1. Ogólna charakterystyka procesu motywacji.
a) motywacja jest to proces psychicznej regulacji dzięki, któremu formują się
dążenia. Funkcją dążeń jest sterowanie czynnościami człowieka w taki sposób,
aby doprowadzały one do określonego , zgodnego z intencją efektu, czyli celu
b) zjawisko polimorfizmu motywacji  jedna potrzeba realizuje się poprzez wiele
zachowań
c) zjawisko poligenetyzmu motywacji  jedno zachowanie zaspokajać może wiele
potrzeb
3. Podaj kilka sposobów definiowania pojęcia motyw
Motyw: wewnętrzny stan organizmu pobudzający do działania, zmierzający do
zaspokojenia danej potrzeby
- proces dążenia do jakiegoś obiektu
- zwerbalizowanie celu i programu, umożliwiające osobie wykonanie
jakiejś czynności, zakłada się, że człowiek jest istotą samoświadomą i
wie co robi
- jako przyczyna
- Reykowski: stan podmiotu charakteryzujący się poczuciem,
niespełnienia lub zakłócenia i związana z nim gotowością do aktywności,
która ów stan może zredukować. Towarzyszy mu podwyższona
wrażliwość afektywna na czynniki zdolne go wzmagać lub redukować.
Motyw może mieć ujemną lub dodatnią charakterystykę afektywną.
Niekiedy w tym samym znaczeniu używa się terminu potrzeba
4. Omów pojęcie instynktu.
a) Instynkt  jest to wrodzona tendencja do działania w określony sposób w
odpowiedzi na pewien bodziec zewnętrzny.
- Sillamy: wrodzone i niezmienne spontaniczne zachowanie wspólne dla
wszystkich jednostek tego samego gatunku. Wydaje się ono
dostosowawcze do jakiegoś celu, z którego podmiot nie zdaje sobie
sprawy.
b) cechy instynktu;
- jest własność gatunkowa
- zaspokaja zawsze potrzeby biologiczne
- składa się z pewnej ilości czynności, których kolejność jest sztywna
- nie zależy od uczenia się
c) teoretyczne rozumienie instynktu
- jako łańcuch odruchów
- teoria instynktów społecznych McDougalla (hormizm)
- teoria etologiczna K.Lorenza
5. Etologiczne ujęcie instynktu
a) hormizm  teoria instynktów społecznych McDougalla.
- instynkt jako celowa siła tkwiąca w żywych organizmach. Składa się z
aspektu wzruszeniowego, poznawczego i motywacyjnego
- wg McDougalla istnieje pewna ograniczona ilość wrodzonych
instynktów, które każdy z nas posiada (biologiczne i społeczne)
- teoria ta opisuje sytuacje życiowe
- skompromitowała ją liczba instynktów
b) etologiczna teoria K.Lorenza:
- na podstawie badań zoologów, którzy w zachowaniu zwierząt
zaobserwowali instynkty
- wg K.Lorenza wszystkie instynkty zwierząt pojawiają się u człowieka
- instynkt składa się z 3 etapów:
pojawienie się popędu z jakiejś potrzeby
zachowanie apetytywne (dążące)
zachowanie spełniające (akt konsumacyjny)  tu pojawia się
instynkt
- instynkt składa się z rdzenia wrodzonego (instynktowne zachowania) i
zachowań apetytywnych (wyuczonych)
- instynkt zadziała dopiero wtedy, gdy uaktywni się bodziec z otoczenia i
niezależnie od sytuacji realizuje się do końca
- instynkt przemieszczony: uruchomienie nieodpowiedniego instynktu w
danej sytuacji
6. Znaczenie terminu popęd w teoriach motywacji.
a) popęd: - potrzeba tkanek
- motyw biologiczny, stan braku czegoś potrzebnego do życia
- Sillamy: nieświadoma siła biologiczna, która działając bezustannie
wywołuje określone zachowania i z
ródło popędów jest natury cielesnej.
Jest to stan pobudzenia, który ukierunkowuje organizm w stronę
obiektu pozwalającego na zmniejszenie napięcia
b) popędy mogą być pierwotne (wrodzone) i wtórne (nabyte). Silę popędu mierzy się
poprzez czas deprywacji i intensywność zachowania
c) różnice między popędem a potrzebą:
- nie każda potrzeba biologiczna wytwarza popęd
- popędy zwykle wyprzedzają potrzeby
- w krańcowo silnej potrzebie popęd może zanikać
- popęd może się uniezależnić od potrzeby i może się pojawiać w
pewnych sytuacjach (np. głód w stresie)
d) dążenie występuje gdy człowiek doświadcza świadomie impulsów do działania
7. Zmiany zachodzące w motywacji człowieka w rozwoju ontogenetycznym
a) Reykowski twierdzi, że w rozwoju ontogenetycznym dochodzi do zmian w
podstawowych potrzebach człowieka. Ich formowanie i przekształcanie dokonuje
się w wyniku określonych doświadczeń, są to
- doświadczenia zależności
- doświadczenia podporządkowania
- doświadczenia współpracy
- doświadczenia zagrożenia
- doświadczenia frustracji
- doświadczenia osiągnięcia sukcesu
- doświadczenia ważności
- doświadczenia wymagań moralnych
Doświadczenia te przyczyniają się do wytworzenia w
psychice człowieka trwałych skutków będących
podstawą potrzeb psychicznych
b) o świadomym procesie motywacyjnym (działaniu ukierunkowanym na cel)
możemy mówić od około 1 roku życia. W toku dalszego rozwoju występuje zmiana
w schemacie:
pragnienie  prośba o pomoc  działanie innych  zaspokojenie pragnienia
na schemat
pragnienie  działanie własne  zaspokojenie pragnienia
c) wraz z rozwojem ontogenetycznym:
- następuje zmiana motywów działania
- zwiększa się liczba potrzeb osiąganych za pomocą jednego celu
- zwiększa się wewnątrzsterowność motywacji jednostki,  ja jest
z
ródłem napięcia motywacyjnego
- zmianie ulega hierarchia wartości motywów i celów
- zwiększeniu ulega również trwałość motywacji (dziecko szybko się
zniechęca)
8. Teoria redukcji popędu C.Hull a
a) rozumienie motywacji przez Hull a: potrzeba biologiczna wytwarza popęd, który
nas energetyzuje  Z(f) = (P*N). Zachowania jest funkcją popędu (potrzeba),
który wzbudza zachowanie i nawyku (wiedza jak), który ukierunkowuje to
zachowanie. Jeżeli nie ma nawyku człowiek wykonuje chaotyczne ruchy,
ewentualnie uruchamiają się odruchy  Z(f) = (P*N) * Wp * Ibz * Hr (~wielkość
przynęty, intensywność bodz
ca zewnętrznego i hamowanie reaktywne: im więcej
trzeba się napracować tym jest większy - popęd ujemny)
b) dwa rodzaje
- popędów: pierwotne (oparte o mechanizmy wrodzone np. głód, seks) i wtórne
(wyuczone, wbudowane)
- i nagród: pierwotne (pokarm) i wtórne (pochwała, zdolność częściowego
redukowania popędu, np. przy odchudzaniu)
c) Hull miał licznych następców: Miller. On też uznawał pojęcie popęd, ale
interpretował nieco inaczej. Popędy powstają właściwie w wyniku wszystkich
działających bodz
ców. A bodziec ma dwa aspekty: popędowy (miotanie się) i
sygnału (gdzie szukać zaspokojenia). Aby czynność utrwaliła się w nawyk
potrzebna jest nagroda. Wtórny popęd strachu tłumaczy schematem
trójczłonowym: bodziec awersyjny, który uszkadza tkankę  relacja emocjonalna
(fizyczna nie psychiczna: zmiany hormonalne)  bodziec wewnętrzny, który
domaga się redukcji (bodziec popędowy)  reakcja zewnętrzna (ucieczka). Jeśli
reakcja zlikwiduje popęd, to bodziec awersyjny i bodziec wewnętrzny przestaje
działać i popęd znika  utrwalenie, generalizacja
- popęd nabyty: bodziec obojętny występujący przypadkowo z reakcja
emocjonalną i dalej schemat przebiega tak samo, dążenie do zaspokojenia
popędu
- najważniejszą rolę w indukowaniu(?) zachowania mają popędy nabyte: lęk,
poczucie winy, poczucie akceptacji
9. Przedstaw schemat tworzenia się popędu wtórnego na przykładzie popędu
strachu.
Bodziec awersyjny  Reakcja emocjonalna  bodziec wewnętrzny  reakcja
zewnętrzna
- Bodziec awersyjny wywołuje uszkodzenia tkanki
- Reakcja emocjonalna powoduje zmiany wewnętrzne
- Bodziec wewnętrzny to bodziec popędowy
- Jeżeli reakcja zewnętrzna zaspokaja popęd wówczas zanika. Jeśli nie
zaspokaja dochodzi do takich operacji, które z czasem ulegają uwarunkowaniu
- Na zasadzie pawłowskiego warunkowania do operacji może się włączyć
Bodziec Obojętny i wówczas to on wywołuje reakcję lękową
10. Przedstaw poglądy Tolmana na motywację
- nacisk na rolę celów zachowania
- człowiek w ciągu życia nabywa oczekiwań (bodz
ców) tego, co nastąpi po czym
- potrzeba  zapotrzebowanie na przedmioty spełniające  dążenie do celu
- siła popędu zależy od siły potrzeby, bodz
ców, i potrzeby libido
- uczenie utajone, uczymy się mapy zachowań, a nie sztywnych reakcji
- potrzeba libido jest ogólna, niespecyficzna. Potrzeby pierwotne to głód, sex,
eksploracja, unikanie bólu, potrzeby drugiego rzędu to stosunki społeczne,
afiliacja, dominacja, zależność. Potrzeby trzeciego rzędu  celów kulturalnych.
- Zmienne motywacyjne: zapotrzebowania, apetyty
11. Koncepcje motywacji oparte na pojęciu homeostazy.
a) koncepcja homeostazy opiera się na założeniu, że organizm człowieka jest
systemem otwartym, który mimo działających na niego bodz
ców utrzymuje
równowagę (homeostazę).
b) Homeostazę podzielić można na
- materialna: ilość substancji w tkankach
- procesualna: stałość procesów
c) może być sterowana przez układ nerwowy lub hormonalny i zachowanie (np.
jedzenie tynku z braku wapnia)
d) homeostaza statyczna  punkt równowagi jest stały i niezmienny w czasie
e) homeostaza dynamiczna  punkt równowagi zmienia się w czasie
f) w ujęciu psychologicznym homeostaza to zachowanie przeciwdziałające utracie
równowagi, pojawiające się często przed wpływem bodz
ca zakłócającego a nie po
nim  antycypacja
g) pojęcie homeostazy wprowadził Feltcher, s przyjętym założeniem, że stany
psychiczne nabyte, takie jak cechy, podlegają ochronie tak sami jak fizjologiczne
h) za tą hipotezą przemawia:
- zjawiska stałości barwy, koloru i przedmiotów
- zjawisko utrzymującej się stałej produktywności mimo czynników
zakłócających
- mechanizmy obronne
i) przeciw przemawiają zachowania twórcze i altruistyczne
12. Pojęcie heterostazy.
a) teza o hierarchii stanów równowagi
b) heterostaza polega na zakłócaniu pracy niższego systemu (podsystemu) w celu
zachowania równowagi na poziomie wyższym
- na poziomie fizjologicznym może to być pocenie się, dreszcze, gorączka
- na poziomie psychologicznym w celu ratowania czegoś cenniejszego, poprzez
np. kłamstwo
13.Psychoanalityczna koncepcja motywacji
a) Freud nie wymyślił pojęcia nieświadomość, lecz nadał mu rangę. Sam Freud i jego
ortodoksyjni kontynuatorzy to psychoanaliza klasyczna. Ale są tacy, co
wprowadzali dodatkowe pojęcia, np.: Hartman (psychologia ego). Psychoanaliza
służy do przebudowy całej osobowości potrzebującego pomocy.
Neopsychoanaliza: ci, którzy od Freuda wyszli, ale przebudowali jego teorię
(Horney, Fromm, Sullivan
b) Na Freuda działały dzieje jego życia  teoria motywacji jest pochodną jego życia.
Był ascetyczny w sferze życia seksualnego, purytanin. A jego pacjenci mieli często
kłopoty z seksem. Był zainteresowany naukami ścisłymi, interesował się teorią
Darwina, Einsteina. Dlatego uważał, że psychoanaliza powinna być nauką ścisłą.
Opracował więc aparaturę pojęciową (opór, energia, popęd, aparat psychiczny).
Hermeneutyka była inspiracją z filozofii, którą zał, poszukiwanie zrozumienia tego
co człowiek przeżywa. Dostał nagrodę literacką Goethego za walory literackie jego
książek. Był Żydem, interesował się tradycją judejską, Talmudem. Gromadził
wokół siebie samych Żydów, lecz obawiał się, że psychoanaliza pozostanie nauką
żydowską. Dlatego na czele kółka psychoanalitycznego postawił Junga, który nie
był Żydem, był gojem. Nazwa kompleks Edypa, wzięła się z jego zainteresowania
archeologią, starożytną Grecją
c) psychologia ego:
- ego jest strukturą autonomiczną
- powstaje odrębnie od id, ma własną energię
- znaczenie ego jest tu większe niż w teorii Freuda, człowiek ma wpływ na o co
robi, co go spotyka
d) psychologia relacji z obiektem: obserwacje jak przebiegają relacje z obiektami,
reakcji ego na drugiego człowieka
e) zarzuty wobec psychoanalizy Freuda
- scjentyzm
- redukcjonizm: procesy psychologiczne redukowane do procesów
fizjologicznych niższego rzędu
- ahistoryzm: to co jest teraz uogólnia na zawsze, obserwując wiedeńczyków
rozciąga na całą populacje
- zbyt duża waga przywiązywana do kompleksu Edypa, który miałby
występować w każdej kulturze. Może być zastąpiony przez przywiązanie do
matki, a są kultury gdzie dzieci są oddzielane od matek. Kompleks Edypa
może się pojawić w rodzinach patriarchalnych
- mechanicyzm: psychika traktowana jak maszyna, oraz myślenie
deterministyczne, że każde zachowanie, każda pomyłka ma przyczynę
- atomizm: struktura Freuda jest rozbita na cząsteczki, słabo ze sobą powiązane
- nieprzestrzeganie reguł metodologii naukowej w dochodzeniu do faktów  po
całym dniu pracy i obserwacji wielu pacjentów zapisywał swoje uwagi.
- nieskuteczność psychoanalizy, jej długotrwałość i kosztowność
- pesymizm: wizja człowieka jest przytłaczająco pesymistyczna, człowiek nie
jest wolny i nie wie co czyni
- W samej psychoanalizie freudowskiej narodziły się sprzeczne podejścia do
pacjenta:
teoria marzeń sennych: pacjent jest ofiarą okoliczności zewnętrznych,
widzenie ofiary przez osoby najbliższe, każdy nosi traumę, która przejawia
się jako nerwica. Freud interpretował doniesienia pacjentów o
napastowaniu jako wyobrażenia pacjenta, konfabulacja. Zajmował się nią
do 1900 roku, po czym zrozumiał, że jest błędna
teoria popędów: pacjent jako sprawca własnego nieszczęścia, człowiek jest
zły, popędy są przyczyną każdego motywu  cokolwiek człowiek robi to po
coś (determinizm)
f) teoria Freuda
- dziecko rodzi się jako id, dziecko nadbodowywuje ego po to by służyło id,
które jest z
ródłem popędów (motywów).
- Podział popędów: popęd życia (Eros, libido, popęd seksualny, przeżycie
gatunku) i popęd śmierci (Tanatos, destrudo, popędy obrony ego, przeżycie
samego siebie)
- Konflikt jest pisany w ludzkie życie, nigdy nie osiągniemy poziomu zgody
między popędami życia i śmierci. Człowiek jest z natury agresywny, zły.
- Popędy nie są dostępne świadomości, popędy trzeba rozładowywać, bo inaczej
czeka nas nerwica. Sublimacja popędu, np.: energię popędu seksualnego
należy przeznaczyć na szczytne cele
- Superego: sumienie i  ja idealne, * id kieruje zasada przyjemności, do niego
idą wyparcia i tłumienia, to wszystko jest potem trudno sobie uświadomić. Ego
to przybudówka id, kierująca się zasadą realizmu i ma rozstrzygać konflikty.
Natomiast superego jest kierowane przez zasadę doskonałości, niewielka część
superego jest świadoma, kierujemy się normami nie zdając sobie sprawy, że
właśnie je włączamy do zachowania
- Rozwój człowieka w związku z popędami: małe dziecko, gdy odczuwa popęd,
to go realizuje. Gdy obiekt jest niedostępny następuje przemienienie energii
popędowej na inny obiekt. Obiekty mogące zaspokoić popęd się zmieniają.
Dzięki temu człowiek interesuje się wieloma rzeczami
g) Teoria Adlera
- życie człowieka ma wpływ na to co wymyśla
- stworzył własną koncepcję osobowości, a w jej ramach teorię motywacji.
- Dążenie do mocy: dążenie do bycia coraz doskonalszym
- Kompleks niższości: każdy człowiek ma poczucie niższości, czuje się gorszy od
innych
- Teoria odnosi się do adolescencji, jeżeli człowiek dąży do mocy zgodnie z
motywem społecznym (zainteresowanie społeczne) to wszystko jest O.K.
Jeżeli robi to wbrew temu motywowi, to zaczynają się kłopoty, odrywa się od
grupy, co powoduje nerwicę. Motywy są nieświadome
h) Teoria Junga
- trzyczęściowa struktura psyche
- ego: nasza świadomość, podejmowanie decyzji, rozumowanie
- nieświadomość indywidualna: zapisane nasze wyparte własne emocje,
wydarzenia. Z czasem zapełnia się pewnymi faktami, ma wewnętrzną
strukturę. Kompleksy to zbitki psychicznych przeżyć, które dotyczą
konkretnych wydarzeń, tworzą kompleksy które mają wspólną nazwę, np.:
kompleks matki. Kompleks jest naładowany energią, przyciąga pewne
problemy, osoba w kółko kręci się wokół tej sprawy, zupełnie nieświadomie,
Gdy są bardzo silne są przyczyną kłopotów, bo wyręczają nas w
podejmowaniu decyzji. Osoby z kompleksami mogą nie reagować na pewne
zasoby słów.
- Pewne struktury, które są każdej osobie dane, ale każdy ma je inne: cień 
wyparte cechy, których nie akceptujemy. Anima i animus  cechy przeciwne
właściwej płci. Kierujemy się nimi przy doborze partnera, dokonujemy
projekcji pewnych cech, które chcielibyśmy ujrzeć u partnera. Ta projekcja z
czasem słabnie
- Nieświadomość zbiorowa: wpływa na działanie, jest dziedziczna, u wszystkich
taka sama. Jej elementarnymi składnikami są popędy i archetypy. Archetypy
zajmują strefę, która nie kontaktuje się ze świadomością w sposób
bezpośredni. Pojawiają się w snach, a w czasie dna w postaci symboli lub
obrazów. Archetyp to wzorzec zachowania, który dotyczy wydarzeń z życia,
lecz tylko takich które sa uniwersalne. Dotyczą narodzin, śmierci, konfliktu,
podlegania starszemu, bo nasi przodkowie doświadczali tych samych uczuć i w
nich uformował się archetyp, czyli odpowiedz
na daną sytuację. My jej jedynie
dziedziczymy z pokolenia na pokolenie w każdej kulturze. Są mądrością
życiową, która popycha nas w dobrą stronę. Sugerują a nie każą, dają wolność
wyboru  możemy z nich korzystać lub nie. Badając różnie kultury zauważył,
że pewne motywy powtarzają się w bajkach, snach, coś co nie wynika z
wychowania. Dziedziczymy je, bo mamy te same systemy nerwowe
14.Pojęcie nieświadomej motywacji
a) determinizm Freuda: każde zachowanie jest zdeterminowane przyczynowo.
Świadomość jest zbyt fragmentaryczna, aby mogła stanowić jedyną podstawę
zachowania, więc z
ródeł zachowania (motywów) należy szukać w nieświadomości.
Każde zachowanie, niezależnie od tego jak jest ono błahe czy pozornie
pozbawione sensu, jest przynajmniej częściowo nieświadomie motywowane.
15.Hedonistyczne ujęcie motywacji.
a) założenie: motywuje nas dążenie do przyjemności, zaś wszystkie nasze motywy
są wyuczonymi zachowaniami do dążenia lub unikania. Jeżeli sytuacje powtarzają
się emocje wyciszają się, a organizm osiąga stan równowagi (przystosowania się).
Motywacja w ujęciu hedonistycznym zakłada, że człowiek ma pewne oczekiwania
wobec sytuacji. Jeżeli się nie potwierdzą, ale różnica będzie niewielka to nastąpią
emocje pozytywne. Jeżeli różnica będzie za duża pojawią się emocje negatywne
b) zależność między siłą bodz
ca a przyjemnością i krzywa motylowa Hubbera (?)
16.Aktywacyjne teorie motywacji
a) Założenia:
- aktywacja jako mobilizacja energii
- aktywacja występuje zarówno w motywacji jak i w emocjach
- pomiędzy pobudzeniem (aktywacją) a sprawnością działania istnieje
krzywoliniowa zależność  prawa Yerkesa-Dodsona.
b) Prawa Yerkesa-Dodsona (pyt. 46)
- im większa aktywacja (motywacja) tym większa sprawność działania, ale tylko
do pewnego momentu, w którym aktywność wzrasta a poziom wykonania
spada
- związek aktywacji i sprawności wykonania zadania z jego trudnością.
c) Eyeseneck -
- introwertyk: osoba posiadająca wbudowany mechanizm wzmacniania
bodz
ców. Nawet na małe bodz
ce potrafi silnie zareagować, więc najlepiej
funkcjonuje na niskim poziomie pobudzenia. Przewaga pobudzenia
- ekstrawertyk: posiada mechanizm osłabiający stymulacje i potrzebuje
stymulacji zewnętrznej. Przewaga hamowania
d) Neuropsychiczna teoria motywacji Hebla:
- osadzenie wzbudzenia w kontinuum świadomości:
śpiączka  sen  stan czuwania  optimum pobudzenia  furia, panika  utrata
przytomności
e) Berlyne (pyt. 17): wprowadził pojęcie potencjału bodz
ca, jako zdolności do
wywoływania wzbudzenia
- klasyfikacja bodz
ców wywołujących wzbudzenie:
silne bodz
ce zewnętrzne
bodz
ce afektywne (skojarzone z nagrodą / karą)
zmienne porównawcze  rodzaj bodz
ców, które są dla jednostki nowe,
niosące zaskoczenie, niepewność, konfliktowe warunki bodz
cowe)
bodz
ce wewnętrzne
- założenia koncepcji: człowiek dąży do minimalnego wzbudzenia i jego
utrzymania. Tylko potencjał wzbudzeniowy o średniej sile zapewnia minimalne
wzbudzenie
- Z  nuda. Potencjał wzbudzenia ma wysoką wartość wzbudzenia
- Opt  optimum, czujemy się dobrze,
- C  popęd ciekawości, pojawia się gdy na człowieka działają zmienne
porównawcze, a redukowany jest przez czynności eksploracyjne, poznawcze
18.Rodzaje potrzeb.
a) potrzeba  stan braku, którego uzupełnienie jest niezbędne dla równowagi
psychicznej, czy też zadowolenia z życia. Wyodrębnia się potrzeby pierwotne, czyli
takie bez zaspokojenia których niemożliwe jest normalne fizjologiczne
funkcjonowanie organizmu. Termin potrzeba używany jest też do opisu
mechanizmu motywacyjnego  nadającego kierunek i natężenie czynności
b) klasyfikacje potrzeb:
- potrzeby pierwotne (uwarunkowane biologicznie) i wtórne (wyuczone)
- potrzeby obiektywne: zewnętrzny obserwator jest w stanie stwierdzić istnienie
potrzeby
- potrzeby subiektywne: odczuwana jedynie przez podmiot
- potrzeby obiektywno-subiektywne: subiektywnie odczuwane obiektywnie
istniejące potrzeby
- można sobie z
le uświadomić lub z
le określić potrzebę
- potrzeby biologiczne, psychiczne i społeczne
c) klasyfikacja potrzeb wg Murraya:
- potrzeby jawne i utajone (zepchnięte w podświadomość)
- potrzeby skoncentrowane na wynik (zaspokajane przez osiągnięcie celu)
- potrzeby aktywności (zaspokajane przez samo działanie)
- potrzeby formy ( bycie w czymś mistrzem)
- potrzeby skoncentrowane i potrzeby rozproszone (stopień skupienia jest
wskaz
nikiem dojrzałości)
- potrzeby proaktywne (uaktywnia je bodziec wew.), potrzeby reaktywne
(uaktywnia je bodziec zew.)
- potrzeby reproaktywne (potrzeba wyjątkowo wywołana przez otoczenie, choć
zwykle uaktywnia ją czynnik wewnętrzny)
- potrzeby proreaktywne (potrzeba reaktywna wywołana przez czynnik wew.)
20.Teoria hierarchii potrzeb Maslow a. (+ pyt. 21)
a) zachowanie ludzkie podzielił na utylitarne (motywowane, wyuczone, celowe,
kontrolowane) i ekspresywne (bez celu, służące wyrażaniu siebie,
niekontrolowane, względnie nie motywowane, lub przez motywację rozwoju)
b) hierarchia potrzeb  aby osiągnąć potrzebę wyższą trzeba zaspokoić niższe
- fizjologiczne
- bezpieczeństwa
- społeczne potrzeby niedoboru, redukujące się
- uznania
- samorealizacji (poznawcza)
- transcendencji (potrzeby ducha, kontaktu z absolutem) nie redukujące
się
c) potrzeba bezpieczeństwa  u dzieci potrzeba stałości, przewidywalności,
sprawiedliwości, konsekwencji, organizacji czasu u przestrzeni. U dorosłych
potrzeba stałej pracy, oszczędności, ubezpieczenia się, religijna, bycia ważnym,
sztywności zachowań (nawyku)
d) potrzeba szacunku  poczucia siły, osiągnięć, kompetencji, potrzeba perutacji,
prestiżu, podziwu
22.Poznawcze teorie motywacji.
a) teoria oczekiwanie * wartość.
- założenia: świadomość decyzji o działaniu, człowiek jest doskonałym
komputerem, znającym dokładnie wartość U i Ps.
- Z(f) = U * Ps
- Zachowanie to funkcja użyteczności wyniku i subiektywnego
prawdopodobieństwa osiągnięcia.
- Strategia maksymalizacji subiektywnie oczekiwanej użyteczności:
suma prawdopodobieństw równa jest 1
użyteczność i prawdopodobieństwo nawzajem się kompensują, im U jest
większa tym P jest mniejsze
ryzyko nie ma znaczenia kiedy człowiek podejmuje działanie
23. Pojęcie autonomii funkcjonalnej motywu (Allport)
a) autonomia funkcjonalna motywu  pojawia się gdy motyw odłącza się od
potrzeby, potrzeba zanika a motyw zdobywa autonomię.
b) Rodzaje autonomicznych motywów:
- poziom perseweracyjny: powtarzanie w kółko, zautomatyzowane motywy
typu nawyku
- poziom popriacyjny: człowiek wykonuje czynności ponieważ jego obraz  ja
tego wymaga
- ilość takich zautonomizowanych motywów jest miarą dojrzałości
24. Omów potrzeby poznawcze człowieka
a) potrzeba poznawcza  potrzeba wyrosła z popędu eksploracyjnego
b) formy potrzeby poznawczej
- potrzeba do bodz
ców: potrzeba informacji (deprywacja sensoryczna)
- dochodzące bodz
ce powinny być spójne
- potrzeba tworzenia struktur, organizacji informacji
- potrzeba znajdowania sensu, nadawania sensu, pytanie  dlaczego , także
sensu życia
25. Motywy związane z pojęciem  ja  idealnego człowieka
a) koncepcja Rogers a
- pole fenomenologiczne: tworzą je wszystkie gromadzone doświadczenia.
Ludzie mają tendencję do tworzenia  ja z ograniczonej liczby doświadczeń.
 Ja chromi się żeby informacje wyparte nie dostały się do świadomości. Cały
czas jesteśmy zajęci utrzymywaniem nie realnego obrazu siebie. Niektórzy
całą energię poświęcają na utrzymanie takiego obrazu. Najczęściej ci, którzy
jako dzieci byli traktowani warunkowo  będę cię kochała jak będziesz
grzeczna . Należy dzieci traktować bezwarunkowo.
- potrzeba uznania: dziecko, które chce być chwalone decyduje się na wyparcie
nieodpowiednich cech, zachowań
b) koncepcja Sullivan a: człowiek w ciągu życia buduje system jaz
ni, wszystkie
postawy związane z  ja , dobre i złe. Wszystko powstaje w reakcji na lęk. Nasza
kultura produkuje bardzo dużo lęku, dlatego system jaz
ni (mechanizm obronny)
jest bardzo rozbudowany. Sami siebie otaczamy szacunkiem, bo  ja chroni nas
przed lękiem
c) Reykowski:  ja realne jest bardzo potrzebne, żeby móc wpływać na świat.
Stanowi dla nas najczęściej najwyższą wartość. Z  ja wywodzi się potzreba
osiągnięć, afiliacji, dominacji
d) Karen Horney:  ja idealne  każdy z nas ma wyobrażenie jakim chcielibyśmy być,
jest to drogowskaz, który wywołuje w nas zmiany. Gdy  ja realne i idealne są
zbyt rozbieżnie jest to bardzo niekorzystne. Zbyt idealny obraz samego siebie
świadczy o neurotyzmie:
- niektórzy myślą, że mają same zalety: utożsamienie się z  ja idealnym
- utożsamienie się z  ja realnym oznacza uznanie, że składamy się z samych
wad
26. Sens życia
a) teoria bytu V.Frankla
- trzy wymiary : bytu nie sposób ująć w rzutowaniu na jedną płaszczyznę,
często zapomina się o aspekcie duchowym
b) motywacja wg Frankla:
- wcześniejsze teorie motywacji są słuszne, ale niepełne. Opisują osoby
niedojrzałe albo stare
- dla człowieka dojrzałego motywem jest wola sensu, czyli nadawanie sensu
temu co go otacza. Stara się usensowić to co jest na zewnątrz, ocenia i
nadaje wartości swemu otoczeniu
- zdeterminowane są tylko procesy psychiczne, to że ktoś wie jaki ma motyw
oznacza, że wie co robi. Nie jesteśmy zdeterminowani
c) człowiek i wartość:
- sam wybiera sobie wartości i ustala ich hierarchię
- mogą być realizowane przez działanie, przeżywanie danej wartości,
cierpienie
- postawa wobec wartości stoi wyżej niż działanie
- absolut: jedyny posiada prawdziwą wartość i jedyny ogarniający nadsens
- nadsens: człowiek nadając sens temu co go otacza, nie potrafi nadać go
rzeczy przypadkowych, nie potrafi dostrzec nadsensu- sensu życia i świata
w całości
- cierpienie: chcąc nadawać życiu sens i służyć swym wartościom skazujemy
się na cierpienie. Nie należy z nim walczyć należy nadać mu sens. Jeżeli nie
potrafimy tego zrobić, trzeba go poświęcić komuś lub czemuś, albo
potraktować jak wyzwanie, aby je usensowić
d) patologia woli sensu:
- abstrakcyjność treści: jakaś wartość podrzędna jest absolutyzowana i
człowiek nadaje jej rangę Boga, łatwo jest zatracić taką wartość, wszelki
jej sens
- przeżycie pustki pojawia się u ludzi, którzy nie potrafią odczytać swoich
wartości, funkcjonują na niższych poziomach motywacji
- patologia ducha czasu:
postawa prowizoryczna  poczucie zagrożenia, życie chwilą, brak
odpowiedzialności
postawa fatalistyczna  bezradność
postawa kolektywistyczna  rezygnacja z indywidualnych wyborów
moralnych, przyjmujący wartości grupy
postawa fanatyczna  wartości grupy są niezaprzeczalnymi i
niepodważalnymi prawami
30. Koncepcja dysonansu poznawczego.
a) dysonans  dwa elementy poznawcze pozostające ze sobą w sprzeczności
konsonans  z jednego elementu poznawczego wynika drugi
b) założenie  ludzie dążą do sytuacji, kiedy osiągną konsonans, a unikają
sytuacji dysonansowych. Dysonans motywuje do unikania sytuacji, które mogą
go pogłębić. Oraz do zmiany zaistniałej sytuacji w konsonans:
- zmiana jednego z sądów
- dodanie kilku następnych sądów, które mogłyby połączyć te dwa sprzeczne
sądy (racjonalizacja)
- zbagatelizowanie jednego z tych sądów
c) wg Festingera dysonans pojawia się zawsze kiedy dokonujemy wyboru, a im
bardziej atrakcyjny jest wybór alternatywny, tym dysonans jest większy. Kiedy
podejmujemy decyzję poprzedzają ją świadome, logiczne procesy
przeddecyzyjne. Procesy podecyzyjne są irracjonalne i służą do zredukowania
dysonansu.
d) Sytuacja dysonansowa  silny dysonans powstaje w chwili, gdy ktoś zmusza
nas do zachowania się wbrew swoim przekonaniom (pod groz
bą kary, lub w
nagrodę). Silny jest dysonans kiedy kara nie jest duża, co prowadzić może do
zmiany postawy, opinii.
31. Pojęcie wartości i rola wartości w działaniu człowieka.
a) wartość  wyobrażony stan rzeczywistości mający sens, oceniany
zdecydowanie pozytywnie, pobudzający człowieka do jego realizowania.
Wartość związana jest z celami i sposobami ich realizacji. Według Frankla
wartości są wybierane świadomie
b) rodzaje wartości:
- autoteliczne: wartości same w sobie
- instrumentalne: wartości służące wartościom autotelicznym
- wartość gratyfikacyjna: wartość celu, charakterystyka przedmiotu,
aktywności, itp. Ze względu na ich zdolność do redukcji motywu. W tym
sensie używa się też terminu użyteczność
- według Frankla istnieją wartości religijne, etyczne, ekonomiczne, polityczne
- konkretne i ogólne
- zewnętrzne i wewnętrzne
- materialne i niematerialne
32. Rola celów w działaniu. Podstawowe rodzaje celów ludzkich.
a) cel  efekt na osiągnięcie, którego jest ukierunkowana czynność,
reprezentowany w umyśle w formie intencji. Cel może mieć mniej lub bardziej
rozbudowaną formę. Mogą przybierać charakterystyki dodatnie, lub ujemne
(czego unikać)
b) czynniki wpływające na ocenę wartości celu:
- wielkość celu
- jakość celu
- ubiegłe doświadczenia
- dystans psychologiczny wobec celu
c) zjawisko polimotywacyjności zachowania  wraz z wiekiem pojawia się
tendencja do formowania celów mogących zaspokoić więcej niż jeden motyw
d) rodzaje celów wg Frankla  konsumpcyjne, interpersonalne,
perfekcjonistyczne, kreatywne
33. Funkcje procesów poznawczych w motywacji.
a) wpływ procesów motywacyjnych na procesy poznawcze: motywy (pragnienia)
wyolbrzymiają procesy poznawcze pozostające z nimi w związku
skojarzeniowym. Przejawia się to w:
- w spostrzeganiu wielkości, jasności, czy innych cech ułatwiających
wyróżnienie danego przedmiotu z tła
- w procesach pamięci poprzez ułatwienie zapamiętywania i przypominania
sobie tych treści, które mają związek z przedmiotem naszego pragnienia
- w zakresie wyobraz
ni i fantazji poprzez skłonność do wyobrażania sobie
tego, co odpowiada stanowi rzeczy związanemu z pragnienie,
- w zakresie myślenia w formułowaniu przewidywań pragnieniom i
formułowaniu planów tym arbitralnych im silniejsze pragnienie
b) czynniki warunkujące stopień wpływu motywów na procesy poznawcze:
- siła motywu
- stopień organizacji procesów poznawczych
- dojrzałość osobowości
34. Omów istotę procesów motywacyjnych.
a) definicja procesu emocjonalnego i emocji: w ujęciu szerszym obejmuje oprócz
emocji takie zjawiska jak przeżycia o charakterze emocji, a nie będące
emocjami
b) Reykowski  specyficzne procesy regulacji uruchamiane gdy człowiek styka się
z bodz
cami mającymi znaczenie dla organizmu lub osobowości. Można
wyróżnić trzy główne aspekty tych procesów: znak emocji (aspekt afektywny),
zmiany - wzrost poziomu mobilizacji energii odczuwany jako pobudzenie
emocjonalne i treść emocji (jej cechy jakościowe)
c) Emocje jako reakcja: w zasadzie każdy bodziec może wywołać reakcję.
Reakcja emocjonalna przejawia się w:
- odczuwanie emocji: aspekt poznawczy (emocja +\ -)
- zmiany w ciele: aspekt fizjologiczny
- reakcja zewnętrzna (ekspresja emocjonalna): reakcja ekspresywna,
zachowanie pod wpływem emocji }aspekt komunikacyjny
d) podstawowa rola emocji to adaptacja
e) definicja emocji wg Watsona:
- emocja: zorganizowana, silnie ustrukturalizowana reakcja na zdarzenie o
ważnych konsekwencjach dla potrzeb, celów lub przetrwania jednostki
- emocja posiada trzy składniki:
prototypowa forma ekspresji
typowe zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego (głównie układ
autonomiczny)
szczególny stan subiektywnych odczuć
- aspekt fizjologiczny emocji to aspekt pobudzenia (natężenie emocji) i aspekt
zmian w narządach wewnętrznych
- każda emocja zawiera ocenę zdarzenia, jest ustosunkowaniem się do
- każda emocja wytwarza pewną reakcję na pewien specyficzny typ zdarzeń
- każda emocja prowadzi do działań (zachowań) adaptacyjnych,
charakterystycznych dla tej właśnie emocji
- emocja trwa krótko
35. Rodzaje bodz
ców wywołujących emocje.
a) bodz
ce naturalne  zdolne wywoływać reakcję bez uprzedniego uczenia się.
Zewnętrzne ( sensoryczno głosowe, zachodzi habituacja w przypadku
powtarzania się) i wewnętrzne (głód, ból, choroba itp.)
b) bodz
ce warunkowe  nabyte w procesie uczenia się, odruch warunkowy (lęki,
fobia), głównie emocje negatywne. Warunkowanie pozytywne (NLP)
c) bodz
ce, których z
ródłem jest działalność poznawcza człowieka  myślenie o
emocjach
37. Teorie emocji
a) teoria J. Langego (introspekcyjna, trzewiowa)
- założenia: bodziec  zmiany fizjologiczne  psychiczne odczucie = EMOCJA
- np. jest mi smutno bo płaczę, boję się bo uciekam
- kontynuacja to teoria Schachtera (pyt 38)
b) teoria wzgórkowa Kanona  Branda:
- powstawanie emocji:
bodziec  wzgórze  informacja do kory, do narządów wewnętrznych, zachowanie
- wzgórze pełni rolę centrum, decyduje o tym, czy emocja powstanie czy nie
- kontynuacja to koncepcja Le Doux: położył akcent na rolę struktury
podkorowej: ciałko migdałowate
bodziec  mózg  ciałko migdałowate  nic
- autonomiczna reakcja emocjonalna
(pobudzenie emocjonalne)
- kora
c) teoria korowa M.Arnold
- założenia:
bodziec  kora  wzgórze (wzory r. emocj.)  narządy wewnętrzne,
zachowanie
emocja powstaje w świadomości. Sygnały z ciała mogą wpłynąć na naszą
emocję.
- kontynuacją jest teoria Lazarusa (teoria poznawcza), gdzie człowiek
dokonuje oceny bodz
ca. Po bodz
cu następuje ocena pierwotna, jaki on
jest. Wynik może znaczyć, że jest sprzyjający, obojętny, lub
niesprzyjający. Jeżeli jest niesprzyjający następuje ocena wtórna, czyli
próba przewartościowania sytuacji na bardziej korzystną. Jeżeli i to się nie
powiedzie, to następuje mechanizm radzenia sobie
- emocja jest zawsze zależna od reakcji między człowiekiem a bodz
cem z
otoczenia, bo ocena (aspekt poznawczy) jest zawsze subiektywna
- najważniejsza jest motywacja człowieka, gdyż to on określa co będzie
budziło emocje
d) teoria symboliczno  interpretacyjna Schwedera:
- ciągle oddziaływujące bodz
ce wywołują reakcje w ciele i w duszy. Reakcje
w ciele mają charakter zmian fizjologicznych, a reakcje w duszy to odczucia
apetytywne (np. odczucie pustki, napięcie psychiczne)
- człowiek ma tendencję do gromadzenia dobrych uczuć w jedno większe,
sensowne
- snujemy sobie opowiadania, o tym co się z nami dzieje. Powstają wzorce i
schematy opowiadań, czyli emocje
- odczucia te mogą być również odczytywane jako uroki, wyrzuty sumienia,
choroby
- bajka zwana emocją
e) teoria emocji jako procesu złożonego Sherera:
- emocja powstaje stopniowo, składają się na je powstanie zmiany w każdym
systemie organizmu  motywacji, działaniu, odczuwaniu, percepcji,
procesach poznawczych.
- Kolejność ocen bodz
ca:
czy jest nowy
czy jest przyjemny sam w sobie
jak to wpływa na realizację celów
jak mam sobie z nim poradzić
jak to wszystko ma się do norm i do  ja
- człowiek wielokrotnie może zmieniać interpretacje bodz
ca
38. Dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera
a) założenia: czynnikami emocji to pobudzenie i nazwanie pobudzenia
b) jak wiemy co odczuwamy?
- ludzie porównują siebie z innymi
- patrzą na całą sytuację i szukają bodz
ca odpowiedzialnego
- poprzez uprzednie doświadczenie
c) ograniczeniami jest to, że nie dotyczy zwierząt i małych dzieci, nie mówi nic o
emocjach nieświadomych .
39. Rodzaje procesów emocjonalnych
a) afekty podstawowe  pochodzące od bodz
ców naturalnych
b) afekty specyficzne  wyuczone i uwarunkowane
c) afekty ogólne  powstają za pośrednictwem procesów umysłowych, mogą
utrzymywać się bardzo długo. Rominacja  tendencja do przeżywania emocji
d) emocje niższe i wyższe (w które zorganizowana jest świadomość,
charakterystyczne tylko dla ludzi)
e) kryterium czasu trwania emocji:
- afekty: emocje krótkie, bardzo intensywne, w zasadzie bez samokontroli
- nastroje: emocje niedługotrwałe (kilka godzin), mające charakter całościowy,
nie skierowane na żadne obiekty, zawsze jest jakiś (dobry, zły& ). Nie
pociągają zmian w układzie nerwowym, a przyczyny nie muszą byś
uwarunkowane sytuacyjnie (niewyspanie, pogoda, głód)
- namiętności: emocje długotrwałe
f) klasyfikacja Schoelera:
- emocje czysto zmysłowe
- emocje i uczucia ogólnoorganiczne (uczucie świeżości)
- emocje duchowe (sympatia, szczęście)
40. Rozwój emocji w ontogenezie.
a) wraz z wiekiem coraz inne sytuacje wzbudzają emocje
b) zachodzi zmiana w sposobach przeżywania tych emocji
c) od 2-3 roku życia pojawiają się emocję złożone (duma, wstyd, poczucie winy,
zakłopotanie)
d) rozwojowi podlega również umiejętność regulacji emocji: dziecko uczy się
poprzez system nagród i kar. W skutek rozwoju mowy i zdolności komunikacji
pojawiają się wyjaśnienia pochodzenia emocji, wyjaśnienia samej emocji,
rozumienia emocji innych ludzi, możność wpływania na nie  zmiana kontaktów z
ludz
mi
e) zmienia się wyraz mimiczny
f) pojawiają się specyficzne nawyki i cechy ludzkiego zachowania:
- temperament: wrodzone cechy emocjonalności
- styl afektywny: te różnice w emocjonalności, które są częściowo wrodzone a
częściowo nabyte (ludzie agresywni, spokojni, nerwowi). Afektywność
pozytywna kojarzona z ekstrawersją  przewaga emocji pozytywnych i
wrażliwość na nagrody. Afektywność negatywna  przewaga emocji
negatywnych, wrażliwość na kary. Afektywność obojętna.
- sentyment: trwałą nabyta lub wrodzona sympatia \ agresja
41. Porównaj emocje zwierząt i człowieka.
1. specyficzne z
ródło  zaspokojenie potrzeb nie tylko biologicznych, lecz
społecznych i psychicznych
2. przeżywanie emocji na płaszczyz
nie świadomej
3. reagowanie emocjami na znaczenie sytuacji
4. używanie standardów emocjonalnych
42. Prawidłowość procesu uświadamiania sobie własnych emocji
a) proces diagnozy:
- faza I  faza przedpojęciowa: odczuwanie zmiany w sobie, o lekkim odczuciu
uczuciowym
- faza II  Co mi jest?: zadanie sobie pytanie  co się zmieniło, co to za zmiana?
- faza III  faza pojęciowa: wiem, że to jakaś emocja, szukam odpowiedzi na
pytanie co to za emocja i co jest jej z
ródłem
b) proces konfrontacyjny  konfrontacja wiedzy o emocji z wiedzą o świecie,
normami i samokontrolą
43. Samokontrola emocjonalna.
a) standardy emocjonalne: stanu idealnego i stanu normalnego
- cechy charakterystyczne: są zróżnicowane ze względu na wiek, płeć,
pochodzenie społeczne itp. Są zmienne historycznie
- regulują:
ogólny wzorzec emocjonalności (duża, niska ekspresja emocjonalna)
nakazują lub zakazują odczuwanie konkretnych emocji w konkretnych
sytuacjach
dokładnie mówią co i komu w konkretnej sytuacji i w konkretnej emocji
wolno
b) powody samokontroli  zewnętrzne (normy społeczne) i wewnętrzne (cierpienie
jako nasza emocja negatywna)
c) kiedy zachodzi samokontrola:
- przed:
sposób analityczny: człowiek uświadamia sobie i celowo stara się unikać
niebezpieczeństw i negatywnych emocji. Dotyczy konkretnej sytuacji
wyuczonej
sposób & & & & & ?: podejmowanie czynności zabezpieczających w sposób
niekontrolowany i nieświadomy. Włączone w styl życia osoby, cały czas
zachowuje się w ten sposób aby uniknąć sytuacji zagrażającej,
poszukiwanie informacji bezpiecznych.
- po:
techniki świadome
techniki nieświadome: mechanizmy obronne
d) w jaki sposób się samokontrolujemy:
- modyfikacja procesu emocjonalnego: samokontrola dotyczy emocji poprzez
wpływanie na sytuacje, na aspekt poznawczy lub fizjologiczny. Oraz na
zachowania emocjonalne poprzez emocje kontrolujące i czynności poznawcze.
wpływanie na sytuację: unikanie lub poszukiwanie
oddziaływanie na sytuację: dostarczanie sobie innych bodz
ców dla
wywołania emocji odwrotnej. Zmiana jednej emocji na drugą, kulturowa
eliminacja bodz
ców emocjonalnych. Odwracanie uwagi od bodz
ców
emocjonalnych
- radzenie poprzez wpływanie na procesy poznawcze:
hamowanie w werbalizacji lub dostarczenie sobie werbalizacji
rozluz
niających, uspakajających (autoperswazja)
zamian lęku na gniew w wersji uwewnętrznionej, gdyż ludzie łatwiej radzą
sobie z gniewem niż z lękiem
porównywanie się z innymi ludz
mi w sytuacji lękowej
myślenie co najgorszego może mnie spotkać
- aspekt fizjologiczny:
pewne techniki pracy z ciałem (trening Schultza) autosugestia, praca z
ciałem a nie z umysłem
medytacja, ćwiczenia duchowe
oddychanie
- kontrolowanie zachowania poprzez emocje kontrolujące
- czynności poznawcze: niedopuszczenie do zachowań, które mogły by mieć
negatywne skutki, wyobrażanie sobie kary, czy nagrody
e) na sprawność samokontroli ma wpływ;
- znak emocji
- sytuacja frustracji, w których ta zdolność maleje
- poziom poczucia tożsamości, czucie się sobą. Anonimowość,
dezindywidualizacja znosi samokontrolę
44. Kulturowe różnice w emocjach
a) kulturowa wspólnota emocji podstawowych (Klineberg)
b) kulturowe zróżnicowanie w emocjach odnosi się do:
- z
ródła emocji, czyli wywołujących je bodz
ców o charakterze wtórnym i
poznawczym
- kulturowe różnice w standardach regulacyjnych
- kulturowe różnice najbardziej widoczne są w ekspresji emocji
c) ekspresja emocji a różnice kulturowe:
- podział na emocje o funkcjach społecznych a emocje o funkcjach
egocentrycznych
- w przypadku emocji o funkcjach społecznych szczególnie widoczne są te
różnice
- w przypadku emocji o funkcjach egocentrycznych różnice kulturowe są
mniejsze
45. Funkcje emocji w zachowaniu człowieka.
a) dostarczanie informacji:
- o rezultatach nieświadomej oceny sytuacji istotnej dla nas, co może wpłynąć
na decyzję o działaniu
- o tym, jakie obiekty są dla nas pożądane, a które nie. Pomaga to budować
hierarchię wartości
b) programowanie działania: o charakterze behawioralnym, oraz funkcja
motywacyjna  emocja motywuje do działania
c) mobilizacja zasobów: dzięki zmianom w poziomie aktywacji decydują o zasobach
energetycznych
d) komunikacja: informują o tym co czujemy, co wpływa na zachowanie innych
wobec nas
e) emocja jako cel sam w sobie: człowiek świadomie dąży do przeżywania emocji
atrakcyjnych dla niego
47.Koncepcje agresji.
a) agresja: każde zamierzone działanie w formie otwartej lub symbolicznej mające
na celu wyrządzenie komuś krzywdy, szkody, strachu, bólu
b) afektywna: nie związana z żadnym celem, ukierunkowana jedynie na cierpienie
c) instrumentalna: ukierunkowana na osiągnięcie jakiegoś celu, może być
prospołeczna
d) wewnątrzgatunkowa i międzygatunkowa, obronna (terytorium, potomstwo,
samoobrona)
e) według Freuda:
- zachowanie instynktowne, relatywne i reaktywne (wywoływane przez bodz
ce
zew.), jeden z elementów struktury ego. Zaangażowany jest Tanatos, obrona
 ja , nadmiar energii uwalniany na zewnątrz
- według Horney: to reaktywne objawy instynktów w powstawaniu których
ważną rolę odgrywają społeczne doświadczenia dziecka
f) w ujęciu etologicznym:
- według Lorenza agresja jest instynktem służącym zachowaniu gatunku i
wywołują ja dziedziczne i naturalne bodz
ce, a inne bodz
ce tego samego
pochodzenia ją hamują
- agresja jest instynktowna jest funkcją odruchów na zespól bodz
ców
zewnętrznych, a w jej powstawaniu ważną rolę odgrywają społeczne
doświadczenia jednostki
- Dollard: frustracja  gniew  agresja
- Agresja jako wynik uczenia się (Bandura) poprzez wzmacnianie zachowań
agresywnych, karanie zachowań agresywnych, naśladownictwo, obserwacja,
modelowanie.
48.Lęk i jego znaczenie dla zachowania człowieka
a) lęk  jest to subiektywne odczucie niebezpieczeństwa, a jego negatywny
charakter wpływa na fakt, że organizm uprzedza o porażce działania
spowodowanego samym strachem
b) strach  jest to przeżycie niebezpieczeństwa
c) osobowość lękowa  pełna niepokoju, każda sytuacji związana z jakimś zadaniem
będzie odczuwała jako intensywne niebezpieczeństwo, w następstwie czego jej
działanie będzie skierowane na uniknięcie paniki, a nie na uzyskanie wyniku
d) funkcje lęku:
- lęk pojawia się pod wpływem grożącej frustracji i skłania do działanie w
rezultacie którego można ewentualnie uniknąć frustracji
- pragnienie uniknięcia niebezpieczeństwa mobilizuje i jednocześnie alarmuje
organizm, zapewniając odpowiednią ilość energii do wykonania potrzebnego
działania
- jeżeli organizm w odpowiednim czasie przeżyje zagrażające niebezpieczeństwo
wszystkie formy działania mające na celu uniknięcie go lub opóz
nienie zostaną
pod wpływem strachu wykonane lub przyswojone o wiele szybciej niż
normalnie
- jednocześnie strach może skłaniać człowieka do zachowania poniżej jego
poziomu rozwoju, powoduje więc działanie regresywne (Hamilton)
- lęki mogą prowadzić do dręczącej bezradności, wpływać dezorganizująco na
działania
49.Konflikt, typy konfliktów i ich rola w zachowaniu.
a) konflikt  wszelkie zetknięcie się sprzecznych dążeń, niezgodność interesów ,
poglądów. W sensie psychicznym sprzeczność występująca w wypadku zaistnienia
u kogoś co najmniej dwu potrzeb, których jednoczesne zaspokojenie jest
niemożliwe. Podobnie w wypadku dwu motywów, jednocześnie pobudzających i
hamujących działanie.
b) Klasyfikacja konfliktów:
- Interpersonalne
konflikt o sumie zerowej
konflikt i sumie mieszanej
- intrapersonalne, konflikty wewnętrzne między dwoma motywami, z
zaangażowaniem silnych emocji.
dążenie  dążenie
unikanie  dążenie
dążenie  unikanie: atrakcyjny cel, ale droga nieprzyjemna
c) strategie rozwiązywania:
- unikanie  izolacja, separacja
- uległość  podporządkowanie dominacji
- kompromis
- współpraca  strukturalna poprawa
- rywalizacja
50.Istota i psychologiczne składniki frustracji.
a) frustracja  negatywny stan, jaki odczuwa jednostka, kiedy wykonywane przez nią
w jakimś celu działania napotykają na przeszkodę. Jest to uczuciowa projekcja
porażki. Pojawia się przy pozbawieniu zasłużonej satysfakcji, przy zawiedzionych
nadziejach.
b) Czynniki warunkujące frustrację 
- przeszkoda zewnętrzna, wewnętrzna
- nieobecność nagrody
c) od czego zależy stopień frustracji:
- wielkość przeszkody
- motywacji do osiągnięcia celu
- charakteru przeszkody
- od przeszłych doświadczeń
- od subiektywnego prawdopodobieństwa osiągnięcia celu
d) schemat frustracji wg Millera  siła frustracji zależna od bliskości celu (działania
silniejsze lub słabsze niż unikanie)
e) konsekwencje frustracji: zaburzenia przystosowawcze  depresja, nerwica,
neurotyzacja, apatia, spadek samooceny, rezygnacja
51.Rola frustracji w procesach motywacyjnych.
a) reakcja na frustracje to interpretacja sytuacji. Przyczyny mogą być:
- zewnętrzne: charakterystyczne dla osób niedojrzałych upatrywanie przyczyn
niepowodzeń w otoczeniu.
- wewnętrzne: charakterystyczne dla osób z niską samooceną upatrywanie
przyczyn w sobie, w swoich brakach
b) frustracja jako czynnik wzmacniający motywację: pojawienie się przeszkody na
drodze do celu powoduje wzrost mobilizacji organizmu i chęć ataku na przeszkodę
(agresja). Reakcja ta sprowadza się do wzrostu pobudzenia emocjonalnego
(odczucie podniecenia). Oraz na chęci zaatakowania, zniszczenia, usunięcia
przeszkody
(gniew, złość, wściekłość). Niepowodzenie pobudza do większych wysiłków jeżeli:
- motywacja początkowa jest silna
- niepowodzenie ma charakter częściowy, a nie ostateczny
- człowiek posiada zadowalający stopień wiary w swoje umiejętności
(samoocena)
c) frustracja jako czynnik osłabiający:
- motywacja początkowa jest słaba
- niepowodzenie ma charakter ostateczny, całościowy: szanse znalezienia
wyjścia są nikłe, wielkość poniesionej straty ma znaczenie oraz początkowa
szansa sukcesu
- niepowodzenie powtarza się
d) przebieg reakcji na niepowodzenie
- uruchomienie mechanizmów obronnych:
racjonalizacja
chwalenie się
ucieczka w świat fantazji
kozioł ofiarny
regresja
fiksacja
agresja
54. Motywacja do pracy.
a) motywacja występuje gdy zadanie warto wykonać, jest wykonalne i ja mogę
go wykonać. Motywacja do zadania może być innowacyjna (wizja lepszego
stanu rzeczy) lub zachowawcza (wizja gorszego stanu rzeczy)
b) od czego zależy motywacja do pracy:
- od cech jednostki: ludzie różnią się ogólną motywacją do działania, są tacy
którzy w każdych warunkach są gotowi dać z siebie więcej niż inni. Różnice te
wynikają z odmiennych zdolności, zainteresowań i potrzeb (hierarchiczna
teoria potrzeb Maslowa) + praca powinna zaspokajać potrzeby osiągnięć,
przynależności i władzy (Atkinson). Oraz od innych postaw  człowiek
wywiązuje się z zadań, które pasują czy definiują jego własny wizerunek i
zgodne z przekonaniami. Oraz od wartości pracy.
c) czynniki wywołujące zadowolenie z pracy (modyfikatory) (Herzburg)
- nagrody za efektywność
- motywacja i szanse rozwoju, awansu
- odpowiedzialność
- osiągnięcia
- uznanie
- treść pracy
d) czynniki wywołujące niezadowolenie z pracy (higieniczne)
- wynagrodzenie
- kierownictwo
- polityka firmy
- warunki pracy
e) zależy też od cech środowiska pracy:
- grupa: potrzeba akceptacji
- kierownictwo
- stosowany system kar i nagród (teoria sprawiedliwości)
55. Omów podstawowe mechanizmy obronne
a) Wyparcie: istnieje powszechna zgoda co do tego, że:
- jest to umotywowane, selektywne zapominanie
- człowiek nie ma kontroli nad zapominaniem
- materiał wyparty nie ginie, można go wydobyć
- wyparcie pierwotne to reprezentacja instynktu w ogóle się w świadomości
nie pojawia, utrzymują się w nieświadomości
- wyparcie wtórne: pewne treści pierwotne świadome, ale połączone
związkami z instynktami wypartymi pierwotnie, zostały zepchnięte do
nieświadomości. Może zostać uświadomiony ponownie
b) anulowanie:
- uznanie za niebyłe
- formą jest spowiedz
,  odpuszczenie i nie ma grzechu , wynagradzanie tego
co było
- psychiczne skreślenie pewnej rzeczy, czynności
- wynagradzanie straty
c) fantazjowanie: wyobrażanie sobie co by było gdyby
- spełnia funkcje obronną, kiedy osoba w życiu rzeczywistym tylko fantazjuje
na dany temat i nic w związku z tym nie robi
- jeżeli służy przygotowywaniu do planowanej sytuacji realnej, nie jest to
mechanizmem obronnym
d) identyfikacja:
- utożsamienie się z osobą, która jest dla nas ważna, upodabnianie się do
niej, przejmowanie jej cech. U Freuda była mechanizmem rozwojowym
- Anna Freud zauważyła coś takiego jak identyfikacja z agresorem (kapo),
stosowały go osoby słabe, lękowe
e) internalizacja, introjekcja, inkorporacja:
- wcielanie pewnych elementów we własne  ja nieświadomie (cechy
osobowości, wyglądu, uczuć)
- inkorporacja jest najprymitywniejsza, przyswojenie zewnętrznych cech
osoby, z którą chcemy się utożsamiać, czysto zewnętrzne naśladownictwo
- introjekcja: cechy charakteru
- internalizacja: wcielanie norm osób wychowujących dziecko w jego system
moralny, również mechanizm rozwojowy
f) izolacja: myśli o zdarzeniu od uczuć mu towarzyszących, sztuczne oddalenie
emocji
g) kompensacja (Adler):
- może mieć charakter adaptacyjny (nie jestem ładna ale mam doktorat)
- świadoma
- formy:
dążenie do zniwelowania wady
robienie czegoś zamiast
zamiana wady w zaletę
samoponiżanie się
samochwalenie się
zachowania aspołeczne, które mogą zwrócić uwagę innych osób
h) projekcja:
- rzutowanie własnych właściwości na innych ludzi
- klasyczna (podobieństwa): rzutowanie nieświadomych wad na otoczenie
- klasyczna obrona: to co nas najbardziej drażni jest naszą największą wadą
- atrybutywna: rzutowanie na ludzi świadomych cech
- komplementarna: rzutowanie cechy komplementarnej do swojej(ktoś
lękliwy przypisuje innym agresję)
i) przemieszczenie
- przesunięcie zainteresowania z obiektu, który jest niedostępny, na inny
- jako mechanizm obronny, przesunięcie emocji, agresji itp., instytucja kozła
ofiarnego, z jednej osoby na inną
j) racjonalizacja:
- rozsądne tłumaczenie własnych uczuć, motywów, zachowań tak, aby ładnie
brzmiały, żeby były do przyjęcia, u podstaw leży rozumowanie fałszywe
- formy:
robię coś bo lubię
odwoływanie się do autorytetów
szukanie winy w innych ludziach
robienie czegoś wyjątkowo, w drodze wyjątku
 słodkie cytryny ,  kwaśne winogrona : jeśli cel jest nędzny
dowartościujemy go, jak nam się nie udaje obniżamy jego wartość
reakcja upozorowana: jakiś impuls, którego nie akceptujemy,
zmieniamy na inny, odwrotny. Zachowania takiej osoby są przesadne,
nachalne, na pokaz
k) regresja: funkcjonowanie na niższym poziomie rozwojowym
l) sublimacja:
- energia instynktu zostaje skierowana na szlachetniejsze cele. Według
Freuda u podstaw leży seks, bo on wywołuje energię, najczęściej
skierowana na działania społecznie akceptowane
- ma sens tylko wtedy, gdy popęd seksualny nad nami dominuje, co odnosi
się tylko do psychoanalizy
- jedyny zdrowy mechanizm wg Freuda
m) substytucja: podejmowanie zamiast działań skazanych na niepowodzenie,
działań nakierowanych na cele dostępne
56. Istota i funkcje mechanizmów obronnych
a) mechanizmy obronne to nieświadomy sposób radzenia z sytuacjami, które
wzbudzają lęk lub zagrażają samoocenie. Bronią obrazu własnej osoby. Odkrył
je Freud. Według teorii uczenia się (Dollard-Miller) mechanizm to brak
werbalizacji, niezwerbalizowanie myśli albo uczuć. Niektóre uczucia, popędy
mogły być nigdy niezwerbalizowane (wyparcie pierwotne), a niektóre były
zwerbalizowane, lecz nauczyliśmy się ich unikać (wyparcie wtórne). W teorii
poznawczej mechanizmy obronne są poznawczymi reinterpretacjami bodz
ców
(Lazarus). Kofta uważa, że to są zaburzenia procesów poznawczych.
Informacja nie została w ogóle odczytana (wyparcie pierwotne), albo odebrany
bodziec został zinterpretowany z
le. Mogą być chore i zdrowe mechanizmy.
57. Do funkcji emocji:
a) każda reakcja może mieć wiele różnych konsekwencji:
- zamierzone i niezamierzone
- krótkotrwałe i długofalowe
- szczególne i typowe
- indywidualne i grupowe (biologiczne i społeczne)
b) emocje afunkcjonalne  np. smutek, żal
c) emocje dysfynkcjonalne  pojawiają się w niewłaściwych momentach. Jest to
też niezdolność do inicjowania emocji pozytywnych (fobie, ataki paniki,
bezpodstawne poczucie winy, tęsknota)
58. Emocje i nastroje
a) emocje:
- podstawową funkcją jest modulacja i selekcja działań
- wzbudzane najczęściej w sytuacjach wymagających działań
przygotowawczych
- wzbudzeniu towarzyszy aktywność autonomicznego układu nerwowego
- są konsekwencją zdarzeń spostrzeganych jako pojawiających się szybko i
bez ostrzeżenia
- emocje mogą prowadzić do określonego nastroju
- mogą być bardzo krótkie
- towarzyszy im specyficzna mimika
- mogą zostać wywołane zarówno zdarzeniami zewnętrznymi jak i
wspomnieniami i wyobraz
nią
- mogą wynikać z relacji łączących człowieka z jakimś obiektem
b) nastrój:
- główna funkcja to modulacja i selekcjonowanie czynności poznawczych
- działa jako podstawowy mechanizm zmiany przetwarzanych treści i
sposobu ich przetwarzania.
- Nasila pamięciową dostępność pewnych treści i osłabia dostępność innych
- Są konsekwencją zdarzeń rozgrywających się w wolniejszym tempie
- Zmienia się pod wpływem pogody
- Mogą się kumulować wraz z upływem czasu
- Mogą zmieniać prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych emocji
- Trwa znacznie dłużej niż emocja
- Obniżają próg pobudzenia tych emocji które im towarzyszą
- Nie mają mimiki
- Rodzą się w skutek zmian neurohormonalnych i biochemicznych, lub
poprzez częste przeżywanie emocji o dużej sile
59. Temperament i styl afektywny
a) styl afektywny  cała dziedzina różnic indywidualnych modulujących sposób
reagowania na zdarzenia rodzące emocje. Nie obejmuje nastroju. Wiąże się z
pewnymi funkcjami układu nerwowego
b) temperament  odnosi się do różnic indywidualnych w reagowaniu na
wyzwania środowiska. Niezmienniki temperamentalne  stałość w sposobach
radzenia sobie z problemami
60. Motywacja osiągnięć.
a) motywacja osiągnięć zakłada współzawodniczenie ze standardem doskonałości
(McClelland). Prowadzi do podniesienia lub utrzymania na tak wysokim
poziomie jak to możliwe własnych umiejętności we wszystkich działaniach, do
których stosuje się wg jednostki standard doskonałości, a więc wykonanie tych
zadań może doprowadzić do sukcesu lub niepowodzenia.
b) Atkinson  działanie podejmowane przez jednostkę w oczekiwaniu, iż
wykonanie tego działania będzie oceniane zgodnie z pewnym standardem
doskonałości
c) Reykowski  charakterystyczną cechą motywacji osiągnięć jest tendencja do
ujmowania rzeczywistości w kategoriach sukces  niepowodzenie, stawanie
sobie coraz wyższych wymagań, skłonność do tego, aby naokoło siebie
dostrzegać standardy i wymagania stawiane po to, aby te standardy osiągnąć.
Jest więc to mechanizm samopobudzający się do ciągłego pięcia się do góry,
rywalizowania z innymi i z samym sobą
d) Wskaz
niki motywacji: siła motywacji zależy od:
- oczekiwań poznawczych (czy dane działanie doprowadzi do określonej
konsekwencji)
- atrakcyjności tych konsekwencji
- tendencja do osiągania sukcesu jest wysoka prze średnim poziomie trudności
zadania. Osoby o wysokiej ,motywacji osiągnięć wybierają zadania o średnim
stopniu, a osoby z tendencją do unikania niepowodzeń wybierają bardzo łatwe
zadania lub bardzo trudne. Po sukcesie wzrasta poziom aspiracji
- zdolność do odraczania gratyfikacji  zrezygnowanie z nagród
natychmiastowych na rzecz większych ale odleglejszych w czasie  wysoka
motywacja osiągnięć
e) czynniki kształtowania motywacji  wzorce (rodzice), uwaga i wielkość wysiłku
wychowawców, sposób egzekucji wymagań (najlepsza jest dominacja nagród)
61. Osobowość typu A (odmienne reakcje osobowościowe na stres)
a) przedwczesna choroba wieńcowa, nadmierna aktywność, skłonność do
pośpiechu, nacisk na ilość a nie na jakość, niechęć do autorefleksji, tendencja
do rywalizacji, nadmierna ambicja i potrzeba władzy
62. Inteligencja emocjonalna.
- znajomość własnych emocji (samoświadomość)
- kierowanie emocjami (samokontrola)
- zdolność motywowania się
- rozpoznawanie emocji u innych
- nawiązywanie i podtrzymywanie związków z innymi
- aleksytymia: niezdolność do wyrażania emocji, częściowy brak uczuć, często
ból psychiczny odczuwany jako fizyczny
STRES, FRUSTRACJA, AGRESJA
Stres jego z
ródła i przebieg:
a) stres: niespecyficzna reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania
środowiskowe lub zagrożenie jednostki. Lub jest to reakcja organizmu na tak
zwaną sytuację stresową, czyli na działanie czynników (stresorów), które
wywołują nadmierne obciążenie systemu samoregulacji psychologicznej i
wzbudzają stan napięcia emocjonalnego
b) przyczyny mogą być przyjemne albo nieprzyjemne
c) wymagają zmiany przystosowania, czyli readaptacji. Biologiczna reakcja jest
zwykle taka sama. Czasem jest ona szkodliwa i nie przystosowawcza.
Pogorszenie się sytuacji organizmu ma charakter psychogenny i prowadzi do
zaburzeń psychosomatycznych (gł.: choroba wrzodowa, wysokie ciśnienie krwi,
nieżytu jelit, bólów krzyża, zapalenia skóry, otyłości, astmy)
d) radzenie sobie ze stresem:
- ogólny zespół adaptacyjny (Seyle):
reakcja alarmowa (mobilizacyjna)  zmiany fizjologiczne (biochemiczne),
które są pierwszą odpowiedzią organizmu na zadziałanie czynnika
wywołującego stres (stresora).
Stadium odporności  jeśli kontakt ze stresorem trwa nadal, to organizm
wytwarza odporność na ten szczególny stresor. Objawy z pierwszego
stadium zanikają, mimo że zakłócająca stymulacja trwa nadal. Procesy
fizjologiczne wracają do normy. Wiąże się to z wydzielaniem przez przedni
płat przysadki oraz kory nadnerczy (ACTH, kortykosterydy)
Stadium wyczerpania - Jeżeli stresor działa zbyt długo dochodzi do punktu,
w
którym organizm nie jest w stanie utrzymać swojej odporności. Nie
możliwe
jest dalsze wydzielanie hormonów i organizm nie potrafi dostosować się do
stresu, dysfunkcje fizjologiczne pojawiają się ponownie. Przy ciągłym
działaniu stresora często następuje śmierć
- strategie poznawcze: to w jaki sposób osoba spostrzega sytuację i jaką
emocję odczuwa znaczenie wpływa na redukowanie stresu. Ocena zagrożenia,
pierwotna i wtórna (Lazarus)
- strategie behawioralne: wszystkiego można się oduczyć, odłączenie bodxców
od emocji (desensybilizacja, techniki relaksacyjne  oddechowe, trening
odprężenia)
1. Stres biologiczny  ogólny zespół adaptacyjny Seley go
2. Stres psychologiczny
 szczególny rodzaj sytuacji (sytuacje stresowe) bądz
czynników
oddziaływujących na człowieka (stresory).
 Stan wewnętrzny oznaczający napięcie emocjonalne o ujemnym znaku (stan
stresu)
 Zmiany w zachowaniu się zarówno pod względem sprawności jak i przejawów
eksploracyjnych występujących na skutek oddziaływania sytuacji stresowej.
a) sytuacja stresowa:
- niebezpieczeństwa natury fizycznej
- stresy społeczne: sytuacje, które stwarzają zagrożenie dla cenionych przez
jednostkę wartości oraz dla jej potrzeb natury społecznej (ośmieszenie, kpina,
utrata prestiżu)
b) z
ródła stresu: czynnik stresowy (stresor) to taki element sytuacji, który powoduje
nadmierne obciążenie systemu psychicznej regulacji zachowania się i w związku z tym
narusza równowagę pomiędzy podmiotem a środowiskiem. Mogą to być (Reykowski):
- zakłócenia: rozmaite elementy sytuacji, które utrudniając bądz

uniemożliwiając jednostce sprawne realizowanie podejmowanych czynności.
Brak przedmiotu lub informacji niezbędnej do wykonani określonej czynności,
czy wystąpienie przeszkody, która może mieć charakter zewnętrzny lub
wewnętrzny
- zagrożenia: niebezpieczeństwo o charakterze fizycznym i społecznym, a więc
sytuacje sygnalizujące możliwość utraty jakichś wartości cenionych. Istota
sytuacji zagrożenia polega na tym, że człowiek antycypuje wystąpienie jakiejś
przeszkody. Lazarus twierdził, że zjawiska stresu wiążą się ze zdolnością
człowieka do przewidywania o planowania przyszłych zdarzeń i uwzględniani
ich w swoim działaniu
- deprywacje: występują wtedy, kiedy człowiek nie zaspokoił swoich potrzeb lub
nie osiągnął zamierzonych celów
3. Charakterystyka stanu stresu.
a) zmiany biologiczne  podwyższenie ogólnego poziomu aktywacji organizmu,
wzrost pobudzenia. Związane to jest z czynnością układu siatkowatego pnia
mózgu i innych struktur podkorowych, należących do tzw. emocyjnej części
układu nerwowego mają dwojaki charakter:
- zmiany o charakterze ośrodkowym: wzrost aktywacji kory mózgowej
- zmiany typu obwodowego: podniesieni się poziomu elektrycznego
przewodnictwa skóry, wzrost ogólnego napięcia mięśniowego skóry,
przyspieszenie oddechu.
b) zmiany psychologiczne:
- pojawienie się silnych emocji o negatywnym zabarwieniu afektywnym
(strach, niepokój, panika, złość)
- pojawienie się elementu emocji pozytywnych (wyrażane w oczekiwaniu
na sukces, nagrodę)
- pojawienie się motywacji do przezwyciężenia stresu, która uruchamia
odpowiednie czynności
4. Model reakcji na stres. (Reykowski)
a) zmiany o charakterze niespecyficznym: względnie niezależne od rodzaju i
lokalizacji stresora, a także od typu zdań wykonywanych przez jednostkę
- faza mobilizacji: wzrost intensywności reakcji, podniesienie sprawności
procesów intelektualno - poznawczych, przyspieszenie procesów myślowych,
polepszenie pamięci.
- faza rozstrojenia: poziom wykonania w zakresie rozmaitych czynności spada,
a w zachowaniu pojawia się dezorganizacja, motoryka nie ma już takiej
precyzji i zmniejsza się plastyczność w działaniu. Pojawiają się trudności w
koncentracji uwagi, w przypominaniu i percepcji
- faza destrukcji: zaburzenia organizacji działań i możliwości ich kontrolowania,
człowiek nie potrafi już sprostać wymaganiom sytuacji i wykonywać w niej
określonych zadań, pojawiają się reakcje przypadkowe, nieplanowane
b) zmiany o charakterze specyficznym  polegają na uruchamianiu czynności, które
umożliwiają jednostce radzenie sobie z sytuacjami trudnymi i osiągnięcie
odporność na wywoływany przez tę sytuację stan stresu.
- działania służące zwalczaniu stresu: za ich pomocą ludzie opanowują kłopoty i
trudności, usuwają stan napięcia
- działania o charakterze obronnym: zaprzestanie osiągania celu, uruchomienie
mechanizmów obronnych (wyparcie, racjonalizacja, projekcja), ucieczka, lub
wycofanie się z sytuacji stresowej, atak na z
ródło zagrożenia. Wycofanie może
przybrać charakter symboliczny, polegający na zmianie obrazu rzeczywistości,
nadaniu jej nowego, nie zagrażającego znaczenia
c) zmiany w sferze ekspresji emocjonalnej:
- fazie mobilizacji towarzyszy dyskretna manifestacja emocji i umiejętność
dobrego kontrolowania ich zewnętrznych przejawów
- w fazie destrukcji mechanizmy kontrolne ulegają czasowemu wyłączeniu i
ludzie wykazują tendencję do gwałtownych wybuchów emocjonalnych
5. Mechanizmy oddziaływania stresu.
a) w wyjaśnianiu wpływu stresu na czynności zwraca się uwagę na mechanizm
aktywacji, obserwowane warunkach stresowych podwyższenie się poziomu
ogólnego pobudzenia prowadzi do wzrostu czujności, zwiększenia się szybkości i
energii działań. Zgodnie z hipotezą Hebb a dzieje się tak dlatego, że wzrost
wyładowań biegnących z niespecyficznego układu wzbudzającego (układu
siatkowatego pnia mózgu) do kory mózgowej ułatwia przewodzenie impulsów
nerwowych w korze, gdyż obniża próg wzbudzenia neuronów korowych, co z kolei
ułatwia proces pobierania i przetwarzania informacji.
b) Jednakże aktywacja nadmiernie wysoka upośledza działania i wywiera na nie
wpływ dezorganizacyjny. Człowiek staje się nadmiernie reaktywny na bodz
ce
zewnętrzne, bierze pod uwagę zarówno sygnały ważne jak i nieważne,
zakłócające. Zachowanie traci swoją wybiórczość i selektywność i jednostka nie
może utrzymać konsekwentnego kierunku działań.
c) Odrębnym problemem jest wyjaśnienie wpływu stresu na tzw. zmiany specyficzne,
tj. uruchamianie swoistych czynności korekcyjnych i obronnych. To zjawisko
stresu psychologicznego jest wg Lazarusa dwufazowe:
- faza I: człowiek spostrzega i interpretuje sytuację, w jakiej się
znajduje, co może prowadzić do wytworzenia się stanu zagrożenia 
pierwotna ocena zagrożenia
- faza II: jednostka wykonuje różne zabiegi przystosowawcze, mające na
celu zmianę sytuacji i obniżenie poziomu zagrożenia. Wybór jednego z
nich uzależniony jest od wielkości zagrożeń wtórnych, związanych z
określonymi działaniami. Jednostka wybiera te techniki walki ze
stresem, które wymagają możliwie najmniejszych  kosztów
psychologicznych wywołując minimalne zagrożenia wtórne
d) odporność na stres psychologiczny.
- odpornością nazywa się fakt nie reagowania człowieka pobudzeniem
emocjonalnym pomimo znajdowania się w sytuacji stresowej
- zdolność do utrzymywania uprzedniego kierunku, sprawności i poziomu
organizacji zachowania się pomimo występowania stresu.
6. Reakcja na frustrację:
a) frustracja  agresja
- frustracja jako przerwanie działań zmierzających do osiągnięcia celu rodzi
tendencję do agresji
- siła pobudzenia do agresji jest zależy od:
siły popędu leżącego u podstaw zablokowanej czynności
wielkość przeszkody
ilość kolejnych frustracji
- agresja zmniejsza się kiedy człowiek antycypuje sobie karę za zastosowanie
agresji na z
ródło frustracji. Powoduje to wzrost siły agresji przemieszczonej.
Wiąże się to z niespecyficznymi czynnościami agresywnymi pozbawionymi
kierunku, skierowanie agresji na inne obiekty czy osoby, a nawet akty agresji
wobec samego siebie
b) frustracja  fiksacja
- frustracja występuje tu jako usztywnienie zachowania. Prowadzi do zachowań
nie przystosowawczych, pozbawionych funkcji instrumentalnej
c) frustracja  regresja
- regresja to pojawienie się bardziej prymitywnych form zachowania,
spotykanych we wcześniejszych okresach rozwojowych.
- Przejawia się w obniżeniu sprawności funkcji intelektualnych, sprawności
wykonania, obniżenia poziomu w sferze życia emocjonalnego i postaw
społecznych
- Może się objawić, gdy człowiek dorosły traci panowanie nad sobą, zachowuje
ssie w sposób impulsywny
7. y
ródła frustracji;
a) zewnętrzne i wewnętrzne
b) czynne i bierne
8. Frustracja jako popęd (czynnik motywacyjny)
a) Brown  Farber: frustracja to stan popędowy pojawiający się gdy sekwencja
zachowań ukierunkowanych na określony cel zostaje zahamowana
9. Frustracja jako emocja
a) emocje towarzyszące sytuacjom frustracyjnym to emocje typu agresywnego
(strach, niepokój, wstyd), zależą one m.in. od:
- oceny przeszkody jako usuwalnej lub nieusuwalnej
- subiektywnej oceny reaktywnej siły czynnika zagrażającego
10. Nastawienie wobec przeszkód może być zadaniowe albo obronne.
11. Fizjologiczne podłoże agresji
12. Agresja jako popęd nabyty.
a) hipoteza frustracja  agresja: nabyty popęd jako reakcja na frustrację, wprawdzie
nie każda sytuacja frustracyjna wywołuje agresję, zaznacza się tu przemieszczeni
agresji
b) rola bodz
ców wywołujących: prawdopodobieństwo, że ludzie dopuszczą się agresji
zależy od ich wewnętrznej gotowości do zachowań agresywnych oraz sygnałów
zewnętrznych, które wzbudzają agresję i dostarczają przedmiotu. Zewnętrzne
bodz
ce wyzwalające mogą tłumaczyć zjawisko agresji skierowanej do mniejszości.
Raz były obiektem ataków, to potem będą kojarzone z agresją i uprzedzeniami
13. Agresja jako zachowanie wyuczone społecznie
a) agresja jest rezultatem norm, systemu nagród i kar oraz modeli, z którymi styka
się jednostka
b) może być wynikiem awersyjnych doświadczeń (przykrych) lub przewidywanych
korzyści (podniet)
14. Konflikt (Coffer, Apley)
a) konflikt typu mechanicznego  polegają na tym, że niezgodne ze sobą mięśniowe,
czyli wewnętrzne reakcje ruchowe, wzajemnie się hamują
b) niezgodność typu nerwowego  niezgodności między tymi procesami
ośrodkowymi, które towarzyszą, poprzedzają bądz
uniemożliwiają wybory
motoryczne. Powstaje między tendencjami do reakcji na poziomie układu
nerwowego.
c) Niezgodność typu chemicznego  odnosi się do tych wypadków antagonizmów
hormonalnych lub biochemicznych, które mogą objawiać się w przeżyciach
emocjonalnych
d) Niezgodność spostrzeżeniowa  polega na tym, że pewne formy reakcji
spostrzeżeniowych dążą do uniknięcia bodz
ca skłaniającego do reakcji
alternatywnej
e) Niezgodności nabyte  te, które są wynikiem różnych procesów warunkowania
albo treningu kulturowego, w rezultacie których początkowo zgodne reakcje stają
się niezgodne na skutek obiektywnego kojarzenia ich z nagrodami lub karami.
15. Model zachowania zasobów Hobfoll a
a) ludzie dążą do utrzymywania ochrony i budowania zasobów, rozumianych jako
cenione przez jednostkę przedmioty, właściwości osobiste, okoliczności lub
czynniki sprzyjające. Stres psychologiczny definiuje się jako reakcję wobec
otoczenia, w którym istnieje:
- zagrożenie utraty zasobów
- utrata zasobów
16. Skutki przewlekłego stresu:
a) stres długotrwały  jeżeli człowiek znajduje się przez dłuższy czas w stanie
napięcia emocjonalnego lub też sytuacji stresowej określonego rodzaju pojawiają
się co pewien czas następstwa:
- pozytywna adaptacja do stresorów
- niekorzystny wpływ na społeczne i psychologiczne funkcjonowanie jednostki,
prowadzące do pojawienia się rozmaitych zabrudzeń
- pojawiają się lęki bezprzedmiotowe, fobie, konwersje histeryczne, stany
depresyjne, zaburzenia psychosomatyczne
- występują postawy bierności i skrajnej apatii
- zmiany w hierarchii wartości, w systemie potrzeb, postaw i przekonań
dotyczących własnej osoby
- przy odpowiednim wzmaga się prawdopodobieństwo zachorowań na np. wrzód
dwunastnicy, choroba nadciśnieniowa, astma, alergia, astma oskrzelowa,
hiperwentylacja
17. Badanie stresu i radzenie sobie z nim.
a) można badać stresory, reakcje na stres lub interakcje między nimi
b) stresory mogą być silne, ale ograniczone w czasie