9621686852

5G Natura i odmianki Sonematu.

cych ją ruchów artykułacyjnych aparatu mownego; jej językowa natura objektywna ma właściwości wyłącznie fizjologiczne, a nie fizyczne (akustyczne). Ta fizjologiczna, artykulacyjno-wymawianiowa natura głosek jest też głównym przedmiotem fonetyki, jako części nauki o języku. Analiza natomiast fizyczno-akustycznych właściwości głosek wykracza poza granice nauki o języku i uwzględniana bywa w rozważaniach językoznawczych tylko o tyle, o ile te fizyczno-akustyczne właściwości głosek wpływają na jakość wywoływanych przez podniety głoskowe postrzeżeń słuchowych, czyli na jakość odpowiadających głoskom fonematów.

III. NATURA 1 ODMIANKI FONEMATU.

§ 40. Głoski, jako składniki mowy zewnętrznej, mają, tak samo jak i ta mowa, charakter zjawiskowy: zjawiają się przelotnie, w czynnościach mowy zewnętrznej i wraz z niemi szybko przemijają. Taki sam zjawiskowy, przemijający charakter mają również ich psychiczne odpowiedniki, występujące w postaci wywoływanych przez słuchowe podniety głoskowe postrzeżenia słuchowe i mięśniowo-ruchowe (artykulacyjne). Gdy wymawiamy szeregi wyrazów, np. luoda, ziemia, ogień, powietrze, to przerabiamy szybko jedną po drugiej artykulacje, właściwe każdej z występujących w tym szeregu głosek: gdy się zaczyna artykulacja jedna, ginie poprzednia, a po każdej zjawia się i ginie krótkotrwałe postrzeżenie akustyczne i artykulacyjne głoski, czyli jej fonemat.

Fonematy, jako składniki czynności języka indywidualnego, mają więc, jak same te czynności, charakter zjawiskowy, a ich natura psychiczna odnosi je do kategorji postrzeżeń (przedstawień postrzeżeniowych^ które powstają w wyniku zespalania w jednolitą całość odbieranych bezpośrednio wrażeń (czuć).

Ale postrzeżenia, czyli przedstawienia postrzeżeniowe, przez częste powtarzanie się sumują się, a w wyniku tego wytwarzają się przedstawienia pamięciowe. W wyniku częstego