1. Rynek finansowy - pojecie, segmenty, gospodarcze znaczenie.
Rynek finansowy obejmuje całokształty strumieni finansowych przepływających w
pewnym okresie od lokujących kapitał do inwestorów rzeczowych za pomocą giełdy
papierów wartościowych, rynku pozagiełdowego, banków oraz instytucji finansowych.
Główna rola rynku finansowego polega na tym, że umożliwia on pozyskanie kapitału
finansowego sektorowi biznesu i publicznemu, ulokowanie oszczędności gospodarstw
domowych i instytucji dysponującymi wolnymi funduszami pieniężnymi. Następuję więc
transformacja oszczędności w kapitał. Na rynku finansowym handluje się zatem kapitałem
finansowym. Jest to rynek, na którym przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe.
Dzieli się na: rynek kapitałowy obracający akcjami, obligacjami, udziałami w funduszach
inwestycyjnych oraz NFI; rynek pieniężny obracający bonami skarbowymi, pieniężnymi i
komercyjnymi, KWIT-ami, certyfikatami depozytowymi, wekslami handlowymi oraz
lokatami międzybankowymi; rynek kredytowy obejmujący depozyty i kredyty; rynek
walutowy obejmujący waluty (z punktu widzenia waluty wykorzystywanej przy
transakcjach mamy rynek instrumentów denominowanych w walucie krajowej i rynek
walutowy na którym przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe wyrażone w
innych walutach niż waluta państwa, na którego terytorium zachodzi transakcja); rynek
instrumentów pochodnych obejmujący kontrakty forward, futures, opcje i swaps-y.
2. Instrumenty finansowe - pojecie, funkcje.
Instrumenty finansowe to kontrakty pomiędzy dwoma stronami, regulujące zależność
finansową. Inaczej są to zobowiązania finansowe, z więc roszczenia majątkowe jednych
podmiotów gospodarczych w stosunku do drugich. Dla emitentów są to zobowiązania
(pasywa), dla posiadaczy - należności (aktywa). Dzielą się: wg aspektu własnościowego
na: instrumenty o charakterze wierzycielskim, czyli o charakterze długu, pożyczki
(depozyty bankowe, weksle, obligacje) i o charakterze własnościowym, czyli udziału w
majątku (akcje); wg sposobu w jaki generują dochód na: te o stałym dochodzie (obligacje)
i te o zmiennym dochodzie (akcje, obligacje indeksowane po inflacji); wg czasu na: krótko-
(do jednego roku - instrumenty rynku pieniężnego), średnio- (1-5 lat - instrumenty rynku
kapitałowego), długoterminowe (powyżej 5 lat lub bez terminu - instrumenty rynku
kapitałowego); wg charakteru emitenta na: bezpośrednie (gdy emitent jest jednostką nie
finansową - zgromadzone środki trafiają bezpośrednio do rąk emitenta) lub pośrednie
(gdy emitent jest jednostką finansową); wg charakteru instrumentu na: rzeczywiste
(bazowe) i pochodne (derywaty, pozabilansowe - ich wartość kształtuje się jako pochodna
innych, bazowych w stosunku do nich, aktywów)
3. Instytucje finansowe.
Są to firmy świadczące usługi związane z utrzymywaniem instrumentów finansowych i
dokonywaniem transakcji nimi, co znajduje odbicie w strukturze majątku tych instytucji,
ponieważ instrumenty finansowe są dominującym składnikiem ich majątku. Do
podstawowych instytucji finansowych możemy zaliczyć firmy ubezpieczeniowe, które
kreują instrumenty uruchamiane w trybie warunkowym, tzn. w momencie, gdy wystąpi
zjawisko opisane w kontrakcie. Fundusze powiernicze - gromadzą środki indywidualnych
podmiotów (gospodarstw domowych), które są potem profesjonalnie inwestowane w
różne papiery wartościowe w zamian za środki otrzymują instrumenty finansowe, tj.
jednostki uczestnictwa lub akcje. Fundusze inwestycyjne otwarte - nieograniczone -
jednostki uczestnictwa dawane są każdemu, kto wpłaci odpowiednią sumę pieniędzy,
natomiast zamknięte - liczba akcji jest ściśle ograniczona i najczęściej są przedmiotem
obrotu na rynku wtórnym. Fundusze emerytalne - bieżące wpływy z tytuły składek są
podstawą świadczeń emerytalnych + mechanizm kapitalizacji odsetek - wspólne
inwestowanie. Domy i biura maklerskie - świadczące również usługi w dziedzinie
doradztwa, banki, itp.
4. Inwestycja w rozumieniu finansów, inwestor rzeczowy i finansowy.
Inwestycja jest to bieżące wyrzeczenie dla przyszłych korzyści. Podstawą podejmowania
przez inwestorów decyzji jest oczekiwanie przyszłej korzyści, a więc odpowiednia stopa
zwrotu (zysk kapitałowy - różnica między ceną nabycia a ceną sprzedaży plus odsetki, czy
dodatkowe korzyści i to wszystko podzielone przez kapitał zainwestowany * 100%). Mamy
inwestycje rzeczowe, czyli kupno obiektów, maszyn, czy urządzeń oraz inwestycje
finansowe, a więc lokowanie środków pieniężnych w celu osiągnięcia zysku. W sensie
finansowym kupno papierów wartościowych, umieszczenie kapitału w instytucji
finansowej, zakup walut, złota, nabycie towaru lub nieruchomości dla osiągnięcia zysku.
Inwestycje kapitałowe możemy podzielić na bezpośrednie, a więc finansowanie budowy
obiektów, firmy, czy zakup całości lub części majątku rzeczowego oraz inwestycje
portfelowe (pośrednie), a więc lokowanie kapitału w nabycie praw majątkowych w postaci
papierów wartościowych. Lokata (inwestycja) jest to umieszczenie kapitału w instytucji
finansowej, kupno papierów wartościowych, nabycie towarów lub nieruchomości dla
osiągnięcia zysku. Inwestycje portfelowe to okresowe lokaty (długoterminowe) w
zagraniczne papiery wartościowe a w szczególności w akcje i obligacje. Inwestycje
bezpośrednie to podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej
zagranicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącej firmy (?). Inwestor bierny jest
nabywcą walorów, które traktuje jako długoterminowe, ceni sobie bezpieczeństwo.
Inwestor czynny działa w krótkookresowej strategii, ceni sobie najwyższą stopę zwrotu
(dzięki wahaniom kursów). Jeżeli struktura portfela inwestora biernego wykazuje
stabilność w pewnym okresie, to inwestor czynny skłonny jest do częstszych operacji
kupna/sprzedaży walorów w celu osiągnięcia zysku na różnicach kursowych. Ma
skłonności spekulacyjne i do podejmowania ryzyka.
5. Rynek pierwotny i wtórny papierów wartościowych.
Rynek kapitałowy dzieli się na rynek wtórny (obejmuje rynek prywatny i publiczny) i rynek
pierwotny (obejmuje rynek niepubliczny regulowany i publiczny, w skład którego wchodzą
rynki pozagiełdowe i giełdowe). Rynek pierwotny jest kluczowym mechanizmem
umożliwiającym mobilizację i pozyskanie kapitału przez pożyczkobiorców oraz lokatę
oszczędności przez gospodarstwa domowe, fundusze powiernicze i towarzystwa
ubezpieczeniowe. Na rynku wtórnym nie następuje zasilanie emitenta w kapitał, kupno i
sprzedaż tylko między inwestorami. Z jednej strony podaż walorów aktywizuje rynek
wtórny. Sprawnie funkcjonujący rynek wtórny jest jednym z podstawowych warunków
powodzenia emisji akcji. Rynek pierwotny to pierwsza sprzedaż papierów wartościowych,
następne odsprzedaże - rynek wtórny. Na rynku pierwotnym następuje przepływ kapitału
od pożyczkodawców do pożyczkobiorców. Rola rynku wtórnego polega na: ułatwianiu
mobilizacji oszczędności i jest jednym z warunków powodzenia emisji; umożliwia
transformację kapitałów, czyli zamianę kapitału na akcje i odwrotnie; ułatwia ocenę
kapitału.
6. Publiczny obrót papierami wartościowymi.
Ze względu na zasady obrotu dzielimy rynek na publiczny i prywatny. Rynek publiczny to
proponowanie nabycia i nabywanie lub przenoszenie praw z emitowanych papierów
wartościowych przy wykorzystaniu masmediów lub inny sposób, jeśli jest skierowane do
więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata z wyjątkiem: udostępniania w
procesie prywatyzacji przez Skarb Państwa akcji pracownikom danej spółki; proponowania
przez Skarb Państwa akcji w procesie prywatyzacji w ilości nie mniejszej niż 10% na
jednego nabywcę; udostępniania akcji pracownikom na podstawie prawa o NFI;
proponowanie nabycia akcji dotychczasowym akcjonariuszom (prawo poboru). Emitent
składa wniosek do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd z opracowanym prospektem
emisyjnym. Powinien on wyznaczyć również sponsora emisji - biuro maklerskie lub ich
zespół, który będzie oferował papiery wartościowe na rynku. Następnie komisja ma ok. 2
m-ce na decyzję. Emitent publikuje informacje w dwóch dziennikach ogólnopolskich o
dopuszczeniu do emisji.
7. Papiery wartościowe - istota, funkcje, klasyfikacja.
Są to dokumenty stwierdzające określone prawa majątkowe, których realizacja jest
możliwa tylko na podstawie okazania lub zwrotu tych dokumentów. Papiery wartościowe
dopuszczone do publicznego obrotu nie mają formy dokumentu. Prawa majątkowe mogą
mieć charakter rzeczowy (np. prawo własności towaru) lub finansowy (np. prawo do
kapitału). Papiery wartościowe dzieli się na towarowe i finansowe. Pierwsze to np. listy
przewozowe, konosamenty, mogą być przedmiotem obrotu na giełdach towarowych.
Drugie zawierają uprawnienia do roszczeń pieniężnych, np. akcje, obligacje. Ich wartość
jest określana bezpośrednio w pieniądzach, dlatego nazywane są walorami. Finansowe
papiery wartościowe dzieli się ze względu na pełnione funkcje na stanowiące
potwierdzenie wierzytelności pieniężnych np. obligacje, weksle, czeki, listy zastawne, oraz
na te, które zawierają uprawnienia do współwłasności majątkowych np. akcje, certyfikaty
inwestycyjne. Ze względu na osobę uprawnioną możemy podzielić je na papiery na
okaziciela (bezimienne), imienne (legitymują osobę w tekście dokumentu, własność
przenosi się tylko na podstawie cesji, czyli zrzeczenia się pisemnego uprawnień na rzecz
innej osoby) oraz papiery na zlecenie (legitymują osobę wymienioną w dokumencie,
każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos, np. weksel, czek). Ze względu
na korzyści jakie przynosi posługiwanie się papierem wartościowym, możemy podzielić je
http://notatek.pl/rynek-kapitalowo-pieniezny?notatka
na te służące głównie celom rozliczeniowym, ułatwiające obieg pieniędzy, a często
spełniające funkcje kredytowe, np. czek, weksel, oraz na te przynoszące określony
dochód od kapitału reprezentowanego przez dokument, tzw. lokacyjne. Mogą one być
zastawiane jako zabezpieczenie terminowej spłaty kredytu lub pożyczki. Dzielą się na te o
stałym dochodzie i o zmiennym; pożyczkowe i udziałowe; krótko- i długoterminowe;
dopuszczone i nie dopuszczone do publicznego obrotu.
8. Akcje - pojęcie, właściwości, klasyfikacja.
Są to papiery wartościowe stwierdzające udział w majątku spółki lub papiery emitowane
przez spółkę akcyjną i jako dokument stwierdzające ułamkową własność kapitału
akcyjnego oraz ogół praw i obowiązków przynależnych akcjonariuszowi, czyli osobie
nabywającej akcję. Do praw przynależnych akcjonariuszowi na leżą prawo do dywidendy,
do głosu, do określonej części majątku w razie likwidacji spółki oraz prawo poboru nowych
akcji. Akcja może mieć cenę nominalną, emisyjną i rynkową (patrz pyt. 9 - podstawowe
cechy). Mamy akcje na okaziciela i imienne. Można je również podzielić na gotówkowe i
aportowe, czy zwykłe i uprzywilejowane (w głosowaniu, w dywidendzie, w podziale
majątku, inne przywileje). Akcja imienna powinna zawierać nazwisko i imię właściciela lub
nazwę osoby prawnej. Jest ona ewidencjonowana w księdze akcji imiennych, którą spółka
ma obowiązek prowadzić. W niej odnotowuje się wszelkie zmiany własności akcji. W
stosunku do tych akcji mogą obowiązywać pewne ograniczenia przy przenoszeniu prawa
ich własności zapisane w statucie (ograniczona zbywalność) lub w prawie. Akcje na
okaziciela ułatwiają procedurę ich przenoszenia, która może ograniczyć się do
przekazania takiego waloru nabywcy bez składania pisemnych oświadczeń o przekazaniu
praw nabywcy (nieograniczone zbywalność). Nie są rejestrowane w księdze, a różnego
rodzaju zawiadomienia kierowane są za pomocą prasy. Akcje gotówkowe mogą być
wydawane nawet po ich częściowej zapłacie (nie mniej niż 25% wartości nominalnej)
uzupełnionej po zarejestrowaniu spółki w sposób określony w statucie. Muszą być imienne
do czasu ich pełnego opłacenia. Akcje aportowe powinny być pokryte w pełni jeszcze
przed zarejestrowaniem spółki (niepodzielność aportu na raty). Powinny być imienne do
czasu zatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie bilansu, rachunku wyników i innych
sprawozdań po 2 roku działalności. Nie mogą być również w tym okresie zbywane. Akcje
możemy podzielić również ze względu na wielkość pakietu na pojedyncze i zbiorcze. Akcje
uprzywilejowane dopuszczają dopuszczaną prawem nierówność akcjonariuszy. Umacniają
pozycję pewnych osób, np. założycieli, dążących do zapewnienia sobie decydującego
głosu i wpływu na działalność spółki, specjalne korzyści materialne, itp. Powinny być
imienne, z w razie zamiany przywileje zwykle wygasają. Wszystkie przywileje określone są
w statucie spółki. Maksymalna liczba głosów na 1 akcję to 5, maksymalna dywidenda -
poziom przeciętnej stopy dyskontowej NBP podwyższony o 2 jednostki (dywidenda
skumulowana nie więcej niż z 5 lat). Akcje użytkowe wydawane są w zamian za akcje
umorzone w ciężar zysku. Możemy jeszcze wyróżnić akcje pracownicze, założycielskie
(bezpłatne), złote (specjalne przywileje, np. prawo veta),  blue chips , liczące (bez prawa
głosu), groszowe (niska cena, duża zmienność), high flyers (szybki wzrost i szybki
spadek), high tech.
9. Różnice między akcjami a obligacjami.
Obligacje to papiery wartościowe, w których emitent potwierdza zaciągnięcie określonej
kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry
terminie oraz do zapłaty odsetek. Akcje to papiery wartościowe stwierdzające
bezwarunkowe uczestnictwo w kapitale spółki akcyjnej jej właściciela, uprawnia do
partycypacji w zyskach w formie dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji. Z
punktu widzenia istoty papieru, to akcja jest dowodem posiadania udziału, a obligacja jest