Wykład 7
Szkielet osiowy:
- Elastyczny pręt pochodzenia mezodermalnego, duzy turgor, własny nabłonek i osłonki =
struna grzbietowa ą� nazwa strunowce u wszystkich strunowców u niższych cały czas,
wyższych  w zarodku
- ma postac jednolitej, nieczłonowej osi
- jest podpora ciała
Przełom w technice pływania  umożliwienie pływania przy użyciu ruchów undulacyjnych
twarde części szkieletu rozwijają się z tkanki łącznej.
Poza tkanką struny grzbietowej, tkankami budującymi są chrząstka i kość , a także niektóre
rodzaje tkanki łącznej  tkanka łączna elastyczna i zbita (więzadła szkieletowe, ścięgna)
chrząstka  główny element przejściowy, występuje w rozwoju zarodkowym i ewolucyjnym (
niższych  szkielet jest chrzęstny)
Tkanka chrzestna zbudowana jest z włókien, komórek chrzęstnych  chondrocytów (owalne,
leżą w jamkach w obrębie  terytorium chrzęstnego ) i galaretowatej substancji podstawowej
 chondryny (utworzona z chondromukoidu, który zawiera śluzowielocukrowce oraz innych
specyficznych związków + elementów włóknistych)
Chondrocyty, intensywnie się dzielą, przez ich mitotyczne podziały powstają chondroblasty,
które się nie rozchodzą, ale tworzą grupy (od 2 do 5) komórek otoczonych wspólną torebką,
leżą razem w jamce = GRUPA IZGENICZNA
Jeżeli nastąpi uszkodzenie chrząstki to chondrocyty przekształcają się lokalnie w komórki
chrząstkogubne (chondroklasty), które wytwarzają enzymy trawiące chrząstkę
jednocześnie z chondrocytów powstają chondroblasty, które intensywnie się dzielą i
odbudowują zniszczenia.
Chrząstka szklista (hyalinowa)
W tkance tej znajduja się:
- liczne terytoria chrzęstne
- włókna kolagenowe
- znaczne ilości subst podst , która nadaje tkance tej szczególną wytrzymałość na ściskania
Tworzy:
o szkielet ryb chrzęstnoszkieletowych
o u pozostałych kręgowców szkielet w okresie płodnym
o rejony przynasadowe kości długich
o występuje na powierzchniach stawowych w przymostkowych rejonach żeber
o w ścianie tchawicy
o w ścianie oskrzeli
Chrząstka sprężysta (elastyczna)
występuje:
o w małżowinie usznej, zewnętrznym przewodzie słuchowym, trąbce słuchowej
o w krtani
o nagłośni
o przegrodzie nosowej
W tej tkance znajdują się:
- liczne terytoria chrzęstne (duża ilość grup chondrocytów)
- przede wszystkim włókna kolagenowe
- obecność dodatkowej sieci włókien sprężystych, które nadają tej tkance elastyczność
Chrząstka włóknista
Występuje:
w okolicach przyczepu ścięgien do kości
w krążkach (dyskach) międzykręgowych
w spojeniu łonowym
Składa się z:
- grubych, równolegle ułożonych włókien kolagenowych, dzięki temu jest ona uodporniona
na zerwanie, jest wytrzymała na rozciąganie
- niewielkiej ilości substancji podstawowej.
- nielicznych terytoriów chrzęstnych.
TKANKA KOSTNA
Pełni funkcje podporowe, tworząc szkielet wewnętrzny kręgowców
Prawie cała muskulatura mięśni poprzednie prążkowanych, będących organem ruchu,
przytwierdza się do rusztowania szkieletowego tworząc wraz z nim układ ruchu
Jest ponadto największym magazynem jonów wapniowych w organizmie i odgrywa istotna
rolę w regulacji gospodarki wapniowej.
Kość:
składa się z substancji organicznej o charakterze białkowym  osteiny (około 35%),
związków nieorganicznych (g5%) : fosforan wapnia (ok. 51%) i węglan wapnia (ok. 11%)
Tkanka kostna: zmineralizowana tkanka łączna.
Występują w niej komórki osteogenne, przede wszystkim komórki macierzyste ( z
mezenchymatycznych komórek) ą� inne komórki kości, np. osteoblasty ą� osteocyty
(właściwe komórki kości)
osteoklasy (wywodzą się z wieloczynnościowych komórek szpiku / unipotencjalnych szpiku)
 kościogubne komórki  zdolność resorpcji tkanki łącznej
Komórki kostne  osteocyty
o podstawowy rodzaj komórek występujący w dojrzałej kości
o znajdują się w jamkach kostnych i kontaktują się ze sobą za pośrednictwem wypustek
leżących w kanalikach kostnych, które tworzą przestrzenną sieć
Budowa kości (kość zbita i kość gąbczasta)
okostna  zew. warstwa kości
tkanka łącznotkankowa  zew. część okostnej  znajdują się w niej komórki
mezenchymatyczne
pod okostną w wew. warstwie kości znajduje się kość zbita i gąbczasta
kość zbita  ściśle przylegające do siebie blaszki kostne , otaczające kanały Haversa
między nimi znajduje się substancja międzyterytorialna
Tkanka kostna zbita:
o zbudowana z osteonów  wrzecionowata jednostka strukturalna składająca się z centralnie
położonego naczynia krwionośnego leżącego w kanale Haversa oraz otaczających go
blaszek kostnych = koncentrycznych warstw osteocytów
o istoty międzyterytorialnej
Tkanka kostna zbita buduje:
o trzony kości długich
o zewnętrzne warstwy: nasad i kości płaskich
Tkanka kostna gąbczasta:
o jest zbudowana z blaszek kostnych ułożonych nieregularnie, które owinięte ciasno wokół
siebie tworzą niewielkie zespoły budulcowe, zwane beleczkami kostnymi (nie są to
osteony, nie ma kanałów Haversa)
o beleczki kostne tworzą trójwymiarową sieć
o w oczkach tej sieci znajduje się bogato unaczyniony szpik kostny (czerwony 
krwiotwórczy)
o wypełnia część wewnętrzną kości płaskich i nasad kości długich
Struktura kości długiej pustej w środku)
o więzadło stawowe
o kość gąbczasta
o jama szpikowa
o szpik kostny
o kość zbita
o naczynie krwionośne
żółty szpik kostny  zawiera dużo tłuszczu, powstaje z przekształcenia czerwonego szpiku
Podział kości ze względu na kształt
Tworzenie się kości:
1) kostnienie na podłożu łącznotkankowym
- osteoblasty  komórki kościotwórcze wytwarzają istotę kostną (podścielisko kostne) w
tkance łącznej
-tkanka łączna w tym miejscu mętnieje  punkt kostnienia
- od tego punktu odchodzą beleczki kostne
tkanka łączna otaczająca kość przekształca się w okostną
2) kostnienie na podłożu chrzęstnym
- chrząstka jest modelem/podłożem , dookoła i wewnątrz którego występuje rozbudowa kości
i równoczesne niszczenie chrząstki od wewnątrz
PRZED ZANIKIEM CHRZ
STKI ZOSTAJ
ZA
OŻONE W NIEJ SOLE WAPNIOWE 
PUNKT KOSTNIENIA
podział kości ze względu na tworzenie się
kości skórne (okładzinowe), powstają na podłożu łącznotkankowym, np. kości sklepienia i
ścian bocznych czaszki, większość kości twarzy, obojczyki
kości chrzęstne preformowane  pierwotne  zastępcze przechodzą z reguły przez stadium
chrzęstne i budują szkielet wewnętrzny kręgowca, np. kości podstawy czaszki, kosteczki
słuchowe, kość gnykowa, kręgi, żebra, mostek, kości miedniczne, kości kończyn
szkielet zewnętrzny
szkielet wewnętrzny (dzieli się na): somatyczny i trzewiowy || somatyczny dzieli się na
osiowy i kończynowy
Tworzenie się kręgu:
Sklerotom tworzy właściwy krąg (zmiany zachodzą praktycznie tylko w jego ułożeniu)
Rodzaje trzonów kręgowy: (ze względu na powierzchnie stawowe)
dwuwklęsły, przodowklęsły , tyłowklęsły, płaski
części składowe czaszki:
o puszka mózgowa  mózgoczaszka
o trzewioczaszka
Rozwój mózgoczaszki
na strunę grzbietową nakładają się chrząstki przystrunowe (szereg), które się rozrastają
Rozwój trzewioczaszki
trzeci łuk skrzelowy (trzecia para) przekształca się w szczęki
pojawia się łuk gnykowy (u ryb spodoustych)  służy za podporę łukowi
żuchwowemu/szczękowemu
szczątkowa szczelina skrzelowa (tryskawka) między górną częścią łuku szczękowego i
gnykowego
TKANKA MI
ŚNIOWA
miocyty  komórki mięśniowe  zdolność do kurczenia
w zależności od budowy i czynności rozróżniamy:
mięśnie somatyczne (poprzecznie-prążkowane), mięśnie gładkie i mięsień sercowy
szkieletowe  pochodzą z miotomów, mięśnie tułowia szyi i kończyn || są unerwione przez
somatyczną część układu nerwowego (przez gałęzie grzbietowe i brzuszne nerwów
rdzeniowych) || duża zdolność szybkiego kurczenia się i rozkurczania || zapewniają
możliwość lokomocji
jest zespólnią  rodzaj komórczaka, powstałego w wyniku fuzji komórek
z procesem tym związany jest zanik błon komórkowych
Sarkomer
strukturalna i funkcjonalna jednostka organizacji aparatu kurczliwego w mięśniach
poprzecznie prążkowanych, jest to odcinek miofibrylli
zbudowany z miofilamentów cienki  aktynowych i grubych  miozynowych.
Cytoplazma miofibrylli zawiera mioglobinę  białko zbudowane z pojedynczego łańcucha
peptydowego, zawierającego grupę hemową || podstawową jej funkcją fizjologiczną jest
magazynowanie i rozprowadzanie cząstek tlenu w obrębie tkanki mięśniowej
Mięśnie czerwone (toniczne)
włókna takich mięśni są lepiej zaopatrzone w krew, zawierają liczne mitochondria, dużo
mioglobiny, dlatego kurczą się powoli i nie męczą się szybko
Mięśnie białe (fazowe) (u ryb służą do szybkiego zrywu, aby odpłynąć)
włókna takich mięśni są słabiej zaopatrzone w krew, zawierają mniej mitochondriów, mniej
mioglobiny, stąd kurczą się bardzo szybko i szybko się męczą
Mięsień sercowy  umiarkowana siła skurczu, stosunkowo krótkie