9621686176

Psychologia

systemu pracy (np. organizacji pracy i czasu jej trwania) oraz zmiana i modyfikacja dyspozycji osobowościowych żołnierzy zawodowych (np. tworzenie systemów wsparcia, trening zachowań relaksacyjnych).

4.    Do strategii, które można wykorzystać w ramach działań interwencyjnych zalicza się m.in.:

-    organizowanie szkoleń i warsztatów, które mają na celu zwiększenie wiedzy o zespole wypalenia i sprowokowanie grupowej dyskusji na temat rozwiązania problemu; ma to na celu wprowadzenie zmian zarówno w instytucjach, jak i w postawach ludzi;

-    wyposażanie żołnierzy w bardziej efektywne strategie radzenia sobie ze stresem;

-    organizowanie systemów wsparcia w postaci grup wsparcia prowadzonych przez profesjonalistów, gdzie możliwe byłoby dzielenie się niepowodzeniami i poszukiwanie sposobów rozwiązywania problemów;

-    identyfikacja stereotypów, które funkcjonują w środowisku pracy i utrudniają przystosowanie i prawidłowe funkcjonowanie, np. „Moja praca jest moim życiem”;

-    kształtowanie realistycznego podejścia do obowiązków zawodowych, ustalania realistycznych celów, poznawanie swoich motywacji, zmiana sposobów postępowania (pozbywanie się rutyny);

-    doskonalenie umiejętności pracy zespołowej;

-    kształtowanie warunków do podnoszenia poziomu umiejętności zawodowych, uaktualnianie swojego warsztatu pracy;

-    unikanie przyjmowania na siebie ciężaru odpowiedzialności, który należy do innych;

5.    Prowadząc działania zapobiegawcze i lecznicze warto uświadomić sobie, że odpowiedzialność za wypalenie sił może spoczywać również na zatrudniającej pracownika instytucji i jej niezdolności do rozpoznania lub zaradzenia problemom organizacyjnym, prowadzącym do wypalenia. Do działań ograniczających skalę zjawiska można zaliczyć m.in.:

-    jasne definiowanie ról i funkcji służbowych, jasne określanie stawianych zadań i granic odpowiedzialności (jednoznaczność roli);

-    zapobieganie sytuacjom, gdy stawiane wymagania są nie do pogodzenia ze sobą, niewłaściwe oraz niespójne z wartościami i etyką (konflikt ról);

-    dbałość o dostarczanie skutecznego wsparcia społecznego (zapobieganie izolacji);

-    ograniczanie do minimum wykonywania zadań pod presją czasu;

-    promowanie dowódców o społecznym stylu dowodzenia;

-    zapewnienie pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych ze stresem w pracy poprzez zatrudnienie w instytucji osób o wysokich kwalifikacjach zawodowych (psychologów, oficerów wychowawczych, psychoprofilaktyków).

Metody zapobiegania wypaleniu czy też jego leczenia muszą być dobierane indywidualnie, w zależności od nasilenia zjawiska, jego przyczyn i innych cech charakterystycznych dla danej sytuacji.

Zjawisko wypalenia sił można odnieść nie tylko do takich zawodów jak nauczyciele, terapeuci, policjanci, lekarze i pielęgniarki oraz duchowni. Proces ten dotyczy także żołnierzy zawodowych i może być związany z pracą na stanowiskach służbowych, gdzie ogromne znaczenie ma praca i współpraca z ludźmi. Istotne znaczenie ma fakt, że wypalenie sił jest procesem, a więc powstaje stopniowo, na przestrzeni pewnego czasu. Oznacza to, że temu niekorzystnemu zjawisku można zapobiegać, a jeśli już powstanie - to leczyć. Znając uwarunkowania powstawania wypalenia możliwe jest wskazywanie grup ryzyka, do których należy adresować oddziaływania profilaktyczne. Według badaczki zagadnienia H. Sęk, badania pokazują jasno, że należy z dużym wyprzedzeniem inwestować w odpowiednie kształcenie i przygotowanie do zawodu, a wyposażanie w potrzebne zasoby i kompetencje powinno być przedmiotem dobrze zorganizowanych form stałego doskonale-

Konspekt nr 2/2007 (29)