Systematyczne badania aliansów przedsiębiorstw są prowadzone na świecie
zaledwie od połowy lat osiemdziesiątych. Badania te, oparte na różnych założeniach
teoretycznych, charakteryzują się niezwykłą różnorodnością podejść, metod i technik
badawczych. Konsekwencją tej różnorodności jest brak jasnej definicji aliansu w zarządzaniu,
a zwłaszcza aliansu strategicznego, który będzie podstawą rozwiązań naszej pracy.
Za wzór można uznać definicję podaną przez francuskiego autora publikacji
G. Blauca:
Alianse strategiczne to różne formy współpracy między aktualnymi lub potencjalnymi
konkurentami, który zdecydowali się wspólnie prowadzić jakieś przedsięwzięcie lub rodzaj
działalności, łącząc i koordynując swoje zasoby, środki i umiejętności.1
Dziesiątki tysięcy aliansów zawartych w ostatnim dziesięcioleciu między przedsiębiorstwami
świata świadczą o tym, że firmy uważają je za dogodny
i ekonomiczny sposób rozwoju, ograniczanie konkurencji i jej kosztów, wspólne pokonywanie
barier wejścia na ryzykowne rynki i do drogich sektorów, rozwijanie nowych przemysłów i
zwalczanie wspólnych wrogów.
Tym co jest istotne w pojęciu aliansu jest utrzymanie niezależności każdej z firm
Partnerskich, mimo umowy wiążącej jednych z drugimi.
Innymi słowy, w aliansach przedsiębiorstwa partnerskie łączą się dla realizacji wspólnych celów
jakie utrzymują swoją niezależność strategiczną i chronią własnych interesów
Alianse, łącząc wiele przedsiębiorstw, które pozostają niezależnie mimo nawiązanego
porozumienia, pociągają w konsekwencji przede wszystkim utrzymywanie wielu centrów
decyzyjnych, które interweniują w wyborach dotyczących wspólnego projektu lub wspólnej
działalności. Każda decyzja, aby mogła stać się operacyjna, wymaga zgody wszystkich
przedsiębiorstw partnerskich. W aliansie jedna strona w zasadzie nie ma możliwości
narzucić rozwiązania drugiej. Z samej istoty współpracy wynika, że negocjowanie musi być
jednym z ważnych elementów zarządzania aliansami.
Alianse mogą przybierać bardzo różne formy  od umów o współpracy, licencji,
franchisingu, poprzez częściowe wykupy udziałów, aż do tworzenia odrębnych jednostek w
postaci spółek joint ventute.
Jena z cech tego typu współdziałania wiąże się z potencjalnie konfliktowym charakterem
interesów i celów, których dotyczy. Przedsiębiorstwa partnerskie pozostając niezależnymi,
pilnują w rzeczywistości W odpowiedzi własnych interesów i celów. Mimo to dochodzą one do
uzgodnienia wspólnych celów bardziej lub mniej precyzyjnych, które właśnie stają się celami,
dla realizacji których alians został utworzony. Te wspólne cele są jednak tylko celami
częściowymi dla każdego z partnerów i czasami mogą wchodzić w konflikt
z podstawowymi interesami tego lub innego alianta.
1
M. Romanowska  Alianse strategiczne przedsiębiorstw , PWE, Warszawa 1997, s. 15
Cechy specyficzne aliansów strategicznych (wielość centrów decyzyjnych, nieustanne
negocjacje, konflikt interesów) nieuchronnie czynią ze współpracy nietrwałą formę zbliżenia
między przedsiębiorstwami. Stwierdzenie to potwierdzają liczne badania statystyczne. Jeden
ze znanych specjalistów w tej dziedzinie, K.R. Havrjan, po analizie 880 przypadków aliansów
odkrył, że tylko 40% z nich przekracza cztery lata istnienia i że mniej niż 15% trwa ponad
dziesięt lat. Inni badacze wykazali, że ponad jedna trzecia aliansów doświadcza poważnych
trudności w trakcie pierwszych dwóch lat istnienia. Inne jeszcze badania wskazują, że ponad
50% spółek joint ventures wspólnie zarządzanych
znika lub przechodzi głęboką restrukturyzację poniżej pięciu lat od momentu ich utworzenia.2
Fakt, że alianse na ogół mają ograniczony czas istnienia i często kończą się przejęciem
działalności przez jednego z aliantów, prowadzi niektórych audityków do stwierdzenia, iż alians
jest tymczasowym układem, poprzez który jednemu z partnerów udaje się wzmocnić kosztem
drugiego.
Alianse są w większości nawiązywane między przedsiębiorstwami pochodzącymi z triady Stany
Zjednoczone  Japonia  Europa. Należy jednak podkreślić, że należące do nowo
uprzemysłowionych krajów (zwłaszcza Korea Południowa) i krajów byłego bloku
socjalistycznego znajdują się w trakcie bardzo szybkiego wchodzenia w światowe sieci
aliansów, w tym oczywiście nawiązywania porozumień z krajami pochodzącymi z wymienionej
triady. Obserwuje się również, że przedsiębiorstwa europejskie są skłonne raczej nawiązywać
alianse między sobą lub z partnerami amerykańskimi. Jeśli analizuje się poszczególne kraje
Europy, można dostrzec, że najaktywniejszymi europejskimi firmami są firmy francuskie a
następnie brytyjskie.
Rozkład aliansów z uwzględnieniem krajów pochodzenia partnerów
K r a j e % 839 przypadków aliansów
Wewnątrz EWG 31
USA  EWG 26
EWG  Japonia 10
USA  Japonia 8
Wewnątrz USA 8
EWG  Reszta Świata 7
USA  Reszta Świata 4
Inne 6
y
ródło: Morris D., Hergeret M., op. cit.  M. Romanowska  Alianse strategiczne
przedsiębiorstw
2
B. Garrette, J.P. Dussauge  Strategie aliansów na rynku Paltex, Warszawa 1996, s. 26
Analiza struktury aliansów według przemysłów, w których powstawały, potwierdziła
hipotezę, że alianse powstają przede wszystkim w gałęziach przemysłu wysokiej technologii,
gdzie koszty rozwoju są bardzo wysokie i wciąż rosną, zaś warunki konkurencji są niezwykle
skomplikowane.
Należy jednak zwrócić uwagę na szczególne miejsca zajmowane przez przemysł samochodowy,
http://notatek.pl/alianse-strategiczne-rozklad-historia-badania-przeslanki?notatka
w ramach którego nawiązywane są równocześnie alianse między producentami (General
Motors  Toyota, Renault  Volvo...) i partnerstwo łączące konstruktorów i producentów
wyposażenia. Tylko między producentami
samochodów liczba aliansów nawiązywanych corocznie w okresie 1970-1988 zwiększyła się
pięciokrotnie.
Trzeba również podkreślić znaczenie aliansów w przemyśle lotniczym
i kosmicznym. Współpraca w tej dziedzinie nie jest doceniana w badaniach amerykańskich,
ponieważ jest ona szczególnie widoczna między przed-siębiorstwami europejskimi. Poza dość
wysoką liczbą porozumień w tym sektorze, charakteryzują się one bardzo poważnymi
inwestycjami. Skutki wywołane tylko przez jeden z tych projektów mogą przekraczać całość
efektów współpracy w innej branży.
Badania wskazują, że w dziedzinie informatyki i telekomunikacji liczba aliansów wzrosła
pięciokrotnie w okresie 1980-1986. Ten szybki wzrost w znacznym stopniu wynika z otwarcia
się wielkich firm tego sektora, które dotychczas realizowały samodzielne strategie. W okresie
dziesięciolecia 1980-1990 każda
z takich grup jak: IMB, AT&-T, Olivetti i Toshiba nawiązała ponad sto porozumień.
Rozkład aliansów w sektorach przemysłowych (badania europejskie)
P r z e m y s ł % 839 badanych przypadków
Samochodowy 24
Informatyczny 14
Telekomunikacyjny 17
Lotniczy 19
Inny sprzęt elektryczny i elektroniczny 13
Pozostały 13
y
ródło: Hergert M., Morris D., 1987, op. cit., - M. Romanowska  Alianse...
Natomiast w sektorze gospodarki narodowej, w takich dziedzinach, jak górnictwo i
przemysł naftowy, metalurgia i chemia, porozumienia między przedsiębiorstwami są o wiele
starszą formą wzajemnych stosunków, specjalnie rozwijaną w ostatnich dwudziestu latach.