9621686178

Psychologia

nia zawodowego. Także wiedza o samym sobie oraz o istocie i specyfice wybranego świadomie zawodu mogą być podstawą stałej refleksji nad sobą i tendencji do rozwoju osobistego i zawodowego zarazem. Warto też pamiętać, że sama świadomość istnienia wypalenia nie działa zapobiegawczo. Ważne jest, aby profilaktyka wypalenia stała się zadaniem organizatorów edukacji oraz profesjonalnych środowisk wspomagających system edukacji¹⁸. Duże znaczenie ma również świadomość tego, iż pozostawanie żołnierza w stanie wypalenia sił negatywnie wpływa na osoby będące z nim w jakiejkolwiek relacji służbowej. Można stwierdzić, że dowódca wypalony to już nie dowódca, a ktoś, kto potrzebuje specjalistycznej pomocy. W jednostkach wojskowych jest prowadzona intensywna praca dowódcza, wychowawcza i szkoleniowa. Jest też możliwość realizowania programów profilaktycznych mających na celu zapobieganie patologiom. W tej jakże potrzebnej działalności warto uwzględniać propagowanie wiedzy z zakresu procesu wypalenia sił. Rozpowszechnianie wiedzy na ten temat oraz inne przedsięwzięcia, w zależności od potrzeb, mogą mieć podstawowe znaczenie nie tylko dla kształtowania postaw prozdrowotnych, ale również dla utrzymywania szeroko rozumianej sprawności psychofizycznej żołnierzy zawodowych.

Roman Krawczyński

¹    A. Radacki MIC, Osobowościowe uwarunkowania zespołu wypalenia u formaterów [w:] W. Okła, S. lUchol-ska (red./ Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Problemy człowieka zdrowego. Lublin 2005, s. 130.

²    H. Sęk, Wstęp [w:] H. Sęk (red.) Wypalenie zawodowe. Warszawa 2007, s. 7.

⁵ A. M. Pines, Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa 2007, s. 46-48.

⁴    R. K. James, B. E. Gilliland, Strategie interwencji kryzysowej. Warszawa 2006, s. 727.

⁵    M. Bunsch, W poszukiwaniu teorii - przemyślenia na temat natury i etiologii wypalenia (w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Warszawa 2007, s. 62.

⁶    J. Borkowski, L. Molska, Stres zawodowy: przyczyny, objawy oraz radzenie sobie z nim. Wojsko i Wychowanie. Pismo Żołnierzy Zawodowych WP, nr 5, s. 53

⁷    J. Kuryłowicz, Wypalenie sił u lekarzy medycyny weterynaryjnej (w:) W. Okła, S. Tucholska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Lublin 2005, s. 174.

⁸    J. Kuryłowicz, Poczucie satysfakcji z pracy a wypalenie sił u lekarzy medycyny weterynaryjnej [w: 1 W. Okła, S. Tucholska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Problemy człowieka zdrowego. Lublin 2005, s. 174-175.

⁹    S. Gajewski, Obraz siebie a zespół wypalenia zawodowego |w:J W. Okła, S. Uicholska (red ), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Lublin 2005, s. 186-187.

¹⁰    A. Radacki Mic, Zespół wypalenia u formatorów [w:] W. Okła, S. Ihcholska (red), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Lublin 2005, s. 132.

¹¹    R. K. James, B. E. Gilliland, Strategie interwencji kryzysowej. Warszawa 2006, s. 728-729-

¹²    H. Sęk, Wypalenie zawodowe. Poznań 1996, s. 16.

¹³    A. Lipowska-Teutsch, Zagadnienia skutków stresu i metod przeciwdziałania im w pracy służb emergen-cyjnych (w:| D. Kubacka-Jasiecka, A. Lipowska-Teutsch (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej. Kraków 1997, s. 213-

¹⁴    W. Okła, Ryzyko zespołu wypalenia i sposoby jego przezwyciężenia u terapeutów i osób wspierających |w:] L. Szewczyk, A. Kulik (red), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Psychosoma-tyka. Lublin 2001, s. 136.

¹⁵    Tamże, s. 136-137.

¹⁶    Tamże, s. 136.

¹⁷    W. Okła, Ryzyko zespołu wypalenia i sposoby jego przezwyciężenia u terapeutów i osób wspierających [w:] L. Szewczyk, A. Kulik (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Psychosoma-tyka. Lublin 2001, s. 138.

¹⁸    H. Sęk, Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania Iw.] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Warszawa 2007, s. 166.

Konspekt nr 2/2007 (29)