1213015024

Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym 227

żewskiego (1896-1972). Wszyscy oni byli zarówno wybitnymi uczonymi, jak i dobrymi pedagogami, a szerokością zainteresowań i poglądów oddziaływali na studentów i współpracowników.

4. Joachim Metallmann

Właściwie jedynym filozofem przyrody, który całe swoje naukowe życie związał z Krakowem, był Joachim Metallmann. Ponieważ jego postać i dzieło do dziś pozostają mniej znane (być może z tego powodu, że nie należał on do Filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, która szczególnie interesuje historyków tego okresu), poświęcimy mu nieco więcej uwagi.

Joachim Metallmann był Żydem, urodził się 24 czerwca 1889 r. w Krakowie³¹. Tam też uczęszczał do szkół i w 1907 r. w Gimnazjum św. Anny zdał z odznaczeniem maturę. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w marcu 1912 r. Na młodego Metallmanna duży wpływ wywarli ówcześni profesorowie tego wydziału. W okresie jego studiów wykłady na Wydziale Filozoficznym prowadzili, między innymi, profesorowie: Witold Rubczyń-ski, Władysław Heinrich, Maurycy Straszewski, Tadeusz Garbowski, którzy kształtowali jego poglądy filozoficzne. Natomiast poglądy przyrodnicze Metallmanna kształtowali: Michał Siedlecki, Stanisław Zaremba, Władysław Szafer, Władysław Natanson. Metallmann był jednak głównie uczniem Heinricha i pod jego kierunkiem napisał rozprawę doktorską. Nosiła ona tytuł Zasada ekonomii myślenia, jej historia i krytyka i została obroniona na Uniwersytecie Jagiellońskim w czerwcu 1912 r., a ukazała się drukiem w 1914 r.³² Rozprawa jest dyskusją ze stanowiskiem empiriokrytyków, a zaproponowane rozwiązanie ma wyraźnie psychologiczne zabarwienie. Na podkreślenie zasługuje nowatorskie potraktowanie przez Metallmanna zagadnienia wartości w metodologii naukowej; uważa on, że zasadę ekonomii przyjmuje się głównie dlatego, że jest ona wartością epistemiczną³³.

³¹    Obszerniejszą biografię Metallmanna opracował J. Mączka w przedmowie do książki: J. Metallmann, Determinizm w biologii, OBI - Kraków, Biblos - Tarnów 2002, s. VII-XXXVIII.

³²    J. Metallmann, Zasada ekonomii myślenia, jej historia i krytyka, Gebethner i Wolf, Warszawa 1914.

³³    Por.: M. Heller, J. Mączka, Zasada ekonomii a wartości poznawcze w nauce, [w:] Filozofia i logika. W stronę Jana Woleńskiego, red. J. Hartman, Aureus, Kraków 2000, s. 181-191. Wyrażenia „wartość epistemiczną" Metallmann nie używał, jest ono znacznie późniejszego pochodzenia.