Teoria wzmocnienia - to podejście do motywacji, zgodnie, z którym zachowanie wywołujące nagrody będzie prawdopodobnie powtarzane, a prawdopodobieństwo powtórzenia się zachowań pociągających za sobą karę jest mniejsze.46
Procesy motywacyjne są ściśle powiązane z hierarchią potrzeb, które, zaspokajane w odpowiedniej kolejności, dają poczucie pełnej realizacji siebie. Przyjmuje się, że ludzie mają rozmaite potrzeby, które można uszeregować według hierarchii ważności. Najbardziej znaną klasyfikację potrzeb przedstawił Abraham Harold Maslow. Według niego potrzeby człowieka tworzą logiczną hierarchię - od potrzeb niższego rzędu do potrzeb wyższego rzędu. Maslow w swoim modelu przedstawia następujące potrzeby: samorealizację, psychologiczne, społeczne, bezpieczeństwa i fizjologiczne. Podstawę piramidy tworzą podstawowe potrzeby, warunkujące prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Natomiast na najwyższym poziomie hierarchii znajduje się potrzeba samorealizacji.
Pierwszym krokiem w procesie motywowania pracowników jest rozpoznanie ich systemu wartości zdeterminowanego przez hierarchię potrzeb47. Przedsiębiorstwo ma zaspokajać nie tylko materialne potrzeby pracowników, ale stwarzać poczucie bezpieczeństwa, jednoczyć ludzi wokół zadań firmy, a przez to wiązać ich z pracą.
Zachowanie człowieka według tej teorii określają dwa prawa:
♦ prawo homeostazy
♦ prawo wzmocnienia.
Pierwsze z nich mówi o dążeniu do równowagi potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że niezaspokojenie potrzeb najniższego rzędu będzie godzić w ustaloną równowagę organizmu człowieka, natomiast ich zaspokojenie będzie tę równowagę przywracać a co za tym idzie stan napięcia zniknie. Z kolei do potrzeb wyższego rzędu odnosi się prawo wzmocnienia. Wedle tego prawa zaspokojenie wyższych potrzeb nie powoduje ich
46 Griffin. W.: Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001,s.475
47 Kozioł. L.: Determinanty ekonomiczno - organizacyjne, PWN, Warszawa-Kraków 2002,s. 85
18