Przedmiot: Pedagogika resocjalizacyjna  wykład
Prowadzący: dr hab. Henryk Machel, prof. UG
Specjalność, rok studiów: II rok Pedagogika (5 letnie studia magisterskie)
Cel zajęć:
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami pedagogiki
penitencjarnej. Wyposażenie studentów w wiedzę o mechanizmach, uwarunkowaniach oraz
psychologicznych podstawach procesu resocjalizacji.
Treści programowe:
I. Podstawowe pojęcia pedagogiki resocjalizacyjnej.
Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka. Resocjalizacja jako proces psychokorekcyjny. osób
nieprzystosowanych społecznie. Eliminacja zachowań aspołecznych i antyspołecznych jako
cele wychowania resocjalizacyjne. Przestępstwo jako czyn antyspołeczny. Pojęcie
demoralizacji, i młodzieży zdemoralizowanej w ujęciu J.Blond i A. Sokołowskiej. Norma i
patologia w zachowaniu ludzkim. Wykolejenie społeczne a wykolejenie przestępcze Nieletni,
młodociani i dorośli jako podmioty wychowania resocjalizującego. Alkoholicy, narkomani i
przestępcy jako adresaci wychowania resocjalizacyjnego. Resocjalizacja w warunkach
otwartych i izolacyjnych .Granice resocjalizacji. Pojęcie profilaktyki społecznej Stopnie
profilaktyki społecznej.. Profilaktyka a resocjalizacja. Pojęcie probacji i jej resocjalizacyjny
charakter Resocjalizacja a interwencja kryzysowa. Nauki pomocnicze pedagogiki
resocjalizacyjnej: psychologia, kryminologia, psychiatria i psychopatologia, socjologia i
patologia społeczna.
II Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży.
Istota i przyczyny nieprzystosowania społecznego w ujęciu J.Doroszewskiej, M.
Susułowskiej i M. Przetacznikowej. oraz Cz.Czapowa. Cztery rodzaje definicji
nieprzystosowania społecznego wg. L, Pytki: objawowe, teoretyczne, operacyjne i utylitarne.
Stadia nieprzystosowania społecznego: poczucie odtrącenia, wrogie reakcje wobec rodziców i
wychowawców, autonomizm zachowań antyspołecznych. Typologia nieprzystosowania
społecznego wg. Cz. Czapowa oraz wg. C.E. Sullivana i M.R. Granta. Psychospołeczny
mechanizm nieprzystosowania społecznego w świetle teorii frustracji potrzeby emocjonalnej
A. Bandury i R.H. Waltersa w wieku dorastania. Rodzaje nieprzystosowania społecznego:
rodzinne, rówieśnicze, szkolne, kumulacja niekorzystnych czynników biopsychicznych,
kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych. Wczesne symptomy
nieprzystosowania społecznego na poziomie szkolnym ( wagary, nikotynizm, alkoholizm,
agresja i przemoc, wiązanie się z negatywnymi grupami, brak respektu dla szkoły i
wychowawców, wczesny i dewiantywny seksualizm). Rola diagnozy danego przypadku dla
profilaktyki i interwencji resocjalizacyjnej. Wybrane uwarunkowania zachowań
dewiantywnych w okresie transformacji ustrojowej w Polsce.
III. Psychologiczne podstawy procesu resocjalizacji - cztery podejścia.
Hormistyczne podejście Mc Dougala i Burta. Zagadnienie kanalizacji i sublimacji.
Psychodynamiczne podejście do resocjalizacji. Rola psychoanalizy Freuda. Kwestia
skuteczności. Podejście behawioralne i proces przewarunkowania. Podejście kognitywno-
behawioralne. Granice resocjalizacji. Resocjalizacja w warunkach otwartych i w warunkach
izolacji społecznej. Kryzys idei resocjalizacji -jego istota, przyczyny i perspektywa.
IV. Proces resocjalizacji jako korektura postaw.
Pojęcie postawy. Rola postawy w procesie wyboru zachowania. Właściwości postawy.
Zmienność jako cecha istotna dla resocjalizacji. Zależność zmiany zachowania od zmiany
postaw. Kształtowanie i zmiana postaw w świetle teorii uczenia się. Resocjalizacja jako
korygowanie postaw aspołecznych i antyspołecznych. Kontinuum zmian postaw.
V. Organizacja działań resocjalizacyjnych w Polsce
Pojęcie systemu resocjalizacyjnego. Instytucje resocjalizacji nieletnich: pedagodzy
szkolni, poradnie pedagogiczno-psychologiczne, pogotowie opiekuńcze, ośrodki szkolno-
wychowawcze. Instytucje resocjalizacji nieletnich przestępców: schroniska dla nieletnich;
zakłady poprawcze. Kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą. Rola kuratorów sądowych dla
nieletnich i dla dorosłych. Policyjne izby dziecka. Specyfika systemu resocjalizacji
nieletnich osób uzależnionych - poradnie rządowe i pozarządowe. Zamknięte ośrodki
resocjalizacji narkomanów. Readaptacja społeczna nieletnich. Resocjalizacyjny charakter
polskiego systemu penitencjarnego: założenia i praktyka
VI. Personel resocjalizacyjny
Właściwości osobowości. Szczególna rola empatii i asertywności Kompetencje
resocjalizacyjne jako konsekwencja profesjonalizmu. Interakcja konfliktu w instytucjach
izolacyjnych. Zagrożenia personelu resocjalizacyjnego: agresja ze strony wychowanków;
wypalenie zawodowe.
Literatura:
1. Bojarski T, Skrętowicz S., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z
komentarzem., Lublin 2002, UMCS.
2. Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja., Warszawa 1996, MEN.
3. Kosek-Nita B., Raś D., Kontakty z ludz
mi  innymi jako problem wychowania, opieki i
resocjalizacji. Katowice 2000, UŚ.
4. Machel H., Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994, UG.
5. Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Studium
interdyscyplinarne., Gdańsk 2003,  Arche .
6. Machel H., Wszeborowski K., Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych
wśród młodzieży w okresie transformacji ustrojowej w Polsce., Gdańsk, UG.
7. Pytla L. Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i
metodyczne., Warszawa, 2000, APS.
8. Pospiszyl K. Resocjalizacja., Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów
oddziaływań. Warszawa, 1998,  Żak .
9. Radochoński M., Osobowość antyspołeczna, Rzeszów, 2000, ASP.
Zaliczenie przedmiotu: egzamin pisemny
Przedmiotu: Metodyka pracy profilaktyczno  resocjalizacyjnej- wykład
Prowadzący: dr hab. Henryk Machel, prof. UG
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogiki resocjalizacyjna
Cele i treści programowe:
1. Podstawowe pojęcia i relacje.
Metodyka jako dyscyplina naukowa. Nauki pomocnicze metodyki profilaktyczno -
resocjalizacyjnej. Metodyka jako zbiór metod i zasad oddziaływania profilaktycznego i
resocjalizującego. Socjalizacja jako proces przystosowania społecznego: konserwatywnego
i kreatywnego w ujęciu O. Lipkowskiego i A. Rebera. Desocjalizacja jako proces
społecznego nieprzystosowania się. Endogenne i egzogenne determinanty socjalizacji i
desocjalizacji. Demoralizacja jako proces i jako stan osobowości wg. J. Blond i A.
Sokołowskiej. Symptomy demoralizacji. Wykolejenie społeczne i wykolejenie
przestępcze .Pojęcie treningu społecznego. Zachowanie aspołeczne i antyspołeczne.
Pojęcie nieprzystosowania społecznego. Wskaz
niki nieprzystosowania społecznego. Triada
resocjalizacyjna : psychokorekcja, terapia, wsparcie społeczne. Profilaktyka i
resocjalizacja a praca socjalna..
Literatura.
Reber A. 2000. Słownik psychologii. Warszawa. Wyd. Scholar.
Górski M. 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa .Wyd. CRZZ.
Machel H. 1994 Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Wyd. Uniwersytetu
Gdańskiego.
Machel H. 2003. Pomoc społeczna i praca socjalna jako czynniki wspierające resocjalizację
przestępców. W: Marzec  Holka K. (red), Pomoc społeczna. Teoria i praktyka.
Bydgoszcz. Wyd. Akademii Bydgoskiej. Tom I.
Lipkowski O. 1980. Resocjalizacja. Warszawa Wyd. PZWS.
Stępniak P. 1998 Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Zachodniej Europy.
Poznań. Polski Dom Wydawniczy.
2. Profilaktyka społeczna.
Pojęcie profilaktyki społecznej. Cele profilaktyki społecznej. Stopnie profilaktyki społecznej i
ich adresaci. Profilaktyka zachowań dzieci i młodzieży: programy i działania
profilaktyczne; pojęcie wczesnej interwencji, programy wczesnej interwencji. Schemat
procedury profilaktycznej: diagnoza zagrożenia, diagnoza społecznego środowiska
zagrożonego, konstruowanie programów profilaktycznych i osób zagrożonych,
konstruowanie programów profilaktycznych , ocena ich przebiegu oraz efektywności. Rola
społecznego i instytucyjnego wsparcia. w działaniu profilaktycznym. Profilaktyczna rola
pedagoga szkolnego. Konstruowanie programów psychoprofilaktyki. Probacja jako
element profilaktyki i jako element polityki kryminalnej państwa. Probacja wobec
nieletnich, młodocianych i dorosłych. Formy probacji. Probacja jako alternatywa dla
umieszczenia w zakładzie poprawczym i w zakładzie karnym. Instytucja kurateli sądowej..
Rola kuratora sądowego w przebiegu probacji. Resocjalizacyjne i readaptacyjne cele
probacji. Społeczne i instytucjonalne wsparcie probacji.
Literatura:
Bruno F. 1996. Zapobiegania W: Kompedium wiedzy o profilaktyce. Wyd. UNICR.
Bałandynowicz A. 2002 Probacja. System sprawiedliwego karania. Warszawa. Wyd.
C F. Muller.
Gaś. Z. 2000. Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej
interwencji. Lublin. Wyd. UMCS.
Gaś Z. 1994 Uzależnienia. Skuteczność programów profilaktycznych. Warszawa. Wyd.
Szkolne i Pedagogiczne.
Cekiera Cz. 2000. Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób
uzależnionych. Wyd. Tow. Nauk. KUL.
Sakowicz t., Krzezckowska A.(red) 2003. Miejsce rodziny i szkoły w profilaktyce uzależnień.
Kielce . Wyd. JEDNOŚĆ.
3. Interwencja kryzysowa a resocjalizacja.
Istota i cele interwencji kryzysowej. Adresaci interwencji kryzysowej. Potrzeba interwencji
kryzysowej. Rodzaje i czas trwania pomocy interwencyjnej. Kryzys jako efekt sytuacji
traumatycznej. Cechy terapeutów realizujących interwencję. Czynniki ułatwiające i
utrudniające interwencję kryzysową.
Literatura:
Badura  Madej. 1994. Wybrane zagadnienie interwencji kryzysowej. Warszawa.
Kubacka-Jasiecka D., Mudyń K. (red) 2003. Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna.
Nowe ujęcia i możliwości. Toruń. Wyd. Adam Marszałek.
4. Diagnoza resocjalizacyjna, metody diagnostyczne, programowanie rasocjalizacyjne.
Schemat procedury resocjalizacyjnej (przypomnienie).Pojęcie diagnozy resocjalizacyjnej.
Diagnoza resocjalizacyjna w ujęciu S. Górskiego. Trójczłonowa diagnoza resocjalizacyjno
 penitencjarna według A. Lewickiego, L. Paryzka i B. Waligóry. Podstawowe elementy
diagnozy resocjalizacyjnej w ujęciu L. Pytki. Znaczenie i diagnoza klimatu
wychowawczego instytucji wychowawczej. Przydatność diagnoz psychologicznych i
medycznych w procesie resocjalizacji.. Metody diagnostyczne: analiza dokumentów,
analiza wytworów własnych, wywiad, obserwacja, eksperymenty, skale postaw i percepcji,
ankiety i kwestionariusze, testy pedagogiczne, pomiar socjometryczny. Programowanie
resocjalizacyjne: cel, konstruowanie i treść indywidualnego programu resocjalizacyjnego
(IPR). Znaczenie negocjacji z wychowankiem. . Cel i sposób okresowego oceniania
przebiegu procesu resocjalizacji. Sposób konstruowania końcowej oceny przebiegu
procesu resocjalizacji i jej znaczenie dla sterowania readaptacją społeczną w przypadku
osób izolowanych. społecznie.
Literatura:
St. Górski, 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa. Wyd. CRZZ.
A. Lewicki (red), 1974 Psychologia społeczna. Warszawa . Wyd. PWN
L. Pytka, 2000. Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa. Wyd. APS.
H. Machel, 1994 Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk. Wyd. UG
5. Wybrane metody resocjalizacji.
Pojęcie metody resocjalizacji. Rola kontaktu wychowawczego z wychowankiem.
Znaczenie kontaktu zewnętrznego i wewnętrznego w ujęciu St. Górskiego.. Pojęcie
autorytetu. Rodzaje autorytetu wychowawcy i jego znaczenie dla skuteczności
resocjalizacyjnej .Metody oparte o wpływ osobisty: przykład własny, przekonywanie
doradzanie, rola aprobaty i dezaprobaty.. Metody oparte o wpływ sytuacyjny:
organizowanie doświadczeń i manipulowanie sytuacjami, nagradzanie, karanie,
uświadamianie skutków zachowań, trenowanie pożądanych zachowań .Znaczenie metody
wymagań i jej związek z nagradzaniem i karaniem. Rola grupy społecznej wychowanka w
procesie resocjalizacji. Wybrane metody psychokorekcyjne: psycho- i socjoterapia.. Rola
muzykoterapii w resocjalizacji. Trening autogenny i jego wykorzystanie w resocjalizacji.
Trening asertywny w resocjalizacji. Wykorzystanie resocjalizacyjjnych właściwości jogi.
Specyfika resocjalizacji alkoholików i narkomanów. Wykorzystanie rodziny w
resocjalizacji. Rola przepustek w resocjalizacji penitencjarnej. Metody zorganizowane:
praca, nauczanie resocjalizacyjne, o praca kulturalno  oświatowa.. Wykorzystanie zajęć
sportowych do resocjalizacji.
Literatura.
Górski St. 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa wyd. CRZZ.
Konopczyński M. 1995. Twórcza resocjalizacja. Warszawa Wyd. MEN
Bartkowicz Z. 1996. Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji. Lublin.
Wyd. UMCS
Sawicka K. (red), 1999 Socjoterapia. Warszawa. Wydawnictwo MEN
Mika St. 1969. Skuteczność kar w wychowaniu. Wyd. PWN
Egan G. 2001. Twarzą w twarz. Poznań. Wyd. Zysk i Ska.
Murgatroyd S..2000. Poradnictwo i pomoc. Poznań 2000. Wyd. Zysk i Ska.
Aleksandrowicz J. 2000. Psychoterapia. Podręcznik dla studentów,. lekarzy
i psychologów.. Wyd. Lekarskie PZWL.
Zasady resocjalizacji.
Pojęcie zasady. Zasada wychowania. Zasady resocjalizacji.i ich znaczenie. Rola zasad
resocjalizacji w warunkach izolacji społecznej. Podstawowe założenia Reguł
Minimalnych ONZ.. Europejskie Reguły Więzienne. Postępowanie resocjalizacyjne z
szczególnymi rodzajami przestępców.
Literatura.
Machel H. 1994. Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk . Wyd. UG
Pospiszyl K 1998. Resocjalizacja. Warszawa. Wyd. Akademickie  Żak .
Stańdo  Kawecka B. 2000 Prawne podstawy resocjalizacji. Kraków. Wyd. Zakamycze
Patologia zamkniętych instytucji resocjalizacyjnych.
Pojęcie patologii społecznej instytucji. Pojęcie instytucji totalnej. Totalność
instytucji a zadania resocjalizacyjne. Podkultura zakładu poprawczego. i podkultura
więzienna. Zjawisko samoagresji. Dewiacje seksualne. Zbiorowe wystąpienia i bunty.
Zagrożenia dla personelu. Zjawisko wypalenia zawodowego personelu..
Literatura
Ciosek M. 2000 Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa Wyd. Nauk. PWN.
Machel H. 2003 Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk Wyd.  Arche
Jarosz M. 1997 Samobójstwa. Warszawa Wyd. Nauk PWN
Eckhardt A. 1998 Autoagresja. Warszawa Wyd. WAB.
Kosewski M. 1985 Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia Warszawa Wyd. Prawnicze.
Fengler J. 2000 Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej. Wyd. GWPsych.
Zapobieganie przemocy w rodzinie.
Pojęcie przemocy. Rodzaje przemocy w rodzinie i ich przyczyny. Sytuacje sprzyjające
przemocy. Symptomy przemocy rodzinne, Osobowość sprawców i ofiar przemocy.
Postępowanie neutralizujące przemoc. Pomoc sprawcom i ofiarom przemocy.
Literatura
Browne K. I Herbert M. 1999 Zapobieganie przemocy w rodzinie. Warszawa. Wyd.
Państw. Agencja Rozw. Probl. Alk.
Satir V. 2000 Terapia rodziny. Teoria i praktyka. Gdańsk Wyd. GWL.
Warunki zaliczenia: egzamin ustny
Przedmiot: Resocjalizacja- wykład
Prowadzący: dr hab. Henryk Machel,prof. UG.
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika społeczna- praca opiekuńcza i socjalna
Cele i treści programowe:
1. Profilaktyka społeczna i resocjalizacja w społeczeństwie postransformacyjnym.
Istota i mechanizm transformacji ustrojowej w Polsce. Pięciofazowy model transformacji
ustrojowej A. Bieli. Trójetapowy model przebiegu transformacji ustrojowej B. Synaka.
Zmiany w obszarze wartości, norm i wzorców zachowań. Zmiany w obrazie patologii
społecznej i konieczność zmian w działaniu profilaktycznym i resocjalizacyjnym. Zmiany
w dynamice i strukturze przestępczości nieletnich, młodocianych i dorosłych.
Konieczność zmian w profilaktyce i resocjalizacji przeciw przestępczej. Zagadnienie
kontroli społecznej i sprawności jej instytucji.
Literatura.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K. (1999). Kryminiologia. Gdańsk. Wyd.  Arche
Bruno F. (1966). Zapobieganie. W: Kompedium wiedzy o profilaktyce. Wyd.UNICR.
Machel H., Wszeborowski K. (1999). Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk
dewiacyjnych wśród młodzieży w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Gdańsk.
Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego. (Artykuły: M. Szczepańskiego, Z. Lwa-Starowicza, Z.
Tyszki, B. Synaka).
Siemaszko A.,Gruszczyńska B., Marczewski M. (2002). Atlas przestępczości w Polsce 3.
Warszawa. Wyd. Inst. Ministerstwa Sprawiedliwości.
Urban B. (2001). Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Kraków.
Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ( Artkuły: K. Pospiszyla, B. Urbana, D. Boreckiej 
Biernat, B. Pastwy  Wojciechowskiej, H. Machela, P. Huget, L. Pytki, A.
Bałandynowicza,).
Urban B.(2003). Teoretyczne wyznaczniki systemu profilaktyki społecznej w środowisku
lokalnym. W: Rybczyńska D. (red), Ciągłość i zmiana w obszarze profilaktyki społecznej
i resocjalizacji. Kraków. Wyd.  Impuls .
2. Probacja jako instytucja profilaktyki i resocjalizacji.
Pojęcie i cele probacji. Zapobiegawcza funkcja probacji. Resocjalizacyjna funkcja
probacji. Praca socjalna jako element procesu probacyjnego. Nieletni jako adresaci
procesu probacyjnego. Probacja wobec młodocianych i dorosłych: w okresie zawieszenia
kary pozbawienia wolności; w okresie po warunkowym przedterminowym zwolnieniu z
instytucji karnej. Resocjalizacyjne aspekty instytucji warunkowego zwolnienia z zakładu
poprawczego i z zakładu karnego. Resocjalizacyjny charakter procesu readaptacji
społecznej osób zwolnionych. Instytucja kuratora sądowego i jej podstawy prawne i
psychokorekcyjny charakter. Kurator zawodowy i społeczny. Kurator rodzinny ( i dla
nieletnich). Kurator dla dorosłych. Rozwój teorii probacji i rozwój metod probacyjnych.
Literarura.
Bałandynowecz A. (2002). Probacja. System sprawiedliwego karania. Warszawa. Wyd.
C.F. Muller. Lex utilis.
Machel H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk. Wyd.
 Arche ( rozdz. IX)
Pustkowiak L. (2003). Teoretyczne i praktyczne aspekty funkcjonowania probacji w
Polsce. W: Rybczyńska D. (red), Ciągłość i zmiana w obszarze\ rofilaktyki spolecznej i
resocjalizacji. Kraków. Wyd.  Impuls .
Pytka L. (2000). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne,
diagnostyczne i metodyczne. Warszawa. Wyd. A.P.S. (rozd. 4.5)
Szczygieł G. (2002). Readaptacja społeczna w polskim systemie penitencjarnym.
Białystok. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku
Stańdo  Kawecka B. (2000). Prawne podstawy resocjalizacji. Kraków. Wyd.
 Zakamycze
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o kuratorach sądowych.
.
3. Niektóre zagrożenia nieletnich  zapobiegania i resocjalizacja.
Przemoc i agresja jako symptom patologii życia rodzinnego. Rodzaje agresji i przemocy w
rodzinie a kształtowanie się postaw aspołecznych u młodzieży i nabywanie negatywnych
wzorców zachowań. Sposoby przeciwdziałania przemocy i agresji w rodzinie. Patologia
wychowania rodzinnego jako skutek dominacji ekonomizacji w życiu rodzinnym i jej
negatywne skutki. Bezrobocie rodziców i jego ujemny wpływ na kształtowanie się
osobowości dzieci. Problem dzieci rodziców bezdomnych. Zjawisko młodzieży  gorszego
startu życiowego . Zagadnienie bezpieczeństwa w szkole: podkultura agresji, kwestia
poczucia bezpieczeństwa, patologia relacji nauczyciele uczniowie i uczniowie  nauczyciela.
Inercja szkoły jako instytucji wychowawczej. Szkoła polska jako obiekt niekonstruktywnej
krytyki społecznej  konieczność zmiany. Uzależnienia Alkoholizm i narkomania: istota,
zapobieganie i resocjalizacja.  Monar i inne instytucje profilaktyki i resocjalizacji osób
uzależnionych. Zagrożenia ze strony niektórych podkultur i sekt  możliwości i sposoby
profilaktyki.
Literatura.
Braun K., Herbert M. (1999). Zapobieganie przemocy w rodzinie. Warszawa. Wyd.: Państ.
Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Brzezińska A., Hornowska E. (2004). Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy. Wyd.
Scholar.
Kubacka  Jasiecka D.(2001). W poszukiwaniu tożsamości  od agresji potencjalnej do
destruktywności. W: B. Urban (red), Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i
profilaktyka. Kraków . Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Cekiera Cz. (1999). Psypchorofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób
uzależnionych. Metody. Programy. Modele. Ośrodki. Zakłady. Wspólnoty. Lublin. Wyd.
Towarzystwo Przyjaciół KUL.
Dimoff T.,Carper S. (1993). Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki ?. Warszawa.
Wyd. BOOKS.
Jędrzejewski M. (2002). Subkultury a przemoc. Warszawa. Wyd. Akademickie  Żak
4. Resocjalizacja nieletnich, młodocianych i dorosłych w zakładach izolacyjnych.
Ogólna charakterystyka europejskich systemów resocjalizacyjnych w izolacji społecznej.
Działalność diagnostyczna i resocjalizacyjna w schroniskach dla nieletnich. Korekcyjny
charakter zakładów poprawczych  zasady i metody oddziaływania. Polski system
penitencjarny  zasady i główne kierunki oddziaływania resocjalizacyjnego. Rola pracy
socjalnej w resocjalizacji penitencjarnej. Ważniejsze determinanty resocjalizacji w izolacji
społecznej.
Literatura.
Stańdo  Kawecka B. (2000). Prawne podstawy resocjalizacji. Kraków. Wyd.
 Zakamycze
Pytka L. (2000). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne,
diagnostyczne i metodyczne. Warszawa. Wyd. A.P.Sp.
Machel H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk.
Wyd. Arche .
Bartkowicz Z.(1996). Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w
zakładach resocjalizacyjnych. Lublin. Wyd. UMCS.
5. Przebieg procedury resocjalizacyjnej, osobowość wychowawcy.
Znaczenie diagnozy resocjalizacyjnej dla ukierunkowania procesu psychokorekcyjnego.
Budowa indywidualnego programu resocjalizacji (IPR), udział wychowanka w jego
konstruowaniu. Wdrożenie i ewaluacja procesu resocjalizacyjnego. Ocenianie przebiegu
procesu i opiniowanie wychowanków. Sposób budowania prognozy społecznej.
Osobowość i profesjonalizm wychowawcy resocjalizacyjnego. Wypalenie zawodowe i
sposoby jego przeciwdziałaniu.
Literatura.
Machel H. (1994). Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk. Wyd.
Uniwersytetu Gdańskiego.
Fengler J. (2000). Pomaganie męczy. Wypalanie w pracy zawodowej. Gdańsk. Gdańskie
Wyd. Psychologiczne.
Kotler J.A. (2003) Skuteczny terapeuta. Gdańsk. Gdańskie Wyd. Psychologiczne.
Murgatroyd S. (2000). Poradnictwo i pomoc. Poznań. Wyd. Zysk i S-ka.
Pospiszyl K. (1999). Resocjalizacja. Teoretyczne postawy oraz\ przykłady programów
oddziaływań.. Warszawa. Wyd. Akademickie  Żak (Rozdz. V).
Warunki zaliczenia: egzamin ustny. Studenci otrzymają w połowie semestru pytania
egzaminacyjne stanowiące repetytorium.
Przedmiot: Psychoterapia rodziny  fakultet
Prowadząca: dr J. Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: III, IV, V rok Pedagogika
Treści programowe:
I. Trening interpersonalny nastawiony na integrację grupy i jej uczestników w wspólnej pracy.
a) komunikacja werbalna i niewerbalna,
b) badanie granic.
c) zasady podejmowania decyzji
d) role związane z kontaktami między ludz
mi
II. Teoria terapii wg Perlsa  koncentracja na teraz
niejszości a świadomość  poszerzenie
świadomości siebie.
III. Podstawowe wiadomości o stresie
IV. Stres a zachowania
V. Gospodarowanie czasem
VI. Relaksacja
VII. Terapia i poradnictwo bez  oporu (J.Enright).
Literatura:
Aronson E.; Człowiek istota społeczna, PWN W-wa 1995
Clainndini B.; Wywieranie wpływu na innych, tłum. B. Wojciszke
Gordon T.; Wychowanie bez porażek w praktyce. W-wa 1994
Namysłowska I.; Terapia rodzin. W-wa 2000
Mellody P.; Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. W-wa 1993
Pęczak M.; Mały słownik subkultur młodzieżowych, W-wa 1994
Santorski J.; Podręcznik ćwiczeń w psychoterapii.  Pusty Obłok , W-wa 1990.
Forma zaliczenia:
Praca kontrolna - zaliczenie
Przedmiot: Współczesne systemy profilaktyki resocjalizacyjnej- wykład
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
1. Podstawowe pojęcia
- pojęcie systemu wychowawczego
- system resocjalizacji
- elementy składowe systemu resocjalizacyjnego
- system resocjalizacyjny jako element polityki kryminalnej państwa.
2. Rozwój systemów resocjalizacyjnych w świecie.
3. Charakterystyka współczesnych systemów penitencjarnych
4. Resocjalizacyjne założenia aktualnego polskiego systemu penitencjarnego
5. Charakterystyka wybranych europejskich systemów resocjalizacji nieletnich
6. Polski system resocjalizacji nieletnich
7. Wybrane systemy resocjalizacji i rehabilitacji narkomanów i alkoholików
Literatura:
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób
uzależnionych. Metody. Programy. Modele. Ośrodki. Zakłady. Wspólnoty. Lublin 2000.
Wyd. Tow. Naukowe KUL
Kalinowski M. Europejskie systemy resocjalizacji nieletnich. Wydawnictwo Szkolne i
Pedagogiczne., Warszawa 1991.
Ciosek M., Człowiek w obliczu izolacji więziennej., Wyd. UG, Gdańsk 1996
Pospiszyl K. Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów
oddziaływań. Wyd. Akadem.  Żak , W-wa 1998
Stando  Kawecka B., Prawne podstawy resocjalizacji. Wydaw. Zakamycze. Kraków
2000.
Kozłowski S., Amerykański system więziennictwa. Przegląd więziennictwa Polskiego Nr
28  29. W-wa 2000
Weber E., Federacja rosyjska: przemoc i bezkarność w aresztach i więzieniach. rzegląd
więziennictwa Polskiego Nr 28  29. W-wa 2000
Rzepliński A., Szymanowski T. (red.) Zachodnie systemy penitencjarne., Wyd. COSSW.
Kalisz 1996
Forma zaliczenia: praca kontrolna
Przedmiot: Patologia społeczna - wykłady
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
1. Rodzina dysfunkcjonalna  rodzina jako system
2. Przestępczość  charakterystyka zjawiska  teorie wyjaśniające zachowania
przestępcze
3. Patologia działania instytucji  elementarne negatywne zjawiska
4. Instytucje o charakterze totalnym  zjawisko korupcji
5. Społeczne problemy uzależnień
6. Narkomania, fazy rozwoju uzależnienia, systemowe rozwiązania
7. Problemy alkoholowe
8. Psycho  bio  społeczny model uzależnienia
9. Społeczne aspekty zaburzeń seksualnych, przestępstwa na tle seksualnym, prostytucja,
AIDS
1. Psychoprofilaktyka wobec narkomanów, nosicieli wirusa HIV
2. Programy profilaktyki  ośrodki terapii i resocjalizacji
3. Systemy profilaktyki, rehabilitacji i resocjalizacji
Literatura:
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 1999
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych.
Metody. Programy. Modele. Zakłady. Wspólnoty., Lublin 1999
Ciosek M., Człowiek w obliczu izolacji więziennej, Gdańsk 1996
Eckhardt A., Autoagresja, W-wa 1998
Frączek A., (red.) Studia nad uwarunkowaniami i regulacją agresji interpersonalnej, Wrocław
1996
Gaś Z. B., Profilaktyka uzależnień, W-wa 1993
Hołyst B., Przestępczość drugiej połowy XX wieku, W-wa 1999
Hołyst B., Narkomania a przestępczość, W-wa 1992
Kawula St., Machel H., red. Młodzież a współczesne dewiacje i patologie społeczne, Gdańsk-Toruń 1997
Kinney J., Leaton G., Zrozumieć alkohol, W-wa 1998
Kojder A., Istota korupcji i jej uwarunkowania u progu ustrojowej transformacji [w:] Społeczeństwo polskie.
Dylematy okresu transformacji ustrojowej (red.) Synak B., Gdynia 1992
Maxwell R., Dzieci, alkohol, narkotyki, Gdańsk 1994
Nęcka E., Trening twórczości, W-wa 1992
Nowak A., Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne., Kraków 2000
Olweus D., Mobbing - fala przemocy w szkole, W-wa 1998
Rosenhan D., Selingman M., Psychopatologia, 1994
Sęk H., (red.) Społeczna psychologia kliniczna,W-wa 1993
Strojnowski J., Psychoterapia, W-wa 1995
Szałajski J., (red.) Wina  kara  nadzieja  przemiany, 1998b
Szaszkiewicz M., Tajemnica grypserki część I., Obraz podkultury więziennej część II.,
Słownik gwary więziennej., Kraków 1997
Szymanowski T., Patologia społeczna. Wybrane zagadnienia (red.) W-wa 1991
Tryjarska B., Terapia rodzinna, [w:] Grzesiuk l.,(red.) Psychoterapia: szkoły, zjawiska,
techniki i specyficzne problemy, W-wa 1994a
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 1997
Warunki zaliczenia  egzamin oraz praca kontrolna
Przedmiot: Patologia społeczna - ćwiczenia
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
1. Dzieci i młodzież zagrożone w środowisku wychowawczym
2. Zagrożenia w środowisku rodzinnym
a. konflikty w rodzinach narkomanów
b. proces terapii i resocjalizacji a zaangażowanie rodziny
c. konflikty w środowisku szkolnym
d. zagrożenia w grupach nieformalnych
3. Postawy rodziców, rodziny i wychowawców wobec uzależnień
4. Profilaktyka zachowań dewiacyjnych  ogólne zasady prowadzenia profilaktyki
5. Psychoprofilaktyka wobec narkomanów, nosicieli wirusa HIV
6. Programy profilaktyki  ośrodki terapii i resocjalizacji
7. Systemy profilaktyki, rehabilitacji i resocjalizacji
Literatura:
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 1999
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych.
Metody. Programy. Modele. Zakłady. Wspólnoty., Lublin 1999
Ciosek M., Człowiek w obliczu izolacji więziennej, Gdańsk 1996
Eckhardt A., Autoagresja, W-wa 1998
Frączek A., (red.) Studia nad uwarunkowaniami i regulacją agresji interpersonalnej, Wrocław
1996
Gaś Z. B., Profilaktyka uzależnień, W-wa 1993
Hołyst B., Przestępczość drugiej połowy XX wieku, W-wa 1999
Hołyst B., Narkomania a przestępczość, W-wa 1992
Kawula St., Machel H., red. Młodzież a współczesne dewiacje i patologie społeczne, Gdańsk-Toruń 1997
Kinney J., Leaton G., Zrozumieć alkohol, W-wa 1998
Kojder A., Istota korupcji i jej uwarunkowania u progu ustrojowej transformacji [w:] Społeczeństwo polskie.
Dylematy okresu transformacji ustrojowej (red.) Synak B., Gdynia 1992
Maxwell R., Dzieci, alkohol, narkotyki, Gdańsk 1994
Nęcka E., Trening twórczości, W-wa 1992
Nowak A., Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne., Kraków 2000
Olweus D., Mobbing - fala przemocy w szkole, W-wa 1998
Rosenhan D., Selingman M., Psychopatologia, 1994
Sęk H., (red.) Społeczna psychologia kliniczna,W-wa 1993
Strojnowski J., Psychoterapia, W-wa 1995
Szałajski J., (red.) Wina  kara  nadzieja  przemiany, 1998b
Szaszkiewicz M., Tajemnica grypserki część I., Obraz podkultury więziennej część II.,
Słownik gwary więziennej., Kraków 1997
Szymanowski T., Patologia społeczna. Wybrane zagadnienia (red.) W-wa 1991
Tryjarska B., Terapia rodzinna, [w:] Grzesiuk l.,(red.) Psychoterapia: szkoły, zjawiska,
techniki i specyficzne problemy, W-wa 1994a
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 1997
Warunki zaliczenia  egzamin oraz praca kontrolna
Przedmiot: Patologia i terapia rodziny - wykłady
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
1. Trening interpersonalny nastawiony na integrację grupy i jej uczestników w wspólnej pracy.
a. komunikacja werbalna i niewerbalna,
b. badanie granic.
c. zasady podejmowania decyzji
d. role związane z kontaktami między ludz
mi
2. Teoria terapii wg Perlsa  koncentracja na teraz
niejszości a świadomość  poszerzenie świadomości
siebie.
3. Podstawowe wiadomości o stresie
4. Stres a zachowania
5. Gospodarowanie czasem
6. Relaksacja
7. Terapia i poradnictwo bez  oporu (J.Enright).
Literatura:
Aronson E.; Człowiek istota społeczna, PWN W-wa 1995
Clainndini B.; Wywieranie wpływu na innych, tłum. B. Wojciszke
Gordon T.; Wychowanie bez porażek w praktyce. W-wa 1994
Namysłowska I.; Terapia rodzin. W-wa 2000
Mellody P.; Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. W-wa 1993
Pęczak M.; Mały słownik subkultur młodzieżowych, W-wa 1994
Santorski J.; Podręcznik ćwiczeń w psychoterapii.  Pusty Obłok , W-wa 1990.
Warunki zaliczenia: praca kontrolna - zaliczenie
Przedmiot: Patologia i terapia rodziny - ćwiczenia
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
1. Trening interpersonalny nastawiony na integrację grupy i jej uczestników w wspólnej pracy.
a. komunikacja werbalna i niewerbalna,
b. badanie granic.
c. zasady podejmowania decyzji
d. role związane z kontaktami między ludz
mi
2. Teoria terapii wg Perlsa  koncentracja na teraz
niejszości a świadomość  poszerzenie świadomości
siebie.
3. Podstawowe wiadomości o stresie
4. Stres a zachowania
5. Gospodarowanie czasem
6. Relaksacja
7. Terapia i poradnictwo bez  oporu (J.Enright).
Literatura:
Aronson E.; Człowiek istota społeczna, PWN W-wa 1995
Clainndini B.; Wywieranie wpływu na innych, tłum. B. Wojciszke
Gordon T.; Wychowanie bez porażek w praktyce. W-wa 1994
Namysłowska I.; Terapia rodzin. W-wa 2000
Mellody P.; Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. W-wa 1993
Pęczak M.; Mały słownik subkultur młodzieżowych, W-wa 1994
Santorski J.; Podręcznik ćwiczeń w psychoterapii.  Pusty Obłok , W-wa 1990.
Warunki zaliczenia: praca kontrolna - zaliczenie
Przedmiot: Psychoterapia i socjoterapia- wykłady
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
I. Co to jest psychodrama? (J. Moreno )
II. Przebieg i organizacja psychodramy w ujęciu klasycznym
techniki psychodramatyczne:
a. budowanie więzi,
b. odczytywanie uczuć swoich i innych,
c. rodzina  dojrzewanie do bycia matką, ojcem.
III. Program psychoedukacyjny typu  Poznać  polubić siebie
a. dla dzieci i młodzieży
b. dla rodziców
c. dla nauczycieli i wychowawców
IV. Muzykoterapia  hydroterapia (samodzielne prowadzenie zajęć)
Literatura:
Boadella D., Nowe zjawiska w psychoterapii, Wyd.  Pusty obłok , W-wa 1991
Gordon H., Toksyczni rodzice. W-wam 1995
Mellody P., Psychodrama, Wyd. J.S.CZ.II, W-wa 1990
Mellody P., Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. W-wa 1993
Popielski K.; (red .), Człowiek  pytanie otwarte. Studia z logoteorii i logoterapii. Lublin
1987
Warunki zaliczenia: Praca kontrolna  zaliczenie
Przedmiot: Psychoterapia i socjoterapia- ćwiczenia
Prowadzący: dr J.Halina Marczak
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Treści programowe:
V. Co to jest psychodrama? (J. Moreno )
VI. Przebieg i organizacja psychodramy w ujęciu klasycznym
techniki psychodramatyczne:
a. budowanie więzi,
b. odczytywanie uczuć swoich i innych,
c. rodzina  dojrzewanie do bycia matką, ojcem.
VII. Program psychoedukacyjny typu  Poznać  polubić siebie
a. dla dzieci i młodzieży
b. dla rodziców
c. dla nauczycieli i wychowawców
VIII. Muzykoterapia  hydroterapia (samodzielne prowadzenie zajęć)
Literatura:
Boadella D., Nowe zjawiska w psychoterapii, Wyd.  Pusty obłok , W-wa 1991
Gordon H., Toksyczni rodzice. W-wam 1995
Mellody P., Psychodrama, Wyd. J.S.CZ.II, W-wa 1990
Mellody P., Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. W-wa 1993
Popielski K.; (red .), Człowiek  pytanie otwarte. Studia z logoteorii i logoterapii. Lublin
1987
Warunki zaliczenia: Praca kontrolna  zaliczenie
Przedmiot: Psychologia niedostosowania społecznego z psychodiagnostyką- wykłady
Prowadzący: dr n.med. Janusz Szeluga
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cel przedmiotu - nauczenie podstawowej wiedzy pozwalającej rozpoznawanie i klasyfikowanie osob
nieprzystosowanych społecznie
Treści programowe:
1. Nieprzystosowanie społeczne w różnych koncepcjach teoretycznych.Nieprzystosowanie społeczne:
natura i historia
2. Nieprzystosowanie społeczne.Modele diagnostyczno-terapeutyczne
Podejście psychodynamiczne i egzystencjalne.Model biomedyczny.
Model środowiskowy: podejście behawioralne i poznawcze.Etnocentryzm.Norma społeczna.Norma
kulturowa.
3 Badanie i diagnozowanie.Metody badania zaburzeń psychicznych.Psychologiczne
badania diagnostyczne i klasyfikacja zaburzeń psychicznych.
4 Zaburzenia społeczne i interpersonalne.Podstawy komunikacji
Interpersonalnej Trans.Hipnoza..Zachowania seksualne,dysfunkcje.
Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych.Zaburzenia
Osobowości.
Wykaz literatury:
1. Ciosek M. Człowiek w obliczu izolacji więziennej.Gdansk 1996
2. Rosenhan D.L.,Seligman M.EP Psychopatologia.Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Warszawa.1994
3. Buss D.M. Psychologia Ewolucyjna..Gdańskie Wydawnictwo psychologiczne.Gdansk 2001
5 Bilikiewicz A.,Pużynski S.,Rybakowski J.,Wciórka J..Psychiatria.Wydawnictwi Medyczne. Urban &
Partner Wrocław 2002.
6 Herman J.L. Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi.Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.Gdansk 1998
7 Madanes Clo`e.:Seks Miłość Przemoc.Psychoterapia sprawców i ofiar..Gdanskie Wydawnictwo
Psychologiczne.Gdańsk 1999.
8 Derks L: Techniki NLP w tworzeniu dobrych związków z ludzmi Gdanskie Wydawnictwo
Psychologiczne .Gdańsk 2003
9 Yapko M.D. Podstawy Hipnozy. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.Gdańsk.2000.
10
Warunki zaliczenia:
1 Obecność na wykładach
2 Ocena z kolokwium lub esej na uzgodniony temat, napisany w/g określonego schematu
Przedmiot : Wczesna interwencja resocjalizacyjna - wykłady
Prowadzący : dr Krystyna Zgirska
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cel przedmiotu : Dostarczenie studentom wskazówek pozwalających na opracowanie
indywidualnego planu oddziaływań resocjalizacyjnych względem podopiecznego, w
oparciu o wcześniejsze rozpoznanie czynników mających negatywny wpływ na jego
uspołecznienie. Ze względu na wieloletnie doświadczenie zawodowe w pracy z młodzieżą
niedostosowaną społecznie, zamierzam w szczególności skoncentrować uwagę na tej
właśnie grupie, kładąc jednocześnie nacisk na praktyczną umiejętność zastosowania przez
studentów zdobytej podczas wykładów wiedzy.
Treści programowe :
Pierwsze trzy wykłady poświęcone zostaną zagrożeniom płynącym ze środowiska
rodzinnego, podczas których poruszone zostaną takie zagadnienia jak :
�% struktura rodziny
�% sprawność intelektualna i wykształcenie ogólne rodziców
�% choroby i zaburzenia psychiczne w rodzinie
�% alkoholizm
�% karalność
�% agresja i przemoc psychiczna w rodzinie
�% style wychowania w rodzinie
�% nieprawidłowe postawy rodzicielskie
�% niekorzystna atmosfera życia rodzinnego
�% niski status ekonomiczny rodziny
�% bezrobocie
�% warunki mieszkaniowe : - nadmierne zagęszczenie
- zagrożenie eksmisją
�% niedożywienie
Kolejne trzy wykłady poświęcone zostaną zagrożeniom wiążącym się z właściwościami
podopiecznego, podczas których poruszona zostanie problematyka :
�% uszkodzeń okołoporodowych
�% urazów głowy
�% przebytych chorób
�% padaczki
�% ADHD
�% dysfunkcji centralnego układu nerwowego
�% obniżonej sprawności intelektualnej
�% deficytów rozwojowych
Następny blok wykładów dotyczyć będzie zagrożeń wynikających z niepowodzeń w
kształceniu, gdzie omówione zostaną m. in. takie zagadnienia jak :
�% obniżony poziom sprawności intelektualnej ucznia oraz skutki braku dostatecznie
wczesnego jego rozpoznania
�% niedostosowanie wymagań szkolnych do możliwości indywidualnych ucznia
�% różnice indywidualne między uczniami a zbiorowy charakter nauczania szkolnego
�% tradycyjny sposób nauczania oraz jego ujemne następstwa
�% walka z niepowodzeniami edukacyjnymi
Czwarty blok wykładów poświęcony zostanie pozostałym zagrażającym
czynnikom środowiskowym. Poruszona zastanie m. in. problematyka
modelowania postaw i zachowań podopiecznego w skutek oddziaływań :
�% środków masowego przekazu
�% filmów i reklam
�% patologii występującej w sąsiedztwie
�% grup nieformalnych o negatywnym charakterze
Ostatnie trzy wykłady poświęcone zostaną praktycznemu nabyciu przez studentów
umiejętności przeprowadzania wywiadu na temat podopiecznego celem rozpoznania
czynników mających ujemny wpływ na jego socjalizację. W oparciu o analizę wybranych
przypadków, bazując na ustalonych przyczynach warunkujących wystąpienie
niedostosowania społecznego, studenci zdobywać będą umiejętność opracowywania
indywidualnego dla danego przypadku planu oddziaływań resocjalizacyjnych.
Literatura :
" Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. : Psychologia społeczna. ; Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c. ,
1997
" Ciosek M. : Psychologia sądowa i penitencjarna. ; Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2003
" Dembo M. : Stosowana psychologia wychowawcza. ; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1997
" Gierowski J. K. , Heitzman J. : Próba oceny wpływu środowiska rodzinnego na rozwój przyszłych
zabójców. , (w:) Gierowski J. K., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały XXXVII Zjazdu Naukowego
Psychiatrów Polskich , 1992
" Gruszczyński W. : Zachowania przestępcze osób z organicznym uszkodzeniem mózgowia. , (w:)
Gierowski J. K., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały XXXVII Zjazdu Naukowego Psychiatrów Polskich ,
1992
" Harasimiak G. : Demoralizacja jako podstawowe pojęcie postępowania z nieletnimi. ; Szczecińskie
Wydawnictwo Archidiecezjalne  Ottonianum , 2001
" Hurlock E. : Rozwój dziecka. ; Wydawnictwo Naukowe PWN, 1985
" Kosek-Nita B. : Przemoc wśród dorastającej młodzieży  przejawy i możliwości zapobiegania. , (w:)
Stanik J.M., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu :
Zastosowanie Psychologii Klinicznej w Praktyce Sądowej, na temat : Przemoc w rodzinie  diagnoza,
orzecznictwo, metody interwencji, profiklaktyka , Katowice 1996
" Majchrzyk Z. : Przestępstwa zabójstwa przy użyciu przemocy popełnione przez nieletnich i
młodocianych. , (w:) Gierowski J. K., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały XXXVII Zjazdu Naukowego
Psychiatrów Polskich , 1992
" Maxwell R. : Dzieci. Alkohol. Narkotyki. ; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne , 1994
" Pazderski : Przestępczość  jak uniknąć jej wpływu. ; Wydawnictwo  Temida , 1999
" Pospiszyl K. : Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań. ;
Wydawnictwo Akademickie  Żak , 1998
" Przetacznik  Gierowska M., Włodarski Z. : Psychologia wychowawcza tom I i II ; Wydawnictwo
Naukowe PWN, 2002
" Rajska-Kulik I. : Dominacja w systemie rodzinnym a tendencja do przejawiania przemocy wobec
członków rodziny. , (w:) Stanik J.M., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji
Naukowej z cyklu : Zastosowanie Psychologii Klinicznej w Praktyce Sądowej, na temat : Przemoc w
rodzinie  diagnoza, orzecznictwo, metody interwencji, profiklaktyka , Katowice 1996
" Raś D., Betke T. : Analiza różnic w procesie demoralizacji nieletnich popełniających zbrodnie i
nieletnich popełniających kradzieże. , (w:) Stanik J.M., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały VII
Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu : Zastosowanie Psychologii Klinicznej w Praktyce
Sądowej, na temat : Przemoc w rodzinie  diagnoza, orzecznictwo, metody interwencji, profiklaktyka ,
Katowice 1996
" Różańska-Kowal J. : Wpływ przemocy w rodzinie na niedostosowanie społeczne i przestępczość
nieletnich. , (w:) Stanik J.M., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji
Naukowej z cyklu : Zastosowanie Psychologii Klinicznej w Praktyce Sądowej, na temat : Przemoc w
rodzinie  diagnoza, orzecznictwo, metody interwencji, profiklaktyka , Katowice 1996
" Rydzyński Z. : Następstwa uszkodzeń mózgu we wczesnym dzieciństwie. ; Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich , 1976
" Szczęsny W. W. : Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki. ; Wydawnictwo
Akademickie  Żak , 2003
" Szymańska Z. : Psychiatria wieku dziecięcego i młodzieńczego ; Państwowy Zakład Wydawnictw
Lekarskich , 1969
" Vasta R., Haith M. M., Miller S. A. : Psychologia dziecka. ; Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
1995
" Wolińska J. M. : Profilaktyka agresji dorastających dziewcząt i chłopców a wychowanie. , (w:) Stanik
J.M., Majchrzyk Z. (red.) ; Materiały VII Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu : Zastosowanie
Psychologii Klinicznej w Praktyce Sądowej, na temat : Przemoc w rodzinie  diagnoza, orzecznictwo,
metody interwencji, profiklaktyka , Katowice 1996
" Zimbardo P. G., Ruch F. L. : Psychologia i życie. ; Wydawnictwo Naukowe PWN , 1994
Warunki zaliczenia : zaliczenie z oceną (praca kontrolna)
Przedmiot: Polityka adopcyjna- ćwiczenia
Prowadzący: mgr B. Michalczyk, mgr M. Urbaniak, mgr A. Kadzikiewicz
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele:
1. Zdobycie wiedzy na temat potrzeb kandydatów do przysposobienia i
możliwości ich realizacji z uwzględnieniem priorytetu zmiany sytuacji życiowej dzieci
pozbawionych opieki rodzicielskiej.
2. Umiejętność analizy elementów warunkujących powodzenie adopcji.
3. Kształtowanie przekonania o zasadności ujawnienia dziecku prawdy o jego pochodzeniu.
4. Orientacja w procedurach prawnych odnoszących się do orzeczenia przysposobienia.
Treści programowe:
1. Zapoznanie z etapami procedury adopcyjnej ze szczególnym uwzględnieniem metod
badawczych służących gromadzeniu informacji o dziecku i rodzinie.
2. Wyodrębnienie różnic między rodziną biologiczną a adopcyjną.
3. Przedstawienie wskaz
ników prognozujących powodzenie adopcji.
4. Przekazanie wiedzy o najbardziej rozpowszechnionych przejawach zaburzeń w funkcjonowaniu rodzin
pochodzenia i ich negatywnych skutkach dla kształtowania osobowości dzieci.
5. Argumentacja tezy o prawie dziecka do poznania prawdy o swoim pochodzeniu.
6. Zapoznanie z obowiązującymi przepisami z zakresu procesu adopcyjnego z uwzględnieniem roli
Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego.
7. Ukazanie roli zastępczych form opieki rodzinnej wobec dzieci oczekujących na przysposobienie.
Literatura:
1. K. Ostrowska, E. Milewska ( red. ). Adopcja. Teoria i praktyka. Centrum Metodyczne
Pomocy Psychologiczno  Pedagogicznej MEN. Warszawa 1999 r.
2. E. Milewska. Kim są rodzice adopcyjni? Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno 
Pedagogicznej. Warszawa 2003 r.
3. U. Kamińska. Zranione dzieciństwo. Wydawnictwo Naukowe  Śląsk . Katowice 2000 r.
5. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.
Warunki zaliczenia:
W oparciu o uzyskaną wiedzę przedstaw swój pogląd na jeden z trzech niżej ujętych tematów:
1. Jakie postawy i wyznawane przez kandydatów wartości w twojej opinii warunkują sukces adopcji ?
2. Czy stereotypem jest myślenie, że rodzicielstwo biologiczne jest lepsze od przysposobienia ?
3. Jawność adopcji czy tajemnica ?
Uzasadnij swoje stanowisko.
Wypowiedz
przedstaw w formie eseju. Warunkiem zaliczenia będzie pozytywna ocena pracy pisemnej
Przedmiot: Podstawy prawne i metodyka pracy kuratora sądowego - ćwiczenia
Prowadząca: mgr Elżbieta Chęcińska
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele:
- Przekazanie wiedzy z zakresu podstaw prawnych i metodyki pracy kuratora sądowego
- Zapoznanie z różnymi pozycjami z literatury dotyczącej w/w tematu
- Wyrobienie umiejętności posługiwania się specjalistycznym aparatem pojęciowym
- Wyrobienie umiejętności polemizowania i formułowania własnych ocen i poglądów
- Posługiwanie się przepisami o funkcjonowaniu kuratora sądowego
- Zapoznanie z warsztatem pracy kuratora sądowego
Treści programowe:
- Kuratela sądowa w ujęciu ewolucyjnym
- Obowiązki i uprawnienia kuratora sądowego
- Ustawa o kuratorach sądowych
- Przepisy ogólne
- Kuratorzy zawodowi
- Organizacja kuratorskiej służby sądowej
- Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna kuratorów zawodowych
- Kuratorzy społeczni
- Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
- Różnice i podobieństwa między pracą kuratora dla nieletnich (rodzinnego),
a kuratora dla dorosłych
- Rola kuratora sądowego w realizowaniu zadań probacyjnych
- Sposoby pracy kuratora sądowego z rodziną nieletniego
- Sposoby pracy kuratora sądowego z nieletnimi opuszczającymi zakłady poprawcze
- Instytucja kuratora penitencjarnego
- Kuratela sądowa w Polsce i w Niemczech  podobieństwa i różnice
Literatura:
1. Gromek Krystyna, 2002, Kuratorzy sądowi. Komentarz do ustawy z 27 lipca 2001r.,
Warszawa, Wyd. Prawnicze LexisNexis
2. Stańdo-Kawecka Barbara, Prawne podstawy resocjalizacji, Kraków,
Wyd  Zakamycze
3. Szczygieł Grażyna, 2000, Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie
penitetcjarnym, Białystok, Wyd. Temida 2
4. Bałandynowicz Andrzej, 2002,Probacja.System sprawiedliwego karania,Warszawa,
Wyd. Kodeks
5. Pytka Lesław, 2000, Pedagogika resocjalizacyjna.Wybrane zagadnienia teoretyczne,
diagnostyczne i metodyczne, Warszawa wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej
Warunki zaliczenia:
- zaliczenie z oceną
- kryteria oceny: praca kontrolna
Przedmiot: Metodyka pracy profilaktyczno-resocjalizacyjnej- ćwiczenia
Prowadząca: mgr Elżbieta Chęcińska
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele:
- Przekazanie wiedzy z zakresu metodyki pracy profilaktyczno-resocjalizacyjnej
- Wyrobienie umiejętności posługiwania się specjalistycznym aparatem pojęciowym
- Nauczenie posługiwania się tekstem z zakresu metodyki w resocjalizacji
- Wyrobienie umiejętności polemizowania i formułowania własnych ocen i poglądów
- Zapoznanie z różnymi pozycjami literatury i różnymi metodami pracy
profilaktycznej i resocjalizacyjnej
Treści programowe:
- Rozszerzenie i utrwalenie podstawowych pojęć i relacji z metodyki pracy
profilaktyczno- resocjalizacyjnej
- Dlaczego pomagamy?
- Rola terapeuty w procesie psychokorekcyjnym: komunikacja - proces wysyłania
i odbioru informacji
- Diagnozowanie wybranych zagrożeń społecznych w określonych środowiskach
- Budowanie programów profilaktycznych z uwzględnieniem osób i instytucji
uczestniczących (przykłady konstruowania programów profilaktycznych)
- Realizacja i ewolucja przebiegu pocesów profilaktycznych
- Rozpoznawanie nieprzystosowania społecznego wychowanków
- Budowanie diagnozy resocjalizacyjnej
- Posługiwanie się metodami diagnostycznymi
- Konstruowanie indywidualnego programu resocjalizacyjnego (IPR)
- Sposób negocjowania IPR-u z wychowankiem
- Konstruowanie okresowych ocen procesu resocjalizacji
- Budowanie końcowej oceny procesu resocjalizacji
- Najważniejsze metody procesu resocjalizacji i sposób ich wykorzystania
- Sposób posługiwania się wybranymi metodami resocjalizacji
- Uwzględnianie zasad resocjalizacji w procesie korekcyjnym
- Rozpoznawanie ważniejszych patologii resocjalizacyjnych instytucji izolacyjnych
oraz sposoby przeciwdziałania im
- Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu personelu
Literatura:
1. Górski St.,1985, Metodyka Resocjalizacji, Warszawa, Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych
2. Egan G., 2001, Twarzą w twarz, Poznań, Zysk i S-ka
3. Pospiszyl K.,1998, Resocjalizacja.Teoretyczne podstawy oraz przykłady
programów oddziaływań, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie  Żak
4. Sawicka K.,1999, Socjometria, Warszawa, Centrum Metodyczne Pomocy
Psychologiczno Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej
5. Mika St.,1969 Skuteczność kar w wychowaniu, Warszawa, Państwowe
Wydawnictwo Naukowe
6. Satir V.,2900, Terapia rodziny, część 2 i 4, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne
7. Machel H.,2003 Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, rozdz. VIII,
Gdańsk, Arche
8. Fengler J�rg 2000, Pomaganie męczy, Gdańsk, Gdańskie wydawnictwo
Psychologiczne
9. Gaś Zb.,2000 Psychoprofilaktyka procedury konstruowania programów wczesnej
interwencji, Lublin
10. Cekiera Cz.,1998 Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób
uzależnionych, Lublin, KUL
Warunki zaliczenia:
- zaliczenie z oceną
- kryteria oceny: referat, udział w dyskusji, praca kontrolna
Przedmiot: Pedagogika resocjalizacyjna - ćwiczenia
Prowadząca: mgr Elżbieta Chęcińska
Specjalność, rok studiów: II rok Pedagogika
Cele:
- Poszerzenie wiedzy z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej
- Wyrobienie umiejętności posługiwania się specjalistycznym aparatem pojęciowym
- Nauczenie posługiwania się tekstem z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej
- Wyrobienie umiejętności polemizowania i formułowania własnych ocen i poglądów
- Zapoznanie z różnymi pozycjami literatury i różnymi podejściami do procesu
resocjalizacji
Treści programowe:
- Interdyscyplinarność pedagogiki resocjalizacyjnej
- Istota i symptomy nieprzystosowania społecznego
- Znaczenie diagnozy resocjalizacyjnej
- Pojęcie kontroli społecznej i autonomii
- Instytucje resocjalizacji nieletnich: otwarte i izolacyjne
- Pojęcie resocjalizacji penitencjarnej: zakłady penitencjarne
- Resocjalizacyjnu charakter kurateli sądowej
- Systemy i modele oddziaływań resocjalizacyjnych
- Czynniki osobowościowe i środowiska społecznego jako determinanty zaburzeń
w zachowaniu
- Rodzina jako żródło zachowań dewiacyjnych
- Rola profilaktyki w neutralizowaniu zachowań aspołecznych
Literatura:
1) Pytka L., 2000, Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne,
diagnostyczne i metodyczne, Warszawa wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej
2) Pospiszyl K., 1998, Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady
programów oddziaływań, Warszawa, wyd. Akademickie Żak
3) Urban B., 2000, Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków,
wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
4) Piotrowski P., 2003, Subkultury młodzieżowe, aspekty psychospołeczne Warszawa,
wyd. Akademickie  Żak
5) Jędrzejewski M., Subkultury a przemoc, wyd. Akademickie  Żak
Warunki zaliczenia:
- zaliczenie z oceną
- kryteria oceny: referat, udział w dyskusji,
systematyczna umiejętność relacjonowania tekstów i formułowania myśli,
poprawne posługiwanie się aparatem pojęciowym,
obecność na zajęciach
Przedmiot: Metodyka interwencji kryzysowej - ćwiczenia
Prowadzący: mgr Krzysztof Sarzała
Specjalność, rok: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele: zapoznanie z podstawami metodyki nowej formy usług socjalnych i psychologicznych
adresowanej do osób (dorosłych i dzieci) doświadczających zdarzeń kryzysowych,
przeżywających stany kryzysowe.
Treści programowe:
- Definicje interwencji kryzysowej, typologia zdarzeń kryzysowych;
- Podstawy prawne interwencji kryzysowej;
- Prezentacja prób standaryzacji usług w tym zakresie;
a) zakres usługi;
b) cechy charakterystyczne działań w tym zakresie;
c) formy interwencji kryzysowej;
d) czynności, działania interwenta;
e) adresaci usługi;
f) kompetencje interwentów;
g) dokumentacja działań;
h) szczególne procedury, algorytmy;
i) interwencja poza ośrodkiem;
j) usługi hostelowe;
-  Fotografia istniejących ośrodków;
Literatura:
-  Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych.
(Wybór: W. Badura), Katowice 1999;
- Bohdan Dudek,  Zaburzenia po stresie traumatycznym , Gdańsk 2003;
-  Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna (Red.: D. Kubacka  Jasiecka, K. Mudyń),
Toruń 2003.
Warunki zaliczenia:
Na podstawie obecności na zajęciach, aktywności. W przypadku nieobecności: praca
zaliczeniowa.
Przedmiot: Profilaktyka i resocjalizacja w pracy pedagoga szkolnego - ćwiczenia
Prowadząca: mgr Małgorzata Wawro
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cel przedmiotu:
Zapoznanie studentów z pracą pedagoga szkolnego, w szczególności
z realizacją zadań związanych z profilaktyką i resocjalizacją.
Podstawowe treści przedmiotu:
CZEGO MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU OCZEKUJE
OD PEDAGOGA SZKOLNEGO
" Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno
pedagogicznej w szkołach publicznych  zadania pedagoga szkolnego.
JEŚLI NIE MASZ DO DYSPOZYCJI DŻINA W BUTELCE, DOBRZE
ZAPLANUJ SWOJ
PRAC

" Organizacja pomocy psychologiczno pedagogicznej
- konstruowanie planu pracy w oparciu o statut szkoły.
POMAGANIE M
CZY  CO ROBIĆ BY NIE WPAŚĆ W CZARN

OTCHA
AC
WYPALENIA ZAWODOWEGO
" Obciążenie i wypalenie w różnych zawodach związanych z pomaganiem  obraz
zjawiska, wskaz
niki wypalenia.
NIEZB
DNY ZESTAW RATOWNICZY PEDAGOGA SZKOLNEGO
" Rola instytucji wspomagających pracę szkoły w działaniach związanych z
profilaktyką i resocjalizacją.
SA
ODYCZ POMAGANIA - CZYLI JAK NIE RATOWAĆ RYB PRZED
UTONI
CIEM
" Doskonalenie zawodowe pedagogów - treningi psychoedukacyjne, grupy wsparcia,
superwizje.
PEDAGOG NA PLACU BOJU   WIZJA LOKALNA 
" Wizyta u pedagoga szkolnego (Zespół Szkół Ogólnokształcących
nr 8 im. Jana Pawła ).
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOA
Y, WEWN
TRZSZKOLNY SYSTEM
OCENIANIA ( WSO )- CZYLI SKARBY PILNIE STRZEŻONE
" Budowanie strategii wychowawczej szkoły . Mierzenie efektów pracy wychowawczej.
PEDAGOG I SIEDMIU KRASNOLUDKÓW - SZKOLNY ZESPÓA

DO SPRAW PROFILAKTYKI
" Kryteria doboru oddziaływań profilaktycznych, zasady konstruowania programów
profilaktycznych.
SKOK NA GA

BOK
WOD

" Wizyta u pedagoga szkolnego w Zespole Szkół Budownictwa Okrętowego (praca z
młodzieżą niedostosowaną społecznie).
MISJA SPECJALNA - RESOCJALIZACJA
" Praca wychowawcza z młodzieżą niedostosowaną społecznie  możliwości i
ograniczenia szkoły.
NIE LICZ NA WINNETOU
" Twórcza resocjalizacja  wybrane metody pomocy dzieciom i młodzieży.
TERAZ WY
" Wywieranie wpływu na ludzi - jak nakłonić innego człowieka do zmiany sposobu
postępowania (przygotowanie scenariuszy krótkich akcji
i przedsięwzięć o charakterze profilaktycznym - praca w grupach).
CHWILA PRAWDY
" Ćwiczenia na terenie XX Liceum Ogólnokształcącego - przeprowadzenie przez
studentów pilotażowej akcji o charakterze profilaktycznym.
" Ćwiczenia na terenie wybranej przez studentów szkoły - realizacja przedsięwzięć i
akcji profilaktycznych ( egzamin  część praktyczna ).
CEREMONIA WR
CZENIA ORDERÓW
" Podsumowanie przeprowadzonych przedsięwzięć profilaktycznych
( egzamin  część teoretyczna ).
Literatura:
1. CEKIERA, Czesław : Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja
osób uzależnionych. Wyd. 2. Lublin 1993. ISBN 83-85291-56-3.
2. GA
OWACKI, Andrzej, Jędryka Grażyna : Budujemy ciekawy program
wychowawczy. Kraków 2001. ISBN 83-915956-8-4.
3. JAK wychowywać? Prezentacja programów wychowawczych i rozwiązań
wspierających szkołę we wdrażaniu reformy. Poznań 1999. ISBN 83-85185-24-0.
4. JANKOWSKI, Bogdan : Wychowanie w szkole : tworzenie programu
wychowawczego. Poznań 2000. ISBN 83-87964-22-0.
5. A
OBOCKI, Mieczysław : Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków 2000.
ISBN 83-88030-87-6.
6. ŚLIWERSKI, Bogusław : Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków 1998.
ISBN 83-86994-90-8.
7. WSPOMAGANIE procesu wychowawczego programami profilaktyczno-
edukacyjnymi. Red. Anatol Bodanko. Kraków 1999. ISBN 83-88030-29-9.
8. KONOPCZYC
SKI,Marek: Twórcza resocjalizacja, Wybrane metody pomocy
dzieciom i młodzieży. Warszawa 1996, ISBN 83-86802-05-7
9. ARONSON, Elliot: Człowiek istota spoołeczna.Warszawa 1998.Wyd. Naukowe
PWN.
10. STRELAU, Jan, red. :Psychologia Podręcznik akademicki. Jednostka w
społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Gdańsk 1999.Gdańskie
Wydawnictwo psychologiczne, ISBN 83-87957-06-2.
11. FENGLER, Jorg: Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej.Gdańsk
2000, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,ISBN  83-87957-03-8
12. CIALDINI, Robert: Wywieranie wpływu na ludzi, teoria i praktyka.Gdańsk 1996.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne ISBN 83-85416-39-0.
13. EICHELBERGER, Wojciech: Pomóż sobie, daj światu odetchnąć.Warszawa 1995,
Agencja Wydawnicza TU, ISBN 83-902971-3-2.
Warunki zaliczenia:
Obecność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, aktywność, przygotowanie
i przeprowadzenie akcji lub przedsięwzięcia o charakterze profilaktycznym,
obowiązkowy udział w przedsięwzięciu lub akcji profilaktycznej.
KRYTERIA OCEN
1) Ocena dostateczna
- obecność na zajęciach, przygotowanie do zajęć
2) Ocena dobra
- obecność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, aktywność w czasie
ich trwania
3) Ocena bardzo dobra
- obecność na zajęciach,
- przygotowanie do zajęć,
- przygotowanie i przeprowadzenie akcji lub przedsięwzięcia
o charakterze profilaktycznym (zadanie dla grupy nie przekraczającej
6  8 osób)
Przedmiot: Resocjalizacja - wykład
Prowadzący: mgr Radosław Breska
Specjalność, rok studiów: III rok Edukacja niepełnosprawnych intelektualnie z terapią indywidualną
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawową terminologią z obszaru pedagogiki resocjalizacyjnej
oraz z podstawowymi strategiami i procedurami pracy resocjalizacyjnej.
Treści programowe:
" Zagadnienia wstępne  wyjaśnienie pojęć kluczowych: socjalizacja, desocjalizacja, resocjalizacja,
zachowania aspołeczne i antyspołeczne, wykolejenie społeczne. Współczesne systemy resocjalizacji 
tendencje rozwojowe.
" Resocjalizacja jako forma pomocy psychologicznej. Relacja w resocjalizacji. Budowanie relacji - rola
pierwszego kontaktu w resocjalizacji. Kontrakt. Opór.
" Diagnoza w resocjalizacji, metody diagnostyczne, studium przypadku.
" Strategie w resocjalizacji  podejścia: psychodynamiczne, behawioralne, poznawczo-behawioralne,
systemowe, integracyjne. Pomoc długo i krótkoterminowa. Zastosowanie strategii, ewaluacja. Strategia i
procedura resocjalizacyjna.
" Konstruowanie Indywidualnego Programu Resocjalizacji - etapy.
" Umiejętności i zasoby osobiste w pracy w resocjalizacji: empatia, dyrektywność, podążanie, aktywne
słuchanie. Zagadnienia etyczne w resocjalizacji.
" Interwencja kryzysowa w resocjalizacji.
" Wykorzystanie metod grupowych w resocjalizacji, proces grupowy, role, struktura, przeniesienie i
przeciwprzeniesienie, rodzaje grup.
" Strategiczno-strukturalna psychoterapia uzależnień. Psychoedukacja, tematy pracy terapeutycznej,
zapobieganie nawrotom, trening zachowań konstruktywnych, zastosowanie Osobistych Planów Terapii.
Pomoc osobom współuzależnionym.
" Strategie pomocy osobom uzależnionym od środków psychoaktywnych oraz od destrukcyjnych zachowań.
" Resocjalizacja w warunkach izolacyjnych, metody pracy w pedagogice penitencjarnej, wykonanie kary
pozbawienia wolności,
" Resocjalizacja nieletnich: środki wychowawcze, leczniczo-wychowawcze i poprawcze w resocjalizacji
nieletnich.
" Probacja  resocjalizacja w warunkach dozoru kuratorskiego.
" Mediacja w resocjalizacji.
" Profilaktyka w pracy resocjalizacyjnej - ogólne zasady prowadzenia działań profilaktycznych, wybrane
programy profilaktyczne.
Literatura:
Robson P., Narkotyki, Kraków 1997.
Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, 1993.
Pytka L. Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa 2000.
Machel H. Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994.
Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Studium interdyscyplinarne.,
Gdańsk 2003,  Arche .
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin 1993.
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 1997.
Górski S., Metodyka resocjalizacji, Warszawa 1985.
Corey G., Schneider Corey M., Grupy. Metody grupowej pomocy psychologicznej, Warszawa 2002.
Podstawy terapii grupowej, (red.) Bernard H.S, MacKenzie K.R., Gdańsk 2000.
Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja, Warszawa 1996.
Bałandynowicz A., Probacja. Wychowanie do wolności, Wyd. Primum 1996.
Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Warszawa 1998.
Sztander W., Rozmowy, które pomagają, Warszawa 1999.
Johnson D.W., Podaj dłoń, Warszawa 1992.
Monti P.M., Abrams D.B., Kadden R.M., Cooney N.L., Psychologiczna terapia uzależnienia od alkoholu,
Warszawa 1994.
Baumeistern R.F., Heatherton T.F., Tice D.M., Utrata kontroli, Jak i dlaczego tracimy zdolność
samoregulacji,PARPA, Warszawa 2000.
Kratochvil S., Podstawy psychoterapii, Zysk i S-ka, Poznań 2003.
James J., Leczenie dzieci po Urazach psychicznych, PARPA 2003.
Multsby M. C., Racjonalna Terapia Zachowania, Fundacja ALTERNA, Poznań 1992.
Pospiszyl K., Psychopatia, Żak, Warszawa 2000.
Ciągłość i zmiana w obszarze profilaktyki społecznej i resocjalizacji, t. 1, Wybrane aspekty pedagogiki
resocjalizacyjnej, (red.) Robczyńska D., Zielona Góra 2002.
Twerski A.J., Uzleżnione myślenie, JACEK SANTORSKI & CO WYDAWNICTWO, IPZ TPT, Warszawa
2001.
Szczęsny W. Zarys resocjalizacji z elementami patologii społecznej i profilaktyki, Wydawnictwo Akademickie
 Żak , Warszawa 2003.
Okun B., Skuteczna pomoc psychologiczna, IPZ PTP 2002.
Forma zaliczenia: Egzamin ustny.
Przedmiot: Terapia osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin- wykład
Prowadzący: mgr Radosław Breska
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z mechanizmami uzależnienia od alkoholu oraz z podstawowymi
terminami z zakresu terapii uzależnienia, współuzależnienia i DDA.
Treści programowe:
" Zespół Zależności Alkoholowej  Kryteria diagnostyczne wg ICD-10, picie problemowe, psychologiczne
koncepcje wyjaśniające zjawisko uzależnienia od alkoholu.
" Psycho bio-społeczny model uzależnienia.
" Formy pomocy osobom uzależnionym: psychologiczne koncepcje psychoterapii alkoholików, program
Minnesota, grupy samopomocowe.
" Strategiczno-strukturalna psychoterapia uzależnienia  założenia, kierunki pracy terapeutycznej.
" Rodzina z problemem alkoholowym - współuzależnienie.
" Rodzina z problemem alkoholowym  role przyjmowane przez dzieci, syndrom DDA (dorosłe dzieci
alkoholików).
" Psychoterapia współuzależnienia i DDA - diagnozowanie, modele terapii.
Literatura:
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol, Warszawa 1998.
Robson P., Narkotyki, Kraków 1997.
Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę, Warszawa 1994.
Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, 1993.
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol, Warszawa 1998.
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin 1993.
Corey G., Schneider Corey M., Grupy. Metody grupowej pomocy psychologicznej, Warszawa 2002.
Podstawy terapii grupowej, (red.) Bernard H.S, MacKenzie K.R., Gdańsk 2000.
Sztander W., Rozmowy, które pomagają, Warszawa 1999.
Johnson D.W., Podaj dłoń, Warszawa 1992.
Monti P.M., Abrams D.B., Kadden R.M., Cooney N.L., Psychologiczna terapia uzależnienia od alkoholu,
Warszawa 1994.
Baumeistern R.F., Heatherton T.F., Tice D.M., Utrata kontroli, Jak i dlaczego tracimy zdolność
samoregulacji,PARPA, Warszawa 2000.
Cohen J., Levy J.S, Chory psychicznie nadużywający substancji psychoaktywnych, PARPA 1998.
Alkohol a Zdrowie. IX raport Specjalny dla Kongresu USA, PARPA 2002.
Twerski A.J., Uzależnione myślenie, JACEK SANTORSKI & CO WYDAWNICTWO, IPZ TPT, Warszawa
2001.
Nawroty w uzależnieniach, (red.) PARPA 1997.
Okun B., Skuteczna pomoc psychologiczna, IPZ PTP 2002.
Edukacja zdrowotna  Alkohol  Sport, Zeszyty Naukowe AWF, Kraków, 2002.
Forma zaliczenia: Egzamin pisemny.
Przedmiot: Terapia osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin- ćwiczenia
Prowadzący: mgr Radosław Breska
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Celem ćwiczeń - warsztatu jest zapoznanie studentów z podstawowymi procedurami terapii uzależnienia i
współuzależnienia.
Treści programowe:
" Pierwszy kontakt z osobą uzależnioną od alkoholu. Motywowanie do terapii. Diagnoza nozologiczna i
problemowa. Diagnozowanie psychologicznych mechanizmów uzależnienia.
" Podstawowy program terapii uzależnienia. Strategie pracy nad tożsamością alkoholową, uznaniem
bezsilności wobec alkoholu i radzeniem sobie z głodem alkoholowym.
" Strategie pracy nad psychologicznymi mechanizmami uzależnienia w pogłębionej fazie terapii.
" Psychoedukacja w terapii uzależnień. Mikrowykłady, dyskusje kierowane i czytanie jako struktury pracy w
terapii uzależnień.
" Trening zachowań konstruktywnych w psychoterapii uzależnień. Trening Asertywnych Zachowań
Abstynenckich, trening relaksacyjny, konstruktywne radzenie sobie z emocjami.
" Przeciwdziałanie nawrotom w uzależnieniu. Definicja nawrotu, uczenie pacjentów rozpoznawania sygnałów
ostrzegawczych, strategie pracy z pacjentem w nawrocie.
" Konstruowanie osobistych planów terapii. Formułowanie problemów terapeutycznych, celów terapii, dobór
zadań.
" Pacjenci z podwójną diagnozą. Terapia jednostek z nieprawidłową osobowością uzależnionych od alkoholu.
" Uzależnienia krzyżowe i mieszane  specyfika terapii osób uzależnionych od alkoholu i innych substancji
psychoaktywnych.
" Pomoc dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym. Socjoterapia.
" Strategie i procedury w terapii osób współuzależnionych.
" Przemoc w rodzinach alkoholowych  zasady postępowania wobec sprawcy i ofiary.
" Profilaktyka uzależnień. Zasady prowadzenia działań profilaktycznych  programy.
Literatura:
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol, Warszawa 1998.
Robson P., Narkotyki, Kraków 1997.
Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę, Warszawa 1994.
Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, 1993.
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol, Warszawa 1998.
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin 1993.
Corey G., Schneider Corey M., Grupy. Metody grupowej pomocy psychologicznej, Warszawa 2002.
Podstawy terapii grupowej, (red.) Bernard H.S, MacKenzie K.R., Gdańsk 2000.
Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja, Warszawa 1996.
Sztander W., Rozmowy, które pomagają, Warszawa 1999.
Johnson D.W., Podaj dłoń, Warszawa 1992.
Monti P.M., Abrams D.B., Kadden R.M., Cooney N.L., Psychologiczna terapia uzależnienia od alkoholu,
Warszawa 1994.
Baumeistern R.F., Heatherton T.F., Tice D.M., Utrata kontroli, Jak i dlaczego tracimy zdolność
samoregulacji,PARPA, Warszawa 2000.
Cohen J., Levy J.S, Chory psychicznie nadużywający substancji psychoaktywnych, PARPA 1998.
Kratochvil S., Podstawy psychoterapii, Zysk i S-ka, Poznań 2003.
Alkohol a Zdrowie. IX raport Specjalny dla Kongresu USA, PARPA 2002.
Twerski A.J., Uzależnione myślenie, JACEK SANTORSKI & CO WYDAWNICTWO, IPZ TPT, Warszawa
2001.
Nawroty w uzależnieniach, (red.) PARPA 1997.
Okun B., Skuteczna pomoc psychologiczna, IPZ PTP 2002.
Edukacja zdrowotna  Alkohol  Sport, Zeszyty Naukowe AWF, Kraków, 2002.
Forma zaliczenia: Zaliczenie ćwiczeń warunkuje aktywny udział w zajęciach oraz poprawne napisanie
kolokwium.
Przedmiot: Wybrane zagadnienia z kryminologii- wykład
Prowadzący: mgr Radosław Breska
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Celem wykładu jest zapozananie studentów z wybranymi doktrynami kryminologicznymi.
Treści programowe:
" Kryminologia - zakres pojęcia. Przestępstwo, przestępczość i przestępca jako przedmiot badań
kryminologicznych, kryminologia jako nauka interdyscyplinarna.
" Doktryny kryminologiczne - kierunek biopsychologiczny: teorie antropologiczne,
odwołujące się do zaburzeń OUN, zaburzeń struktury chromosomów, dziedziczenia
skłonności do popełniania przestępstw, teoria H.J. Eysencka. Teoria frustracji-agresji
J. Dollarda, teoria L. Berkowitza, teoria uczenia się zachowań agresywnych
A. Bandury.
" Doktryny kryminologiczne - kierunek socjologiczny - teorie strukturalne, teorie kulturowe - teoria
zróżnicowanych powiązań E. Sutherlanda, teorie kontroli społecznej, kryminologia konfliktowa, reakcji
społecznej, kryminologia radykalna.
"
Literatura:
Siemaszko A., Granice tolerancji, Warszawa 1993.
Siemaszko A., Społeczna geneza przestępczości. Wokół teorii zróżnicowanych powiązań, Warszawa 1979.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 1999.
Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 1999.
Falandysz L.W kręgu kryminologii radykalnej, Warszawa 1986.
Społeczna kontrola zachowań dewiacyjnych, (red.) Kwaśniewski J., Warszawa 1989.
Kosewski M., Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia, Warszawa 1985.
Warunki zaliczenia: Egzamin ustny po zakończeniu wykładów z zagadnień omówionych na wykładach.
Przedmiot: Wybrane zagadnienia z kryminologii - ćwiczenia
Prowadzący: mgr Radosław Breska
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z literaturą dotycząca struktury i dynamiki wybranych kategorii
zachowań przestępczych.
Treści programowe:
" Podstawowe pojęcia: Struktura, dynamika i geografia przestępczości. Dane na temat przestępczości:
przestępczość ujawniona i nieujawniona, statystyka policyjna, prokuratorska, sądowa, więzienna i
kryminologiczna.
" Przestępstwa z użyciem przemocy - definicja przemocy i przestępstwa z użyciem przemocy,
charakterystyka (struktura i dynamika) przestępczości z użyciem przemocy w Polsce, charakterystyka
sprawców i ofiar przestępstw z użyciem przemocy w Polsce.
" Przestępczość nieletnich - przyczyny nieprawidłowej socjalizacji młodzieży, czynniki sprzyjające
popełnianiu przestępstw przez młodzież, charakterystyka przestępstw popełnianych przez młodzież.
" Przestępczość gospodarcza - zakres pojęcia, charakterystyka.
" Przestępczość zorganizowana (struktura i dynamika) rodzaje działalności przestępczej podejmowanej
przez grupy o charakterze mafijnym.
" Wpływ negatywnych przejawów życia społecznego na dokonywanie przestępstw - uzależnienia od
środków odurzających, prostytucja, bezdomność, samobójstwo jako problem kryminologiczny.
" Zapobieganie przestępczości - działania profilaktyczne w kryminologii, Strategie i etapy działań
profilaktycznych, rola kontroli społecznej w zapobieganiu przestępstwom, kara pozbawienia wolności
jako środek zapobiegawczy.
" Problematyka ofiary w kryminologii - wiktymologia jako nauka, definicja ofiary, rola ofiary w procesie
wiktymizacji, wiktymizacja pierwotna, wiktymizacja wtórna, typologia ofiar.
Literatura:
Ciosek M., Człowiek w obliczu izolacji więziennej, Gdańsk 1996.
Siemaszko A., Granice tolerancji, Warszawa 1993.
Siemaszko A., Społeczna geneza przestępczości. Wokół teorii zróżnicowanych powiązań, Warszawa 1979.
Górniok O., Przestępczość gospodarcza i jej zwalczanie, Warszawa 1994.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 1999.
Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 1999.Hołyst B., Wiktymologia, Warszawa 1999.
Falandysz L.W kręgu kryminologii radykalnej, Warszawa 1986.
Społeczna kontrola zachowań dewiacyjnych, (red.) Kwaśniewski J., Warszawa 1989.
Wójcik D., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży, Wrocław 1984.
Kosewski M., Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia, Warszawa 1985.
Gierowski J.,K., Szaszkiewicz M., Osobowość i motywacja sprawców zabójstw, W: Zabójcy i ich ofiary,
(red.) Gierowski J.,K., Jaśkiewicz-Obydzińska T., Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków
2002.
Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie (red.) Gierowski J., Szymusik A.,
Kraków 1996.
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 1997.
Sekty. Uwarunkowania i niebezpieczeństwa w III RP (red.) Pamuła S., Margasiński A., WSP, Częstochowa
2001.
Radochoński M., Podstawy psychopatologii dla pedagogów, wyd Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów
2001.
Radochoński M., Osobowość Antyspołeczna, Wyd. WSP, Rzeszów 2000.
Nowak A., Wysocka E., Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie, Elementy Patologii
Społecznej i Kryminologii, Wyd. Naukowe Śląsk, Katowice 2001.
Warunki zaliczenia: Podstawę uzyskania zaliczenia ćwiczeń stanowi aktywny udział studenta we
wszystkich zajęciach oraz poprawne napisanie kolokwium zaliczeniowego.
Przedmiot: Psychologia nieprzystosowania społecznego z psychodiagnostyką 
ćwiczenia
Prowadzący: mgr Robert Opora
Specjalność, rok studiów: III rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele zajęć:
- Ukształtowanie właściwych postaw wobec osób niedostosowanych społecznie.
- Zapoznanie się z metodami pomiaru poziomu niedostosowania społecznego.
- Zapoznanie się studentów z uwarunkowaniami niedostosowania społecznego.
- Przedstawienie metod i form oddziaływania korekcyjnego na osoby niedostosowane
społecznie.
Treści programowe:
" Wąskie i szerokie zakresy nieprzystosowania społecznego. Definicje nieprzystosowania
społecznego.
" Pojęcie zaburzenia w zachowaniu, uściślenie kryteriów niedostosowania społecznego.
" Modele zdrowej osobowości a przystosowanie społeczne.
" Narzędzia diagnostyczne. Arkusz obserwacyjny Thomasa M. Achenbacha i Skala
Nieprzystosowania Społecznego L. Pytki. Instruktaż stosowania.
" Problemy typologii zaburzeń w zachowaniu niedostosowania społecznego.
" Czynniki osobowościowe i społeczne jako predyktory zachowań niedostosowanych i
przestępczych.
" Ewolucja zaburzeń w zachowaniu w kierunku przestępczości.
" Nieprzystosowanie społeczne w świetle badań empirycznych.
" Rodzicielskie postawy wychowawcze a zachowania dewiacyjne dzieci.
" Kwestionariusz M. Ziemskiej do pomiaru rodzicielskich postaw wychowawczych.
Instruktaż
" Inwentarz Psychologicznego Syndromu Agresji Z. Gasia. Instruktaż.
" Znaczenie i rola wartości u osób nieprzystosowanych społecznie.
" Warsztat odwołujący się do wiedzy z ćwiczeń dotyczących znaczenia i roli wartości u
osób nieprzystosowanych społecznie.
" Podwójny problem osoby niedostosowanej społecznie będącej zarazem ofiarą i sprawcą
przemocy.
" Psychokorekcyjne metody pracy z osobami nieprzystosowanymi społecznie.
" Wytyczne do oceny stanu osoby nieprzystosowanej społecznie i realizacji indywidualnego
programu resocjalizacji.
" Zajęcia warsztatowe w oparciu o film  Moje życie . Postawy profesjonalistów
pracujących z osobami nieprzystosowanymi społecznie.
Wykaz literatury:
Babiker G., Arnold L., Autoagresja, mowa zranionego ciała. Gdańsk 2002.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia. Gdańsk 1999.
Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę. Warszawa 1994.
Ciosek M., Człowiek w obliczu izolacji więziennej. Gdańsk 1996
Dyskursy pedagogiki specjalnej. Konteksty teoretyczne, red. Górniewicz E., Krause A.
Olsztyn 2003.
Hołyst B., Kryminologia, Warszawa 1999.
James B., Leczenie dzieci po urazach psychicznych. Warszawa 2003.
Kooyman M., Społeczność terapeutyczna dla uzależnionych. Warszawa 2002.
Ottoson J.O., Życie bez lęku. Gdańsk 1998.
Potter-Efron R., Życie ze złością. Gdańsk 1999.
Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa 2001.
Radochoński M., Osobowość antyspołeczna. Rzeszów 2000.
Siemaszko A., Granice tolerancji. Warszawa 1993.
Socjoterapia, red. Sawicka K. Warszawa 1998.
Urban B. , Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków 2000.
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży. Kraków 2000.
Wójcik D., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży, Wrocław 1984
Warunki zaliczenia: Podstawę uzyskania zaliczenia ćwiczeń stanowi aktywny udział
studenta we wszystkich zajęciach oraz poprawne napisanie kolokwium
zaliczeniowego.
Przedmiot: Prawa człowieka  lektorium
Prowadzący: mgr Robert Opora
Specjalność, rok studiów: II rok Pedagogika
Celem zajęć:
- Praca z tekstem.
- Kształtowanie umiejętności tworzenia map mentalnych do przeczytanego tekstu.
- Zapoznanie się ze specyfiką i strukturą tekstów prawnych.
- Przełożenie aktów prawnych dotyczących praw człowieka na praktyczne potrzeby pracy w
zawodzie pedagoga.
- Porównanie aktów prawnych z raportami dotyczącymi stanu przestrzegania praw
człowieka.
- Zapoznanie studentów z prawami człowieka oraz środkami pozwalającymi dochodzić
swoich praw.
- Analiza praw człowieka z punktu widzenia orzecznictwa sądowego
Treści programowe:
" Co to są prawa człowieka.
" Ewolucja koncepcji i doktryn praw człowieka.
" Prawa człowieka z katolickiej perspektywy.
" Ochrona praw jednostki w Polskiej konstytucji z 1997 roku.
" Prawa jednostki w konstytucjach wybranych krajów i mechanizmy ich ochrony.
" Sądownictwo w ochronie praw człowieka.
" Rzecznik Praw Obywatelskich  założenia ustawowe i praktyka działania.
" ONZ-owski system ochrony praw człowieka.
" Europejski system ochrony praw człowieka.
" OBWe jako regionalny system międzynarodowej ochrony praw człowieka.
" Międzynarodowe prawo humanitarne i Czerwony Krzyż.
" Organizacje pozarządowe i ochrona praw człowieka.
" Prawa człowieka i konflikty zbrojne.
" Prawo do życia.
" Prawa więz
nia.
" Prawa dziecka.
" Prawa człowieka a policja.
" Prawa pacjenta.
" Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.
" Prawo własności.
" Prawa socjalne.
" Prawa mniejszości narodowych, etnicznych i językowych.
" Wolność sumienia i wyznania.
Literatura:
Baszkiewicz J. (1981): Wolność. Równość. Własność. Warszawa.
Biuro Rzecznika Praw Dziecka. (2001): Rzecznik Praw Dziecka. Warszawa
Compagnoni F. (2000): Prawa człowieka. Geneza, historia i zaangażowanie chrześcijańskie.
Kraków.
Czapliński W. (1996): Zarys prawa europejskiego. Warszawa: HFPC.
Dembiński L. (1969): Samostanowienie w prawie i praktyce ONZ. Warszawa.
Drzewicki K. Trzecia generacja praw człowiek. w: Sprawy Międzynarodowe 1983, nr 10.
Fritzhand M. Moralność i polityka. w: Etyka 1972, nr 10.
Gronowska B, Jasudowicz T, Mik C. (1993): Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe.
Toruń.
Huntington S. (1997): Zderzenie cywilizacji. Warszawa.
Jan Paweł II. (1981): Orendzia do ONZ z 2 paz
dziernika 1979 oraz na XIV Światowy Dzień
Pokoju, 1 stycznia 1981.
Kuz
niar R.(2002): Prawa człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe  Scholar .
Nowicki M. (1998): Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa.
Warszawa.
Nowicki M. (1992): Wokół Konwencji Europejskiej. Warszawa.
Nowicka M. (1996): Prawa człowieka w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy
społecznej. Warszawa: HFPC.
Michalska A. (1995): Skarga o naruszenie praw człowieka. Warszawa: HFPC
Oniszczuk J. (1999): y
ródła prawa w orzecznictwie i powszechnie obowiązującej wykładni
ustaw Trybunału Konstytucyjnego. Warszawa:
Typografika.
Tomala H. (red). (1998): Uniwersalizm praw człowieka. Idea a rzeczywistość w krajach
kultur pozaeuropejskich. Warszawa.
Wiśniewski L. (red) (2000): Ochrona praw człowieka w świecie. Bydgoszcz  Poznań.
Pakty Praw Człowieka i inne konwencje.
Wybrane dokumenty krajowe.
Wybrane dokumenty międzynarodowe.
Warunki zaliczenia: praca pisemna w formie eseju.
Przedmiot: Mediacja między sprawcą a ofiarą przestępstwa - ćwiczenia
Prowadzący: mgr Robert Opora
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika resocjalizacyjna
Cele :
" poznanie struktury konfliktu wraz ze specyfiką jego powstawania, z
ródłami
eskalacji oraz sposobami jego przełamywania
" umiejętne wykorzystanie teorii komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu
uzyskania ugody
" poznanie sposobów umiejętnego zadawania pytań
" nabycie umiejętności analizy konfliktu: studenci powinni umieć nazwać
kwestie, stanowiska, interesy, potrzeby, wartości i propozycje stron.
" w trakcie zajęć prowadzone będą symulacje postępowania mediacyjnego
Treści programowe:
" Definicja, struktura, typy i rodzaje konfliktów.
" Narzędzia i techniki pracy mediatora.
" Etapy postępowania mediacyjnego.
" Specyfika roli mediatora.
" Podnoszenie motywacji stron do rozwiązywania konfliktu.
" Przygotowanie i weryfikowanie wykonalności ugody.
" Satysfakcja merytoryczna, psychologiczna i proceduralna.
" Prowadzenie dokumentacji.
" Aktualne podstawy prawne dotyczące stosowania mediacji w Polsce.
" Etyka zawodowa mediatorów, prawa i obowiązki mediatorów.
" Analiza i diagnoza mediowanego przypadku.
Literatura:
Bieńkowska E., Czarnecka-Dzialuk B., Wójcik D. Postępowanie mediacyjne w
nowej kodyfikacji karnej (w:) Nowa kodyfikacja karna. Kodeks postępowania
karnego. Warszawa 1998, z.14.
Bieńkowska E. (red.) Teoria i praktyka pojednania ofiary ze sprawcą.
Stowarzyszenie penitencjarne  Patronat . Warszawa 1995.
Czarnecka  Dzialuk B., Wójcik D. (red.) Mediacja. Oficyna Naukowa. Warszawa
1999.
Czamecka-Dzialuk B., Wprowadzenie w Polsce mediacji pomiędzy ofiarą i
sprawcą przestępstwa. Przegląd Prawa Karnego 1997, nr 17.
Czamecka-Dzialuk B., Walczak-Żochowska A., Możliwości mediacji w sprawach
o czyny karalne popełnione przez nieletnich w świetle ustaiwdawstwa polskiego
(w:) Bieńkowska E.(red.).Teoria i praktyka pojednania ofiary ze sprawcą.
Warszawa 1995.
Czamecka-Dzialuk B., Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem
rodzinnym. Zagadnienia procesowe. Warszawa 1993.
Polskie Centrum Mediacji. Kodeks mediatora. Warszawa 2003.
Polskie Centrum Mediacji. Prawo a rozwiązywanie sporów. Warszawa 2003.
Stojanowska W., Pojednanie nieletniego sprawcy przestępstwa z jego ofiarą w
prawie polskim (w:) Bieńkowska E.(red.),Teoria i praktyka pojednania ofiary ze
sprawcą. Warszawa 1995.
Warunki zaliczenia: Podstawą uzyskania zaliczenia jest ocena z kolokwium oraz
obecność na zajęciach.
Przedmiot: Resocjalizacja  ćwiczenia
Prowadzący: mgr Robert Opora
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika społeczna  praca
opiekuńcza i socjalna
Cele zajęć:
- Rozpoznanie przez studentów własnych zasobów osobistych do pracy
resocjalizacyjnej.
- Zapoznanie studentów ze specyfiką pracy resocjalizacyjnej w warunkach
izolacji więziennej
- Uświadomienie mechanizmów prewencji indywidualnej i generalnej.
- Zapoznanie z wybranymi metodami resocjalizacyjnymi.
Treści programowe:
1. Rozpoznanie zasobów osobistych potrzebnych do pracy resocjalizacyjnej: postawy,
wartości i przekonania dotyczące osób niedostosowanych społecznie.
2. Zasady i umiejętności potrzebne do pracy resocjalizacyjnej w kontakcie indywidualnym:
empatia, otwartość, aktywne słuchanie; praca długoterminowa i interwencje kryzysowe w
kontakcie indywidualnym.
3. Typologia zaburzeń przystosowania społecznego. Pojęcie nieprzystosowania społecznego
i zagrożenie nim.
4. Zasady pierwszego kontaktu z osobą niedostosowaną: elementy pierwszego kontaktu,
z
ródła oporu, zawieranie kontraktu.
5. Indywidualny program resocjalizacji: wykonywanie diagnozy, określanie celów
końcowych i etapowych resocjalizacji, zalecenia dotyczące doboru odpowiednich
procedur - ćwiczenie.
6. Zasady i umiejętności potrzebne do pracy resocjalizacyjnej w kontakcie grupowym:
7. kompetencje osoby prowadzącej, rodzaje grup, organizowanie grupy - określanie celów,
dobór i kwalifikacja uczestników, zawieranie kontraktu, trudności występujące w trakcie
pracy grupy i sposoby ich przezwyciężania, sposoby oceny pracy grupy, zamykanie pracy
grupy.
8. Wybrane metody pracy z osobami niedostosowanymi społecznie - metody zorgani-
zowane: sport, terapia zajęciowa, praca, rekreacja, trening umiejętności społecznych.
9. Wybrane metody pracy z osobami niedostosowanymi społecznie - metody psycho-
korekcyjne: trening interpersonalny, trening asertywności, trening relaksacyjny, na-
bywanie umiejętności bezpiecznego wyrażania uczuć, socjodrama i psychodroma.
10. Odpowiedzialność prawna nieletnich.
11. Probacja jako element profilaktyki i element polityki kryminalnej państwa. Formy
probacji. Probacja jako alternatywa dla umieszczenia w zakładzie poprawczym i w
zakładzie karnym. Rola kuratora sądowego w okresie probacji. Resocjalizacyjne i
readaptacyjne cele probacji. Społeczne i instytucjonalne wsparcie probacji.
12. Rodzaje i typy zakładów penitencjarnych. Indywidualizacja postępowania i
zabezpieczenia przed demoralizacją. Klasyfikacja skazanych i jej resocjalizacyjne
aspekty. Zagadnienie podmiotowego traktowania skazanych. Ważniejsze rozwiązania
resocjalizacyjne: systemy oddziaływania, metody oddziaływania, współpraca ze
społeczeństwem i system przepustkowy. Niektóre negatywne determinanty zawarte w
systemie. Resocjalizacyjne aspekty warunkowego przedterminowego zwolnienia.
13. Wybrane metody pracy z osobami niedostosowanymi społecznie - oddziaływanie na
środowisko rodzinne, rówieśnicze, szkolne i pracy.
14. Zasady pracy z osobami uzależnionymi od narkotyków - wspólnoty terapeutyczne.
Profilaktyka: kierunki działań profilaktycznych, prezentacja wybranych programów
(Drugi elementarz, Noe, Zanim spróbujesz).
Literatura:
Robson P., Narkotyki, Kraków 1997. Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, 1993.
Pytka L. Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne,
Warszawa 1993.
Machel H. Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994.
Wójcik D., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży, Wrocław 1984.
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol. Warszawa 1998.
Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych,
Lublin 1993.
Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 1997.
Górski S., Metodyka resocjalizacji. Warszawa 1985.
Corey G., Schneider Corey M., Grupy. Zasady i techniki grupowej pomocy terapeutycznej,
Warszawa 1995.
Podstawy terapii grupowej, (red.) Bernard H.S, MacKenzie K.R., Gdańsk 2000.
Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja. Warszawa 1996.
Bałandynowicz A., Probacja. Wychowanie do wolności, Wyd. Primum 1996.
Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań,
Warszawa 1998.
Sztander W., Rozmowy, które pomagają, Warszawa 1999.
Johnson D.W., Podaj dłoń, Warszawa 1992.
Monti P.M., Abrams D.B., Kadden R.M., Cooney N.L., Psychologiczna terapia uzależnienia
od alkoholu, Warszawa 1994. Bartkowicz Z. Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i
ofiarom agresji w zakładach Resocjalizacyjnych. Lublin 1996. Wyd. UMCS. Machel H.
Psychospołeczne uwarunkowania personelu więziennego. Gdańsk 2001.
Warunki zaliczenia: Podstawę uzyskania zaliczenia ćwiczeń stanowi aktywny udział
studenta we wszystkich zajęciach oraz poprawne napisanie kolokwium zaliczeniowego.
Przedmiot: Patologia społeczna  ćwiczenia
Prowadzący: mgr Robert Opora
Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogika społeczna  praca opiekuńcza i socjalna
Cele zajęć:
- Celem zajęć jest zapoznanie studentów ze zjawiskami patologii społecznej, ich
przyczynami, dynamiką, specyfiką.
- Zapoznanie się z indywidualnymi przypadkami w celu ich analizy i stworzenia
indywidualnej strategii pomocowej.
- Poznanie modeli konstruowania programów prewencyjnych.
Treści programowe:
- Pojęcia patologii społecznej. Teorie wyjaśniające zjawiska patologii społecznych.
- Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży - podstawowe definicje, przyczyny
nieprzystosowania, symptomy, diagnozowanie (Skala Nieprzystosowania Społecznego
L.Pytki).
- Przestępczość - charakterystyka zjawiska, teorie wyjaśniające zachowania przestępcze,
przestępczość nieletnich, przestępczość zorganizowana, problematyka ofiary przestęp-
stwa.
- Podkultury i subkultury obecne we współczesnej Polsce - definicje, cechy negatywnych
podkultur młodzieżowych, opisy subkultur: metalowcy, sataniści, hipisi, skinhe-adzi,
kibice piłkarscy, graffiti, punk, warsztat w oparciu o zdobyte wcześniej informacje
dotyczące mechanizmów funkcjonowania grupy.
- Sekty - sekty działające na terenie Polski, metody i techniki wykorzystywane przez
współczesne sekty, psychologia sekt, pomoc osobom dostającym się do sekt i ich ro-
dzinom, profilaktyka.
- Samobójstwa. Rozwój zachowań suicydalnych. Etiologia, profilaktyka i metodyka pracy.
- Uzależnienie od alkoholu - sposoby pomagania osobom uzależnionym lub zagrożonym
uzależnieniem, praca w pierwszym kontakcie, wykonanie prawidłowej diagnozy, mo-
tywowanie do podjęcia leczenia, programy terapeutyczne, etapy procesu zdrowienia, rola
grup samopomocowych.
- Rodzina z problemem alkoholowym - sytuacja psychologiczna członków rodziny, pro-
blem współuzależnienia, role przyjmowane przez dzieci, dorosłe dzieci alkoholików,
możliwości pomocy rodzinie alkoholowej, placówki terapeutyczne i grupy samopo-
mocowe.
- Przemoc i sposoby jej zapobiegania.
- praca ze sprawcą przemocy.
- sytuacja ofiary przemocy w rodzinie.
- analiza ofiary przemocy w kontekście zasobów wyzwalających i zniewalających -
warsztat
- Programy profilaktyczne realizowane w pracy z młodzieżą zagrożoną demoralizacją i
uzależnieniem
- Praca środowiskowa z osobami chorymi psychicznie - problemy psychologiczne i socjalne
osób chorych psychicznie, metody pracy: trening umiejętności społecznych,
psychoedukacja, praca z rodziną osoby chorej psychicznie.
- Współczesne formy prostytucji, etiologia zjawiska prostytucji, handel kobietami.
- Bezrobocie, bezdomność, ubóstwo, sieroctwo społeczne - przyczyny, struktura i dynamika
oraz sposoby przeciwdziałania powyższym zjawiskom.
- Wpływ środków masowego przekazu na zjawiska patologii społecznej.
Wykaz literatury:
Kinney J., Leaton G. Zrozumieć alkohol. Warszawa 1998. Olweus D., Mobbning - fala
przemocy w szkole, Wyd. Warszawa 1998. Pęczak M., Słownik subkultur młodzieżowych.
Warszawa 1992. Błachut., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 1999. Hołyst B.,
Kryminologia, Warszawa 1999. Maxwell R., Dzieci alkohol narkotyki, Gdańsk 1994. Cekiera
Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin
1993. Robson P., Narkotyki, Kraków 1997. Gaś Z., Profilaktyka uzależnień, 1993.
Kojder A., Istota korupcji i jej uwarunkowania progu ustrojowej transformacji [w:]
Społeczeństwo polskie. Dylematy okresu transformacji ustrojowej (red.) Synak B., Gdynia
1992.
Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie (red.) Gierowski J.,
Szymusik A., Kraków 1996.
Jankowski K., Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej. Warszawa 1994. Ciosek M.,
Człowiek w obliczu izolacji więziennej, Gdańsk 1996. Siemaszko A., Granice tolerancji.
Warszawa 1993. Podkultury młodzieżowe w środowisku szkolnym i pozaszkolnym (red.)
Kawula S., Machel H., Gdańsk - Toruń 1995.
Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę. Warszawa 1994.
Pospiszyl I., Razem przeciw przemocy. Warszawa 1999. Kosecki M., Ludzie w sytuacji
pokusy i upokorzenia. Warszawa 1985.
Rosenhan D., Selingman M., Psychopatologia, 1994. Kępiński A., Z psychopatologii życia
seksualnego. Warszawa 1982. Browne K., Herbert M., Zapobieganie przemocy w rodzinie.
Warszawa 1999. Trening umiejętności społecznych w rehabilitacji zaburzeń psychicznych,
(red.) Meder J., Warszawa 1996
Scott D., Pornografia jej wpływ na rodzina, społeczeństwo, kulturę, Gdańsk 1995. Hassan S.,
Psychomanipulacja w sektach. A
ódz
, 1999. Społeczna kontrola zachowań de-wiacy/nych,
(red.) Kwaśniewski J., Warszawa 1989. Wójcik D., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży,
Wrocław 1984. Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne, (red.) Nowak A.,
Kraków 2000. Patologia społeczna. Wybrane zagadnienia., (red.) Szymanowski T.,
Warszawa 1991. Zagadnienia patologii społecznej, (red.) Podgórecki A., Warszawa 1976.
Hołyst B., Samobójstwo -przypadek czy konieczność. Warszawa 1983. Przemoc dzieci i
młodzieży, (red.) Papież J., Płukis A., Toruń 1999. Pedagogika Społeczna (red.) Pilch T.,
Lepalczyk I., Warszawa 1995. Pamuła S, Margasiński A. Sekty. Uwarunkowania i
niebezpieczeństwo w III RP. Częstochowa 2001. Kowalczyk-Jamnicka. M, Społeczno-
kulturowe uwarunkowania prostytucji w Polsce, WSP, Bydgoszcz 1998. Gaś Z.
Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Lublin 2000.
Warunki zaliczenia: Podstawę uzyskania zaliczenia ćwiczeń stanowi aktywny udział
studenta we wszystkich zajęciach oraz poprawne napisanie kolokwium
zaliczeniowego.