9814371940

KATARZYNA BUCZAK-SAWCZYŃSKA

wystąpieniu obok kandydatów cieszących się mniejszym poparciem wyborczym.

2.    Czy kandydat odniesie korzyści z racji przystąpienia do debaty? Wszyscy uczestnicy planowanej debaty powinni liczyć na to, iż w wyniku tego wystąpienia mogą więcej zyskać niż stracić.

3.    Czy kandydat umie uczestniczyć w debacie? Jeżeli kandydat takich umiejętności nie ma i uważa, że lepiej oceniane są jego przemówienia niż — na przykład — konferencje prasowe, będzie się starał uniknąć pokazania się w niewygodnej dla siebie sytuacji. Choć debaty są najczęściej długo i starannie przygotowywane, ważną rolę odgrywa w nich element spontaniczności, wynikający w głównej mierze z interakcyjnego charakteru wspólnych wystąpień polityków. Można bowiem do pewnego stopnia przewidzieć pytania, które padną w trakcie debaty, opracować i przećwiczyć odpowiedzi, ale nie można przewidzieć wszystkich reakcji kontrkandydata (choć jest możliwe określenie, jakie stanowiska przyjmie on w omawianiu zagadnień). Heinz Lemmermann zalicza debaty do Wielkiej Szkoły Retoryki. „Przemówienia można przygotować co do przecinka — nie da się tego zrobić z dyskusją czy debatą; w dużo większym stopniu jesteśmy tu uzależnieni od partnerów”¹⁵.

4.    Czy o ten sam urząd ubiega się tylko dwóch kandydatów? Obecność trzeciego kandydata (w Stanach Zjednoczonych: obecność tzw. kandydata niezależnego) obniża szanse na zorganizowanie debat, gdyż uważa się, że taki polityk jest często nieprzewidywalny. Nie mając realnych szans na zwycięstwo, występuje on po to, aby popularyzować jakieś idee lub własną osobę. Debaty z udziałem trzech polityków stwarza też sytuację z punktu widzenia kandydatów niebezpieczną; dwóch uczestników może „połączyć siły” i wspólnie atakować trzeciego.

5.    W jakim stopniu kandydat kontroluje sytuację (czas, miejsce, reguły, wedle których debata będzie się toczyła, tematy poruszane w trakcie spotkania, kto weźmie udział w debacie)? Każdy z kandydatów podejmujących decyzję o przystąpieniu do debaty musi mieć poczucie, iż panuje nad wszystkimi tymi zmiennymi.

6.    Czy wśród kandydatów jest osoba sprawująca urząd, o który trwa walka? Polityk sprawujący urząd ma mniej powodów do przystąpienia do debaty. Jest kandydatem lepiej znanym i bardziej wiarygodnym, ma więcej możliwości popularyzowania swoich poglądów przez szerszy dostęp do mediów. W trakcie debaty musi bronić swoich dotychczasowych dokonań, gdyż zamiarem pretendenta jest wykazanie, że konieczna jest zmiana osoby sprawującej urząd w związku z brakiem istotnych osiągnięć urzędującego polityka.

W negocjacjach poprzedzających debatę politycy i ich sztaby wyborcze ustalają tematykę oraz podstawowe zasady, wedle których debata zostanie przeprowadzona, a więc czas przyznany kandydatom na odpowiedzi; to, czy się dopuszcza zadawanie dodatkowych pytań; kto zadawał będzie pytania; w jakiej kolejności kandydaci będą na nie odpowiadali itp. Wszystkie te reguły

¹⁵ H. Lemmermann: Szkoła dyskutowania: Techniki argumentacji, dyskusje, dialogi. Wrocław 1997,s. 13.