9621686714

Czynności języka i warg. 13

Przy położeniu szczelinowem jamj’' ustnej dźwięczny lub bezdźwięczny wydech, wypychany z płuc, przepływając przez przewód jamy ustnej, ociera się o ściany szczeliny i, ulegając wskutek tego drganiom nieprawidłowym, wytwarza szmer. Ten szmer, wytwarzany w jamie ustnej, przy wydechu dźwięcznym łączy się z dźwiękiem, powstającym w krtani, a przy wydechu bezdźwięcznym stanowi jed}^rny składnik głoski. Należy więc rozróżniać głoski szczelinowe dźwięczne i bezdźwięczne. Głoska, naprzy-kład, [v] jest szczelinowa dźwięczna, a głoska [f] — szczelinowa bezdźwięczna. Na pierwszą składa się dźwięk, wytwarzany przez drgania wiązadeł głosowych w krtani, i szmer, powstający w jamie ustnej wskutek tarcia wydechu o ściany szczeliny wargowo-zębowej (ob. rys. 15); głoskę [f] tworzy tylko szmer, powstający w tej samej szczelinie jamy ustnej, co przy głosce [v] (ob. rys. 16).

Czynności języka i warg. 13

Rys. 16. Szczelina jamy ustnej i rozwarte położenie wiązadeł głosowych (przy /).

Rys. 15. Szczelina jamy ustnej i zwarte położenie wiązadeł głosowych (przy u).

Przy położeniu zwartem jamy ustnej dźwięczny lub bezdźwięczny wydech, natrafiając na zwarcie, ulega zgęszczeniu i, napierając na zwarcie, po jego usunięciu gwałtownie wybucha, wytwarzając w ten sposób charakterystyczny szmer. Szmer ten przy wydechu dźwięcznym łączy się z dźwiękiem, powstającym wskutek drgania wiązadeł głosowych w krtani, a przy wydechu bezdźwięcznym stanowi jedyny składnik głoski zwartej. Należy więc rozróżniać głoski zwarte dźwięczne i bez-