3623316365

43

WIADOMOŚCI UNIWERSYTECKIE

Profesor Regina Gerlecka urodziła się w roku 1913 w Nasiekówcc na Ukrainie. Dyplom magistra filozofii w zakresie filologii polskiej uzyskała w Uniwersytecie Warszawskim w roku 1936, a po ukończeniu jednorocznego studium pedagogicznego na tymże Uniwersytecie - dyplom nauczyciela szkół średnich. Odejście z Uniwersytetu Warszawskiego prof. Józefa Ujejskiego (pod którego kierunkiem napisała świetną pracę magisterską „Rok 1905 w literaturze polskiej”) przekreśliło nadzieje na podjęcie pracy w charakterze jego asystentki.

W czasie studiów reprezentowała Polskę w rozgrywkach szachowych w roku 1933 na IV Kobiecych Mistrzostwach Świata w Szwecji, gdzie zdobyła tytuł wiccmistrzyni świata. Jest to najwyższy tytuł uzyskany indywidualnie przez polskiego szachistę.

Podczas okupacji nauczała Profesor w Warszawie (w latach 1940-1944) w zorganizowanym tajnym nauczaniu, u schyłku zaś powstania warszawskiego została wywieziona do obozu Schneidersfelde pod Wrocławiem.

W latach 1945-1949 pracowała w szkołach średnich i w administracji szkolnej na Śląsku Opolskim i w Katowicach, biorąc czynny udział w akcji odczytowej i repoloni-zacyjnej.

Dopiero po przeniesieniu się do Łodzi (gdzie w latach 1950-1952 pełniła funkcję kuratora Okręgu Szkolnego miasta Łodzi) nawiązała bliższy kontakt ze środowiskiem naukowym. Prowadziła wówczas złecone wykłady z literatury polskiej i radzieckiej w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej i w Uniwersytecie Łódzkim. Oprócz dwudziestu kilku artykułów z dziedziny

Zdzisław Jastrzębski

(1930-1972)

Był pracownikiem Zakładu Literatury Współczesnej IFP UMCS w latach 1966-1972. Skończył studia polonistyczne na KUL w roku 1956, po czym doktoryzował się u prof. Stefanii Skwar-czyńskiej w UL, broniąc pracę „Literatura pokolenia wojennego w stosunku do dwudziestolecia” w roku 1966 (druk: Literatura pokolenia wojennego wobec dwudziestolecia, Warszawa 1969). W latach 1956-1966 pracował jako bibliotekarz szkolny i w Instytucie Pracy i Higieny Wsi w Lublinie. Był człowiekiem niezwykle skromnym i pracowitym, bardzo skrupulatnym badaczem, efektywnym w pracy. W cią-

Regina Gerlecka

(1913-1983)

oświaty, opublikowanych w prasie łódzkiej i warszawskiej, napisała wówczas kilka prac popularnonaukowych, dotyczących literatury polskiej, oraz skrypt dla potrzeb studentów Zarys historii literatury radzieckiej.

W roku 1952 została zastępcą profesora w Uniwersytecie Łódzkim. Jej zainteresowania skoncentrowały się na literaturze okresu Młodej Polski. Opublikowała artykuł o spu-ściżnie rękopiśmiennej młodego Orkana w archiwach, ujawniający nadspodziewaną obfitość jego młodzieńczej twórczości, roz-gu paru zaledwie lat stworzył podstawy dla dalszych studiów nad wcześniej słabo rozpoznaną problematyką literatury wojny i okupacji.

Wydał kilka cennych książek: Bez wieńca i togi. Warszawa 1967, Wspomnienia o Leśmianie, Lublin 1966, opracował wydawniczo Okna Stroińskiego, Lublin 1963, oraz pisma Gajcego i Trzebińskiego. Pisał o „warszawskim humorze ulicznym w czasie okupacji” oraz przygotowywał rozprawę habilitacyjną o humorze w literaturze okresu II wojny światowej. Plany te pokrzyżowała jego zaskakująca, przedwczesna śmierć.

Z perspektywy lat prace jego nie tylko nie zbladły, lecz przeciwnie, wydają się niezwykle bogate, dojrzałe, śmiałe i celne w stawianych diagnozach badawczych.

prawę 2 rękopisów wczesnej dramaturgii Władysława Orkana oraz prace: Echa poezji romantycznej w młodzieńczej twórczości Władysława Orkana i Wieś galicyjska w nowelach Władysława Orkana. W roku 1957 ukończyła, a w 1959 opublikowała książkę Wczesna twórczość Władysława Orkana. W roku 1958 uzyskała stopień naukowy kandydata nauk filologicznych.

Interesowała się także komparalystyką literacką, o czym świadczyły publikacje: 2 polsko-ukraińskich kontaktów literackich, Z dziejów recepcji Lwa Tołstoja Polsce, Henryk Sienkiewicz w oczach Lwa Tołstoja oraz artykuły: Pisarze polscy o Lwie Tołstoju i Ignacy Dąbrowski i Lew Tołstoj.

Opracowała także zarys monograficzny

0    Józefie Jcdliczu, zamieszczony w Obrazie literatury polskiej. Praca ta - w zasadzie pierwsza w naszej krytyce literackiej - ukazuje trafnie swoistość prozy i liryki Jedlicza na tle Młodej Polski, jego prekursorstwo wobec niektórych tendencji Skamandrytów oraz niewątpliwą oryginalność pewnych koncepcji w sprawach teatru i filmu.

Od roku 1958 prof. Regina Gerlecka podjęła pracę w Uniwersytecie Marii Curie--Skłodowskiej jako starszy wykładowca, pełniąc jednak funkcję samodzielnego pracownika naukowego. Prowadziła wykłady kursowe z literatury pozytywizmu i Młodej Polski, wykłady monograficzne i seminaria magisterskie. Wykłady monograficzne dotyczyły głównie problematyki Młodej Polski, prace magisterskie zaś, pisane pod jej kierunkiem, wiązały się z problemami literatury po roku 1864, Młodej Polski,dwudziestolecia międzywojennego i literatury Polski Ludowej.

Była bardzo związana z Uniwersytetem, żyła jego życiem. Od roku 1973 kierowała Zakładem Literatury Polskiej Realizmu

1    Młodej Polski. Prowadziła badania nad literaturą po roku 1864, kierowała także pracami zespołu nad problemem węzłowym: Polska kultura, jej tradycje i percepcja. Zespół opracowywał życie kulturalne Lubelszczyzny w latach 1864-1918, później zaś życie literackie i naukowe Lublina, Zamościa i Chełma w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Lublinowi poświęciła Profesor zapał i trudy naukowych badań w latach ostatnich. Prace jej skoncentrowały się na kulturze literackiej regionu lubelskiego. Ich plonem były trzy rozdziały zamieszczone w książce 2 przeszłości kulturalnej Lubelszczyzny (Lublin 1978, s. 223-337), oceniające dzieje lat 1864-1918. Zamiarem, którego realizację przerwała śmierć, było napisanie książki poświęconej kulturze Lublina w okresie XX-lccia międzywojennego.

J. Sz.

Poloniści w UMCS