9574066072

60 SKORUPA ZIEMI.

60 SKORUPA ZIEMI.

sie w pobliżu Bazylei, które nie posiadają u w ar s t w o w ani a. Natomiast w południowo-wschodniej Europie, której klimat więcej suchym, loss mógł się tworzyć i rzeczywiście istnieje. Bichthofen przypuszczaj że loss znajduje się w Karpatach^ ale J. Bąkowski, który szczegółowo badał wskazane przez Bichthofena miejscowości, znalazł, że są to raczej gliny, utworzone przez rozkład wietrzejących skał na miejscu. Tylko koło Tekuczej, w pobliżu Kołomyi, znalazł gliny zupełnie podobne do chińskiego nawianego lossu. Na samej granicy Podola i Wołynia, na tak zwanem Awratyńskiem płaskowzgórzu, pod czar-noziemem znajduje się pewien rodzaj żółtej, nieuwarstwowanej gliny, zupełnie do chińskiego lossu podobnej. Ta glina łatwo rozpada się w pionowym kierunku i często zawiera małe wapienne konkrecye. W ogóle na Podolu i Wołyniu we wielu miejscowościach można znaleść pod ezarnoziemem grube pokłady lossu.

Przechodzimy obecnie do działalności lodowców. Kontrast między działaniem słońca i gorących wiatrów pustyni z jednej strony, a lodów i lodowców z drugiej , jest pozornie bardzo wielki. Wszakże w rezultacie tych działań okazuje się jedno i to samo: zniszczenie dawnego pokładu dla utworzenia nowego ; zniesienie wyniosłości dla zapełnienia doliny. Wszystkie z zewnątrz na powłokę ziemi działające czynniki pracują z pewną określoną tendencyą, z pewnym celem. Tym celem jest zniesienie wszelkich topograficznych nierówności.

Wytwory lodowców mają dwie charakterystyczne cechy: brak prawdziwego uw ars t w o w ani a i obecność większych i mniejszych erratycznych głazów. Przytrafia się w nich niekiedy tak zwane fałszywe u warstwowanie, zgoła nieporządne i spowodowane przez przypadkowy zbieg okoliczności. Działanie lodowców na otaczające skały jest dość skomplikowane. Wchodzi tu w grę jednocześnie tarcie i rozmywanie: tarcie samej masy lodowej powoli na dół zjeżdżającej, tarcie kamyków i żwirów, które lodowiec za sobą pociąga. Z drugiej strony przez to tarcie wywiązuje się pewna ilość ciepła, która roztapia trochę lodu na granicy między skałą, a lodowcem. Woda w ten sposób