9814371942

40

KATARZYNA BUCZAK-SAWCZYŃSKA

Omawiając wpływ debat na kampanię wyborczą, Trenl i Friedeberg przedstawiają kilka skutków amerykańskich debat politycznych²⁰. Debaty, zwłaszcza debaty prezydenckie, gromadzą duże audytorium; wzmacniają istniejące przekonania; wpływają na zmianę preferencji tylko ograniczonej ilości wyborców; oddziaływają na to, jakie tematy poruszają w swoich rozmowach wyborcy; powiększają wiedzę wyborców na temat zagadnień omawianych w kampanii (issues); mogą wpływać na modyfikacje wizerunku (image) kandydata; kształtują dynamikę kampanii; budują wiarę w amerykańską demokrację.

Debaty przyciągnęły uwagę dużej liczby wyborców również i w naszym kraju. Świadczą o tym badania, które wykazały, iż obie polskie debaty obejrzało 72% respondentów, a jedną z nich — 16%²¹.

Debaty utrwalają istniejące postawy wyborców²², ponieważ wyborcy mają tendencje do postrzegania popieranego przez siebie kandydata w bardziej korzystnym świetle. Wyniki badań nad tym zagadnieniem potwierdzają tezę Schopenhauera, opisującego sytuację, w której „słuchacze należą do tej samej co my sekty, do tego samego cechu, zawodu lub klubu itd., przeciwnik zaś nie. Choćby jego teza była ze wszech miar słuszna, z chwilą gdy napotykamy, że jest sprzeczna ze wspólnymi interesami np. takiego cechu itd., wszyscy słuchacze będą uważać argumenty przeciwnika za słabe i marne, choćby były doskonałe, natomiast nasze za słuszne i trafne, choćby nawet były wyssane z palca”²³. Z tego punktu widzenia interesujące wydają się wnioski z badań przeprowadzonych przez CBOS i ISP PAN. Zdeklarowani sympatycy obu kandydatów częściej uważali, że popierany przez nich polityk lepiej zaprezentował się w debatach, ale większość zwolenników Wałęsy (52%) uznała, że Kwaśniewski mógł swym wystąpieniem zachęcić do głosowania na siebie, podczas gdy tylko 7% zdeklarowanego elektoratu Kwaśniewskiego uznało, że Wałęsa zachęcił widzów do głosowania na siebie, ale aż 81% uznało, iż zniechęcił²⁴.

Debaty prezydenckie organizowane na etapie wyborów generalnych w Stanach Zjednoczonych oddziaływają na zmianę preferencji wyborczych tylko ograniczonej ilości obywateli, przez co mają wpływ na wynik wyborów tylko wtedy, kiedy nie ma faworyta. Można było przewidywać, iż tak właśnie stanie się w trakcie wyborów na urząd prezydenta w Polsce w roku 199 5²⁵. I rzeczywiście, uważa się, że polskie debaty prezydenckie — z powodu niewielkich różnic poparcia — wpłynęły na wynik wyborów, nawet jeżeli przyjąć, że tylko

²⁰    Tamże, s. 228-236. Podobnie pisze o lym Richard Perloff (R. M. P e r 1 o f f: op. cit., s. 398-405).

²¹    K. Pan k o w s k i: Wpływ debat telewizyjnych na preferencje i zachowania wyborcze. (W:) L. Kolarska-Bobińska, R. Markowski (red.): Prognozy i wybory: Polska demokracja’95. Warszawa 1997, s. 150.

²²    Zob. też np. S. Kraus, D. K. I) a v i s: op. cit., s. 289.

²³    A. Schopenhauer: Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Przeł. B. i L. Konorscy, przedmowa T. Kotarbiński. Kraków 1983, s. 85.

²⁴    K. P a n k o w s k i: op. cit., s. 153-154. O tym, iż czasami wyborcy silnie związani z partia mogą w wyniku debat poczuć większa sympatię do kandydata partii przeciwnej, piszą też Kraus i Davis (S. Kr a u s, D. K. D a v i s: op. cit., s. 292).

²⁵    Tak przewidywał na pewno sztab wyborczy Aleksandra Kwaśniewskiego. Szefowa sztabu Danuta Waniek pisze w zapiskach czynionych w trakcie kampanii wyborczej, że „decydująca rozgrywka odbędzie się w toku debaty telewizyjnej Kwaśniewski-Wałęsa" (D. Wanię k: „Kwach”. Zapiski sztabowe Danuty Waniek, Warszawa, 1995, s. 140).