Szlachecki sarmatyzm.











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Barok
>
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Szlachecki
sarmatyzm.










kategoria:   J.polski
zakres:   Barok
dodano:   1999-07-21




Sarmatyzm to
pogląd o szczególnym pochodzeniu szlachty polskiej. Opierając się na
XVI - wiecznych historykach twierdzono, że szlachta polska wywodzi
się od Sarmatów, starożytnego plemienia, zamieszkującego przed
wiekami ziemie polskie (w rzeczywistości Sarmaci zasiedlali w
połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e. ziemie nad dolną Wołgą).
Sarmatom przypisywano wiele wspaniałych cech charakteru, jak np.
wrodzoną dumę, waleczność, odwagę, męstwo, wierność, itp.. Szlachcie
taka koncepcja własnego pochodzenia i własnych przodków bardzo
przypadła do gustu - zaczęto więc poszukiwać własnych korzeni,
tworzyć rodowody oparte na sarmackim pochodzeniu, powstał właściwie
jeden ogromny sarmacki mit szlachecki. Dopiero w późniejszym
okresie czasu określenie to zaczęło wiązać się z negatywnymi cechami
szlachty: megalomanią, ksenofobią (czyli lękiem przed wszystkim, co
obce), nacjonalizmem, nietolerancją religijną, awanturnictwem,
sobiepaństwem, skłonnościami do pijatyk, umiłowaniem zbytku,
ciasnymi horyzontami myślowymi i dewocyjną pobożnością. Sarmatyzm to
również pewna niechęć do nauki - za wystarczające wiadomości sarmaci
uznawali te wyniesione z kolegiów jezuickich. Pod koniec baroku
najjaskrawiej chyba uwidocznił się zanik ducha obywatelskiego i brak
troski o losy ojczyzny. Sarmatyzm stał się synonimem upartego
konserwatyzmu i warcholstwa, rozpadu i zaniku kultury dawnego
rycerstwa polskiego. Przeniesienie stolicy z Krakowa do
Warszawy w roku 1596 oznaczało likwidację centralnego i silnego
ośrodka kulturowego kraju, jakim był niewątpliwie Kraków. Do tej
pory stąd nauka, kultura i oświata promieniowały na całą
Rzeczpospolitą; teraz rolę centrów kultury starały się przejąć dwory
magnackie i dworki szlacheckie. Spowodowało to rozwarstwienie
kultury polskiej na dwa nurty - dworski i sarmacki. Nurt
dworski czerpał z wzorców zagranicznych, przejmował obce nowinki
literackie oraz ideowe, lansował europejską modę, styl, sztukę i
naukę. Poezja dworska miała zaskakiwać odbiorcę, dowodzić
mistrzostwa autora, bawić i uatrakcyjniać uczty i inne dworskie
biesiady i spotkania. Najbardziej znanymi przedstawicielami tego
nurtu byli J. A. Morsztyn i D. Naborowski. J. A. Morsztyn
jest czołowym reprezentantem dworskiej poezji barokowej. Jego
dorobek poetycki określa się mianem "błahej treści w wyszukanej
formie". Źródłem takiego miana jest fakt, iż Morsztyn jako marinista
skupił swe działania literackie na poszukiwaniu nowych, kunsztownych
i zaskakujących form wyrażania treści. Tematami jego utworów nie są
ani problemy egzystencjalne, ani prawdy filozoficzne. Bywają nimi
życie dworskie, miłość, flirty, "gra miłosna" - stąd inne określenie
J. A. Morsztyna - poeta miłości. Tomiki poezji Morsztyna noszą
tytuły "Kanikuła albo psia gwiazda" i "Lutnia". Morsztyn jest
mistrzem barokowej maniery, używa często kontrastu, paradoksu,
licznie także stosuje oksymorony. Charakterystyczne, przewijające
się w jego wierszach obrazy to: bladość twarzy, łomot serca, skarga,
żal. Daniel Naborowski łączy w swej poezji barokową formę
wiersza (konceptyzm, kunsztowność, zaskakiwanie odbiorcy) z istotną,
poważną tematyką. Motywy, jakie przewijają się w jego wierszach są
na wskroś barokowe. Naborowski, tak jak inni twórcy tego okresu,
rozważali bowiem takie problemy, jak przemijalność, ulotność i
kruchość życia, destrukcyjny i niszczący wpływ czasu, kondycję
człowieka, ułomność jego ciała i trwałość duszy. Poeta także porusza
tę tematykę, szukając jednocześnie najlepszej formy, by wyrazić swe
przemyślenia. Mówi o konieczności pogodzenia się z wyrokami Boga, a
nie o próżnym lamentowaniu i rozpaczaniu. Poezja Naborowskiego jest
przede wszystkim refleksją filozoficzną, uwiecznia rozterki człowie-
ka, który odczuwa swą przemijalność, szuka wartości stałych i
trwałych, analizuje relacje Bóg - człowiek, człowiek - czas,
człowiek - świat. Można określić ten typ poezji jako poezję
metafizyczną i intelektualną. Nurt sarmacki opierał się na
na rodzimej tradycji. Zamykał się on przed wszelkimi naleciałościami
literatury obcej, swój polski rodowód uznawał za najważniejszy.
Kulturę ziemiańską inspirowała renesansowa tradycja "wsi spokojnej",
cechowały ją kult ojczystych pamiątek oraz zbliżenie do kultury
ludu, do jego muzyki, pieśni, zwyczajów, obrzędów i wierzeń. Nurt
sarmacki opanował przede wszystkim polskie dworki szlacheckie. Za
przedstawicieli tego nurtu uznaje się W. Potockiego i J. Ch. Paska.
Zamożny ziemianin z okolic Biecza pozostawił bogaty dorobek
literacki, zaliczany do nurtu literatury sarmackiej. Twórczość
Potockiego zyskała miano obywatelskiego sumienia narodu. Mimo, iż
zaliczany jest do nurtu dworskiego, tak jak inni twórcy barokowi
stosuje ozdobny styl i oryginalną formę. Przerabiał na poezję
wojskowe relacje, romanse zagraniczne, teksty łacińskie, itp. Tytuł
zbioru "Moralia albo rzeczy do obyczajów" ukazuje, iż był to twórca
głęboko przejęty poczuciem odpowiedzialności pisarskiej. Poruszał
zarówno problemy braku patriotyzmu i konieczności kształtowania
właściwych postaw obywatelskich, jak i kwestie społeczne czy
wyznaniowe ("Kto pierwszy, ten lepszy"). Słynny jest także zbiór
fraszek pt."Ogród, ale nie plewiony...", w którym zawarł poeta wiele
krytyki pod adresem współczesnych.







Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000