9914713996

Dydaktyka

Józef Kusz

Nauczanie języka polskiego w Szwecji

Zgodnie z obowiązującymi w Szwecji przepisami, dzieci obcokrajowców mają prawo uczenia się swojego języka ojczystego, począwszy od przedszkola, poprzez 9-letnią szkołę podstawową i 3-letnie gimnazjum.

Jestem jednym z wielu nauczycieli języka polskiego w Szwecji. Pracuję w tym zawodzie od prawie 16 lat. Warunki pracy nauczyciela języka ojczystego mogą różnić się zależnie od regionu Szwecji. Władze terytorialne mają bowiem prawo do dosyć swobodnego tłumaczenia obowiązujących przepisów. Chciałbym w tym krótkim tekście przedstawić przede wszystkim moje doświadczenia, sądzę jednak, żc wiele zawartych tu spostrzeżeń można odnieść do sytuacji wszystkich, którzy zajmują się w Szwecji nauczaniem języków ojczystych.

Dr Józef Kusz ukończył Akademię Rolniczą w Szczecinie, z uczelnią tą związany był przez dziesięć lał (doktorat 1980), od 1982 mieszka w Szwecji, gdzie uczy języka polskiego od 16 lał. Zona Krystyna, również nauczycielka języka polskiego, syn Miłosz studiuje iberystykę w Madrycie.

Zacznijmy od tego, że ilość uczniów przypadających na jeden etat jest różna i zależy m.in. od warunków lokalnych, postanowień dotyczących konieczności tworzenia grup, liczby uczniów, którzy potrzebują pomocy w innych przedmiotach itp. Mam około 40 uczniów z 10 różnych, oddalonych od siebie szkół i różnych klas — od przygotowawczej (sześciolatki) do gimnazjalnej. Dzień pracy to przemieszczanie się nie tylko w rozległej przestrzeni Sztokholmu, ale również „podróż” między różnymi poziomami nauczania. Prawie codziennie pokonuję długą drogę między różnymi szkołami. W tym samym dniu mogę mieć najpierw lekcje z uczniem klasy ósmej (historia — Legiony — hymn polski), następne 60 minut w innej, oddalonej o 8 km szkole poświęcam na naukę liter u sześciolatków („Mam 6 lat” i program multimedialny „Moje pierwsze ABC”), później mam kilka lekcji z uczniami klas trzecich i czwartych, a także z uczennicą klasy ósmej, którą przygotowuję do napisania samodzielnej pracy o Chopinie. Ostatnie 60 minut to spotkanie z gimnazjalistami z klasy drugiej (romantyzm w Polsce — samodzielna praca z wykorzystaniem wszystkich dostępnych źródeł). Podobnie wyglądają inne dnie tygodnia. Nie muszę dodawać, jak istotne jest w tych warunkach bardzo dokładne planowanie i przygotowania się do pracy.

Język polski jest jednym z wielu przedmiotów w programie nauczania szkoły szwedzkiej — ma swój własny plan, opracowane kryteria ocen oraz prawa równe z innymi przedmiotami. Ogólny program nauczania wszystkich języków ojczystych opracowany został przez władze szwedzkie. Program szczegółowy