9576709489

powiedzieć lo zdanie pogranicza wcale nie Pogranicze jeit blisko, drugi człowiek.

po polsku. I prześwituje domysł, źe może trzeba szukać daleko w czasie i przestrzeni. Niektórzy uważają. ż« nazbyt. Tak blisko jak

Władysław Panas

JACEK ŁUMIŃSKI

Tańce i obrzędy żydowskie

Zburzenie Jerozolimy i utrata samodzielności państwowej w roku 70 n.c. stanowi początek nowej epoki w dziejach Żydów, a także naturalny podział w historii ich kultury. Po upadku państwa żydzi, zmuszeni do opuszczenia swojej ojczyzny, zamieszkali w rozproszeniu pośród obcych ludów, w nowych, nie znanych im warunkach, do których musieli się przystosować. Nieustannie zmieniające się w diasporze¹ warunki życia społeczności żydowskich przyczyniły się do zerwania kontaktu z naturą, a tym samym do zaniku podstawowego pierwiastka rolniczego w dawnych świętach Pesah. Szabuoth i Sukoth i do przekształcenia się ich w izw święta pielgrzymie Szalosz Rcgalim. o narodowym charakterze Pod wpływem nowych warunków bytowych w miastach europejskich zmieniały nę również związane niegdyś z rolnictwem obrzędy, zwycząje i tance, które pozbawione realnego gruntu przybierały nowe lormy Na kształtowanie się tych form złożyły się przyczyny dwojakiego rodzaju. Z jednej strony były to ograniczenia spowodowane ustawodawstwem synodalnym, które m in. zabraniało Żydom osiedlania się na wsi. z drugiej zaś zakazy i nakazy rabinów, chroniące naród przed obcymi wpływami. Pierwsza z tych przyczyn stanowiła nacisk zewnętrzny i 'powodowała ustawowe odseparowanie Żydów od reszty społeczeństwa poprzez wyznaczenie gett’, które miały na celu uchronienie chrześcijan od zgubnego wpływu „przewiernych"’. Władze kościelne swoimi cynikami zmierzającymi do skrępowania swobody Żydom doprowadziły do zakazania im jawnego obchodzenia świąt oraz wszelkich uroczystości społecznych, a w tym i wesel. W związku z tym zarządy gmin żydowskich, postawione w trudnej sytuacji, szukały dogodnego rozwiązania, które nie kłóciłoby się ani z prawodawstwem synodalnym, ani z zasadami judaizmu. Skromne warunki lokalowe ludności, a przede wszystkim ogromna ciasnota uniemożliwiająca organizowanie uroczystości weselnych w mieszkaniach prywatnych, nasunęła gminom konieczność sięgnięcia do zwyczajów rdzennych mieszkańców Europy Na wzór chrześcijańskich domów zabaw, znajdujących się zwykle w ratuszu lub w jego pobbżu. utworzono więc instytucję lanzhausu Były to budynki usytuowane najczęściej w pobliżu kahalu', które skupiały wszelką działalność gminy. Uroczystości weselne i inne zabawy, odbywąjące się niegdyś na wolnym powietrzu, zostały wtłoczone w mury lanzhausu i przystosowane do panujących w nim warunków.

Wszystkie te procesy o charakterze społecznym i religijnym ksziallo-wanc były. jak już zaznaczyłem, nic tylko przez bodźce płynące z

Diatpor* rozproszenie Terano len pojawia b< » itadaumie okresu hd lewity-^czncąo okretkme Żydowskiego osadnictwa u granicą

' W poeciwkAaiwk do arii larhodcucb wydzielanie dzielnic Zydowtkich w miastach Po*»kjcb jed)oit w dwócb znanych przypadkach. Q Kazimierza koło Krakowa i dadory uódawejtkiej we Lwowie, nastanło za pomocą murów 1 bram

_t Przewianymi nazywano Żydów, głów rur w agitacyjne) literaturze chrześcyj a takiej żydowska gmioa religijna