984501976

Zakres wiedzy narratora

Pozycja opowiadającego w analizowanej powieści jest zmienna: narrator zazwyczaj cieszy się przywilejem wszechwiedzy, lecz niekiedy demonstruje jej ograniczoność. Przeważa jednak narrator auktorialny, wszechwiedzący. Jego wiedza jest bardzo rozległa: zna on bardzo dokładnie historyczne i geograficzne rło prezentowanych zdarzeń powieściowych, informuje czytelnika o szczegółach dotyczących kultury, religii i zwyczajów mieszkańców Palestyny czasów^ Jezusa. Dzieli się z czytelnikiem swą znajomością Biblii, ujawnia zdolność do wydobywania z Biblii treści teologicznych.

Szerokie kompetencje narratora odnoszą się do świata przedstawionego i dotyczą różnych dyscyplin naukowych. Dlatego też proponuję wyodrębnienie-obok wszechwiedzącego nadrzędnego narracora powieściowego - kilku innych jego kategorii. Posłużą one zaproponowanej przeze mnie klasyfikacji narratora jako nar-ratora-historyka, narratora-judaisty, narratora-teologa, a także - w charakterystyczny sposób - narratora-psychologa.

NARRATOR POWIEŚCIOWY

Przejawy wszechwiedzy narratora uwidoczniają się już w pierwszym rozdziale tetralogii Za czasów Heroda, króla Judei: narrator przedstawia czytelnikom sposób myślenia władcy i treść jego snu:

Tym razem z niezwykłą uwagą rozmyślał o śnie, który go znowu, po wielu latach, nawiedził o tej nocy. Stał nad morzem i widział przepaść wypełnioną wezbranymi falami martwych głów, bijącymi w gwałtownym przypływie o płaski brzeg [...]. Krzycząc, wyrzucał czaszki w powrotem do morza. A one, odpływając, śpiewały uroczystą pieśń, której słów mimo wytężonego słuchu i nasilonej uwagi nic mógł zrozumieć [...].

96