9003499605

dystansie czasowym przeszkody dla rozumienia, lecz wręcz podkreślają jego pozytywny charakter¹¹³. Jest to po części konsekwencja faktu, że istniejemy już z istoty na sposób dziejowy (Heidegger), przy czym chodzi tu także o to, że dopiero ów dystans historyczny i właściwa mu obcość pozwala lepiej poznać zarówno przeszłość, jak i współczesność oraz nas samych¹¹⁴. Konfrontacja z obcością jako przekazem dziejowym będąca konfrontacją dwóch różnych wykładni świata, daje nam możliwość spojrzenia na siebie samych oraz współczesny nam horyzont rozumienia z zupełniej innej perspektywy. Stąd pojęcia takie jak „przekład” oraz „stopienie horyzontów”, które w Prawdzie i metodzie pełnią ważną rolę. Konfrontacja z przekazem tradycji pozwala wyodrębnić uprzedzenia determinujące naszą świadomość, a tym samym ukazać warunki naszego rozumienia. Gada-mer podkreśla dziejowy charakter owych warunków przede wszystkim - obok tradycji i autorytetu - w oparciu o pojęcie przesądów.

c. Prymat pojęcia rozumienia względem pojęcia interpretacji

Jak już wspomniałem, oparcie refleksji hermeneutycznej na pojęciu rozumienia wypracowanego na gruncie ontologii fundamentalnej sprawiło, że możemy mówić o uniwersalnym charakterze tej dyscypliny. Dzięki temu filozofia hermeneutyczna jest nie tylko sztuką interpretowania tekstów, praktyczną umiejętnością egzegezy, nie jest również tylko metodą nauk humanistycznych (Dilthey), lecz, jak to ujmuje Przyłębski: „żywym procesem odsłaniania bytu, w którym każdy z nas uczestniczy czy tego chce, czy nie” . Ten źródłowy charakter rozumienia często w dyskursie hermeneutycznym powiązany jest także z pojęciem interpretacji, co jest zrozumiałe przede wszystkim w kontekście historii hermeneutyki jako praktycznej umiejętności obchodzenia się z tekstem. Ze względu na cel niniejszej pracy warto jednak te pojęcia odróżnić zwłaszcza, że pojęcie interpretacji pełni istotną rolę także w filozofii hermeneutycznej, o jakiej tu mowa.

Rozumienie ma dla Gadamera charakter dziejowy, procesualny. Opisane powyżej pojęcie gry jako wzorzec rozumienia wskazuje, że rozumienie jest czymś przekraczającym możliwości jednostki. Jest ono uwarunkowane dziejami, do których my jako skończone

113

Por. rozdział o hermeneutycznej funkcji dystansu w: P. Ricoeur: Język, tekst interpretacja s.224.

¹¹⁴    H.-G.Gadamer: Prawda i metoda..., s. 409

¹¹⁵    A, Przyłębski: Hermeneutycznys. 226.

45