5.1. Istota, rodzaje i zakres analiz zasobów ludzkich 147
Celem analiz rutynowych jest bieżące siedzenie stanu i zmian zasobów ludzkich, co może być główną przesłanką przy podejmowaniu decyzji i działań o charakterze korekcyjnym. Analizy tego typu prowadzone są w stałych formatach (w celu dokonywania okresowych porównań) i mają przeważnie charakter ilościowy. Wykonywane są z reguły własnymi siłami firmy, na ogół przez specjalistów służby pracowniczej: komórki kadr, szkolenia, spraw socjalnych i bytowych, zatrudnienia i płac, ale również księgowości i finansów, controllingu, normowania, organizacji i zarządzania oraz bhp. Proces przeprowadzania rutynowych analiz zasobów ludzkich jest działaniem powtarzalnym z określoną częstotliwością. Po ustaleniu zakresu przedmiotowego analizy buduje się jej stały schemat (format) oraz ustala źródła informacji. Analiza rutynowa bazuje w dużej mierze na danych pochodzących z akt osobowych pracowników oraz ewidencjach prowadzonych w firmie. W zakres przedmiotowy analiz rutynowych wchodzi m.in. badanie:
- struktury kwalifikacyjno-zawodowej zatrudnionych,
- płynności i stabilności kadr,
- produktywności, efektywności i kosztów pracy,
- wykorzystania czasu pracy,
- stanu zdrowotnego załogi,
- bezpieczeństwa i higieny pracy,
- stanu dyscypliny pracy,
- kapitału ludzkiego w firmie.
Okazjonalna analiza zasobów ludzkich jest prowadzona w związku z zaistnieniem konkretnej potrzeby czy problemu. W tym przypadku nie ma oczywiście mowy o gotowym formacie badania; musi to być niestandardowy proces badawczy, którego metodologię należy wypracować stosownie do rodzaju sprawy. Analiza okazjonalna może mieć charakter ilościowy, jak też jakościowy. Jest znacznie trudniejsza od analizy rutynowej, w związku z czym często zleca się jej przeprowadzenie fachowcom spoza przedsiębiorstwa, np. wyspecjalizowanej firmie doradczej. Od prowadzących analizę oczekuje się nie tylko dokonania diagnozy sytuacji, ale również opracowania i zaprezentowania pomysłów rozwiązania problemu, a niekiedy także udziału we wdrażaniu wybranego spośród nich projektu. Analiza okazjonalna przebiega w następujących etapach:
1. Powstanie problemu.
2. Przygotowanie badań diagnostycznych - określenie celu, zakresu i przedmiotu badań.
3. Wybór technik badawczych i opracowanie narzędzi badawczych.
4. Zebranie informacji za pomocą opracowanych technik i narzędzi badawczych.
5. Sformułowanie wniosków z diagnozy sytuacji (w tym rekomendacji).
6. Opracowanie projektów rozwiązania problemu.
7. Przeprowadzenie analizy i oceny projektów rozwiązania problemu.