9733773864

Wyżyną Krakowsko-Wieluńską (Czeppe 1972) albo Wyżyną Krakowską (Gilewska 1972). Obecnie w Polsce powszechnie przyjęty jest podział na regiony fizycznogeograficzne opracowany przez Jerzego Kondrackiego. Według tego autora. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest makroregionem należącym do prowincji Wyżyny Polskie i podprowineji Wyżyna Śląsko-- Krakowska. W jego obrębie wyróżniamy 4 me-zoregiony: Wyżyna Częstochowska (1300 km²), Wyżyna Olkuska (820 km²), Rów Krzeszowicki (225 km²) oraz Garb Tenczyński (270 km²) — ryc. 1.

Wyżyna Częstochowska rozpościera się pomiędzy przełomem Warty pod Częstochową a Wyżyną Olkuską. Od wschodu graniczy z Niecką Włoszczowską i Progiem Lelowskim. na zachodzie zaś stromo opada w kierunku Obniżenia Dolnej Warty, tworząc charakterystyczną kuestę. Typowym elementem krajobrazu są tu liczne pasma i zgrupowania skalistych wzgórz, wśród których wyróżnia się Pasmo Smoleń-sko-Niegowonickie o długości ponad 20 km i względnej wysokości 70—1(X) m. Kolejne grupy wzniesień i ostańców wapiennych spotykamy w okolicach Ogrodzieńca, Kroczyc, Bobolic, Mirowa i Olsztyna. Obszar ten charakteryzuje się również suchymi dolinami, wysłanymi utworami piaszczystymi, noszącymi nazwę „wodących”, oraz licznymi terenami piaszczystymi, które występują np. w okolicach Ryczo-wa, Bobolic i Olsztyna (Michalik 1974). Południową część tego mezoregionu zajmuje obniżenie rzek Białej Przemszy i Szreniawy, zwane Bramą Wolbromską.

Wyżyna Olkuska (zwana również Wyżyną Krakowską) jest zwartym blokiem wapieni gór-nojurajskich, który od północy graniczy z Wyżyną Częstochowską, od wschodu z Wyżyną Miechowską, od zachodu z Wyżyną Śląską, a od południa — z Rowem Krzeszowickim. Obszar ten w południowej części jest poprzecinany licznymi głębokimi dolinami i jarami (Dolinki Podkrakowskie), natomiast na północy spotykamy ostańce, typowe dla krajobrazu Wyżyny Częstochowskiej. Większa część tego terenu przekracza wysokość 400 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest Skałka „502” koło Jerzmanowic, mająca w rzeczywistości 512 m n.p.m. Na terenie Wyżyny Olkuskiej, w dolinie Prądnika, rozciąga się Ojcowski Park Narodowy (OPN).

Rów Krzeszowicki to trzeciorzędowe zapadlisko tektoniczne, zlokalizowane między Trzebi-14 nią a Krakowem, wypełnione osadami mioceńskimi przykrytymi czwartorzędowymi piaskami i glinami. Jego dnem, położonym na wysokości 220—270 m n.p.m., płynie rzeka Rudawa. Przebiega tu główny szlak komunikacyjny (autostrada. linia kolejowa) łączący Śląsk z Krakowem.

Garb Tenczyński to mezoregion ciągnący się od Chrzanowa po Kraków równolegle do Rowu Krzeszowickiego i opadający uskokami do Kotliny Oświęcimskiej i Bramy Krakowskiej. Jest on w większej części zalesiony i silnie podzielony dolinami rzecznymi. Jego budowa geologiczna jest zróżnicowana — oprócz wapieni górnojurajskich, występują tu skały karbońskie, dewońskie oraz permskie. Najwyższym wzniesieniem jest wzgórze zamkowe z ruinami zamku Tenczyn (411 m n.p.m.).

3.4. Hydrografia

Jura Krakowsko-Częstochowska położona jest na granicy wododziału głównych rzek Polski. Do Wisły wodę odprowadzają: Czarna i Biała Prze-msza. Rudawa, Prądnik, Pilica, Krztynia, Dłub-nia i Szreniawa, a do Odry — Warta i Wiercica (/inkow 1988). Ze względu na zjawiska krasowe i dużą przepuszczalność podłoża sieć powierzchniowych cieków wodnych jest tu stosunkowo rzadka, a niewielką liczbę rzek i potoków uzupełniają liczne cieki okresowe, pojawiające się po ulewnych deszczach. Bardzo obfity jest podziemny system wód jurajskich, reprezentowany przez wiele wypływów, np.: na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego, doliny Wiercicy lub Centurii. Najkorzystniejsze warunki wodne występują w północno-wschodniej (Park Krajobrazowy Stawki, Lelów, Złoty Potok, Pradła), środkowej (okolice Wolbromia) i południowej części badanego terenu (dolina Rudawy) — ryc. 84. Brak tu dużycłi zbiorników wodnych, a większe stawy zlokalizowane są jedynie na terenie Parku Krajobrazowego Stawki oraz w okolicach: Janowa, Złotego Potoku, Zaborza, Kroczyc, Pradeł. Pilicy, Wolbromia. Klucz i Rząski.

3.5. Klimat

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska należy do środkowoeuropejskiej strefy klimatycznej