływu kontinuum na stany związane RPA.

W cykłu prac zaproponowano i przedyskutowano przekaz par coopcrowskich między dwoma nadprzewodnikowymi jądrami atomowymi. Idea ta, znana pod nazwą jądrowego efektu Josephsona, jest płodna do dzisiaj. Znalazła potwierdzenie doświadczalne i jest kontynuowana w wielu pracach teoretycznych (Kopenhaga).

Innym ważnym osiągnięciem było sformułowanie serniklasycznej teorii rozpraszania na bazie formalizmu drugiej kwantyzacji. Metoda ta została później przejęta przez wielu autorów.

Duży rozgłos miała leż praca, w której wykazano, że w głęboko-nieelastycznych reakcjach jądrowych występują duże dynamiczne deformacje i mają one istotny wpływ na straty energii kinetycznej zderzających się jąder.

W kolejnej pracy pokazano, że w przypadku więcej niż dwóch otwartych kanałów w reakcji zderzenia się jonów powinny występować wąskie rezonanse wysoko w kontinuum energii. Rezonanse takie zaobserwowano w doświadczeniach ze zderzaniem lekkich jonów. Podobne efekty znaleziono później w zderzeniach atom-atom.

Dyskusja hydrodynamicznego opisu reakcji między aeżkimi jonami wskazała na duże odchylenia od wartości doświadczalnych przekrojów czynnych obliczonych w tym modelu. Praca ta była znacząca, gdyż wykazała, ze powszechnie wówczas stosowany model hydrodynamiczny me jest prawidłowy.

Rozszerzenie teorii fluktuacji Ericsona na głębo-ko-nieelastyczne reakcje było pomysłem, który jest do dziś rozwijany (Calama, Kijów).

W innych pracach zaproponowano model teoretyczny opisujący dynamiczną konkurencję między emisją lekkich cząstek a rozszczepieniem nagrzanych jąder złożonych, jakie powstają w reakcjach z ciężkimi jonami Model len, na podstawie zmierzonych doświadczalnie ilości lekkich cząstek emitowanych w koincydencji z rozszczepieniem, pozwolił na oszacowanie sił taraa towarzyszących rozszczepieniu jąder.

Innym ciekawym osiągnięciem jest udana próba

ŻYCIORYS NAUKOWY PROFESORA KLAUSA DIETRICHA

1934 — Urodzony 30 marca w Monachium

1952-1954 — Studia: Uniw. Techniczny, Monachium

1954- 1955 — Uniw. Ludwika Maksymiliana w Monachium

1955- 1956 — Uniw. Paryski (Sorbona)

1958 — Dy plom („Diplom physiker") na podstawie pracy „Relatywistyczne rozpraszanie elektron-•proton" w Uniw. Ludwika Maksymiliana w Monachium

1961 — Doktorat na Uniw. w Heidelbergu na pod stawie pracy: „Zastosowanie teorii Bruecknera-•Bethego do jądra helu 5"

1962-1964 — Praca naukowa w Lawrence Berkeley Laboratory (USA)

1964-1972 — Praca od asystenta do profesora zwyczajnego na Uniwersytecie w Heidelbergu oraz w Instytucie Fizyki Jądrowej Maxa Plancka w Heidelbergu

od 1972 i obecnie — Profesor zwyczajny w Uniw. Technicznym w Monachium. W tym okresie zapraszany był wielokrotnie jako visiting professor do wielu instytucji naukowych Franqi, Belgii i Italii

1982 — Otrzymał MedaJ Honorowy Uniwersytetu w Brukseli. Członek wielu Towarzystw i Komitetów Naukowych w Niemczech i za granicą; członek Redakcji Nuclear Physics; wieloletni Dziekan Wydziału Fizyki Uniw w Monachium Żonaty, żona — Adelgunda, trzech synów, jedna córka.

objaśnienia, poprzez kontrakcję gigantycznych początkowych deformacji jąder fragmentów, obserwowanych doświadczalnie maksimów w widmie promieniowania y towarzyszącego rozszczepieniu.

Obok prac teoretycznych z fizyki jądrowej w dorobku prof. Dietricha można znaleźć publikacje dotyczące materii gwiezdnej, czy np opisujące stany związane neutronów w polu magnetycznym cienkich przewodników, lub równoważności równan Navie-ra-Stokesa i Schródingera. Publikacje te potwierdzają wszechstronność ich autora i wykazują doskonałe opanowanie warsztatu naukowego. Cechą charakterystyczną Klausa Dietricha jako badacza jest częste zmienianie tematyki. W momencie, gdy zrozumie juz fizykę problemu, traci dlań zainteresowanie, zostawiając innym dalsze rozwinięcia czy zastosowania. Cechę tę trzeba uznać za wy soce pozytywną, aczkolwiek nie zwiększa ona ilościowo jego dorobku w post aa publikacji.

Miarą międzynarodowego uznania, jakim aeszy się profesor Dietrich, jest częste zapraszanie go do komitetów organizacyjnych dużych konferencji, proponowanie mu przeglądowych wykładów, czy leż organizowania szkół fizyki teoretycznej Był on również zapraszany na dłuzsze pobyły w najlepszych ośrodkach naukowych Stanów Zjednoczonych. Danii czy Francji, spędzając tam łącznie ponad sześć lat.

Od wielu już lal prof. Dietrich jest współredaktorem najpoważniejszego pisma („Nuclear Physics”) poświęconego fizy ce jądrowej, zasiada w wielu komitetach naukowych w Niemczech (np GSI) i we Francji (Orsay, Saclay, Caen czy Slrasbourg). Wyróżnienia te zawdzięcza on nie tylko swoim dużym kompetencjom naukowym, ale i bardzo dobrym kontaktom z eksperymentatorami, dla których zawsze ma czas na dyskusje naukowe.

Wiele publikacji profesora Dietricha powstało we współpracy międzynarodowej. Wśród zagranicznych gości jego Instytutu było wielu Polaków, w tym kilka osób z Lublina. Sam kandydat gościł wielokrotnie w Polsce

Krzysztof Pomorski