© Copyright by $taÅ›
Gruczoły ślinowe
GRUCZOA
Y ÅšLINOWE Nowotwory
Torbiele i pseudotorbiele Nowotwory Å‚agodne
Gruczolak wielopostaciowy
Pseudotorbiel śluzowa
Guz Warthina
Torbiel śluzowa retencyjna
Gruczolak podstawnokomórkowy
Torbiel limfocyto-nabłonkowa ślinianki przyusznej w
Gruczolak kwasochłonny  onkocytoma
AIDS
Mioepitelioma
Zapalenia i inne zmiany nienowotworowe
Brodawczak przewodowy
Zapalenie ślinianki Nowotwory złośliwe
Zmiana limfocyto-nabłonkowa łagodna
Rak śluzowo-naskórkowy
Kamica ślinianek
Rak gruczołowato-torbielowaty
Powiekszenie ślinianek niezapalne i nienowotworowe
Rak zrazikowokomórkowy
Gruczolak polimorficzny o małej złośliwości
Guz mieszany ślinianek
T o rb iele i p se udotorb ie le
T orb ie le i p seudo to rb iele
· Pierwotne torbiele i pseudotorbiele wystÄ™pujÄ… czÄ™sto w gruczoÅ‚ach Å›linowych mniejszych natomiast w dużych
gruczołach ślinowych pojawiają się raczej rzadko i to zwykle w śliniance przyusznej
Pseudotorbiel śluzowa
· Mucocoele
· Jest to bezbolesna torbielowata zmiana niewyÅ›cielona nabÅ‚onkiem (pseudotorbiel), która powstaje w wyniku pÄ™kniÄ™cia
przewodu wyprowadzającego wydzielinę śluzową i wydostania się jej do otaczających tkanek
o Często w wywiadzie stwierdza się poprzedzający uraz
· Rodzaje
o Mucocoele
ż Gdy ta pseudotorbiel powstaje w gruczołach ślinowych mniejszych (najczęściej na wardze dolnej)
o Żabka (ranula)
ż Gdy pseudotorbiel występuje w dużych gruczołach ślinowych (najczęściej w śliniance podjęzykowej
na dnie jamy ustnej)
ż Zwykle u dzieci i młodzieży
o Torbiel Blandina-Nuhna
ż To pseudotorbiel śluzowa występująca na końcu języka
Torbiel śluzowa retencyjna
· Sialocystis
· To torbiel prawdziwa, wyÅ›cielona nabÅ‚onkiem (najczęściej gruczoÅ‚owym), która powstaje wskutek zatrzymania odpÅ‚ywu
wydzieliny w związku z niedrożnością przewodu spowodowaną przez mikrokamienie ślinianki lub zagęszczoną wydzielinę
· Torbiele tego rodzaju wystÄ™pujÄ… zwykle w Å›liniance przyusznej (raczej nie na wardze) u osób dorosÅ‚ych i bez zwiÄ…zku z
urazem
Torbiel limfocyto-nabłonkowa ślinianki przyusznej w AIDS
· W Å›liniankach przyusznych chorych z AIDS mogÄ… wystÄ…pić  najczęściej obustronnie  torbielowate zmiany, którym zwykle
towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych.
· Uważa siÄ™ że jednÄ… z przyczyn ich powstawania jest powiÄ™kszenie wÄ™złów chÅ‚onnych znajdujÄ…cych siÄ™ wokół lub
wewnątrz ślinianek przyusznych (będące wyrazem występujących u chorych na AIDS uogólnionej limfadenopatii), które
prowadzi do niedrożności przewodów wyprowadzających wydzielinę i związanego z nią torbielowatego ich rozdęcia
powyżej przeszkody z jednoczesną metaplazją płaskonabłonkową
· U chorych z HIV do najczęściej wystÄ™pujÄ…cych zmian w okolicy gÅ‚owy i szyi należą
V1 - 1 -
© Copyright by $taÅ›
o Mięsak Kaposiego
o Grzybicze lub opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i gardła
o WÅ‚ochata leukoplakia
o Powiększenie węzłów chłonnych szyjnych
Zap ale nia i inne zmiany nienow ot worowe
Zap alenia i inne zmiany nie now ot wo ro we
Zapalenie ślinianki
· Sialadenitis
· Najczęściej dotyczy Å›linianki przyusznej
· Ostre zapalenie Å›linianki przyusznej (parotitis acuta)
o Bakteryjne
ż Głównie
ż Wywołane przez Staphylococcus aureus, Streptococcus viridans
ż Zwykle jednostronne
ż To zapalenie ropne, powstające zwykle w następstwie wniknięcia bakterii do przewodu Stensena, gdy
przepływ wydzieliny przez niego jest zmniejszony (np. przy upośledzonej czynności wydzielniczej w
stanach prowadzÄ…cych do odwodnienia organizmu)
ż Niekiedy przebiega z wytworzeniem ropni śliniankią ślinianka jest nabrzmiała i bolesna
o Wirusowe
ż Dawniej najczęściej powodowane przez wirus nagminnego zapaleni przyusznicy (świnki)  ale
wprowadzono szczepieniaÄ…
ż ą obecnie częściej występują inne zakażenia wirusowe np. wirusami grypy
ż Ostre zapalenie wirusowe jest obustronne i nieropne
· PrzewlekÅ‚e zapalenie Å›linianek (sialadenitis chronica)
o Występuje rzadko, na ogół w związku z zatkaniem przewodu wyprowadzającego przez kamienie lub ucisk z
zewnątrz (np. guz) ą zastój wydzieliny stwarza dogodne warunki dla rozwoju drobnoustrojów (gronkowce,
paciorkowce)
o Przewlekłe zapalenie może być następstwem radioterapii obejmującej okolicę ślinianek
o Przyczyna przewlekłego nawrotowego zapalenia ślinianek (sialadenitis chronica recurrens), które najczęściej
dotyczy ślinianek przyusznych, jest nieuchwytna
o Morfologia:
ż rozległe włóknienie z cechami przewlekłego zapalenia,
ż zniszczenie zrazików
ż metaplazja śluzowokomórkowa (zamiana nabłonka surowiczego gruczołu na nabłonek śluzowy)
Zmiana limfocyto-nabłonkowa łagodna
· inaczej zmiana limfoepitelialna Å‚agodna
· zwykle u kobiet w 6-7 dekadzie
· to zwykle bezobjawowe i obustronne powiÄ™kszenie Å›linianki i/lub gruczoÅ‚u Å‚zowego o charakterystycznym obrazie
histologicznym, które pojawia się głównie w związku z zespołem Sjogrena, chorobą Mikulicza i sialadenitis punctata
chronica
· Zespół Mikulicza
o To obustronne i symptomatyczne powiększenie ślinianek i gruczołów łzowych
występujące na tle określonej choroby (np. zmiana limfocytonabłonkowa łagodna,
tuberculosis, sarcoidosis, amyloidosis, leucaemia, lymphoma)
o Jeżeli podobne objawy nie są spowodowane żadnym ze znanych procesów
chorobowych, mówimy o chorobie Mikulicza
· Zespół Sjogrena
o Pierwotny zespół Sjogrena jest uogólnioną chorobą autoimmunologiczną, w której
występują
ż objawy zespołu Mikulicza
ż xerophthalmia
· z powodu zajÄ™cia gruczołów Å‚zowych
· objawy keratoconjuctivitis sicca (suche zapalenie spojówki i
rogówki)
ż xerostomia
· w wyniku zajÄ™cia Å›linianek przez chorobÄ™
V1 - 2 -
© Copyright by $taÅ›
· suchość jamy ustnej w zwiÄ…zku z upoÅ›ledzeniem wydzielania Å›liny
ż mikroskopowe cechy łagodnej zmiany limfocytarno-nabłnkowej w biopsji
z powiększonych ślinianek
· Morfologia
o zmiana występuje pod postacią rozlanego powiększenia gruczołu lub dobrze odgraniczonych od otoczenia
guzków o konsystencji gumy
o Mikroskopowo
ż zanik zrazików gruczołowych, a w ich miejscu stwierdza się obfity naciek z limfocytów.
· WÅ›ród tego nacieku obserwuje siÄ™ rozrosty komórek nabÅ‚onkowych i mioepitelialnych
przewodów wyprowadzających (tzw. wyspy nabłonkowo-mioepitelialne), które prowadzą
do obliteracji światła przewodów.
· W zmianach dÅ‚ugotrwaÅ‚ych dochodzi do włóknienia i do zmian szklistych wysp nabÅ‚onkowo-
mioepitelialnych
o Powyższe zmiany występują w chorobie Mikulicza i w zespole Sjogrena
ż charakterystyczną cechą sialogramów ślinianek z łagodnymi zmianami limfocyto-nabłonkowymi są
punkcikowate lub nieco większe okrągławe sialektazje, stąd zmiany te niezależnie od tego, czy są
związane z zespołem Sjogrena czy też nie, znane są również w klinice pod nazwą sialadenitis punctata
chronica)
Kamica ślinianek
· Sialolithiasis
· Dotyczy najczęściej przewodów Å›linianki podżuchwowej (ok. 80%)
· Prawie wyÅ‚Ä…cznie wystÄ™puje u dorosÅ‚ych
· Do kamicy Å›linianki podżuchwowej predysponujÄ… m.in.
o zasadowe pH
o duża zawartość śluzu w ślinie, która w tej śliniance płynie w kierunku przeciwnym do siły ciężkości.
· W patogenezie odgrywa rolÄ™
o utrudnienie przepływ śliny (np. przez obrzęk błony śluzowej wokół ujścia przewodu wyprowadzającego),
o a bakterie lub związki nieorganiczne mogą stanowić jądro krystalizacji.
· NastÄ™pstwem kamicy może być bakteryjne zapalenie Å›linianki
Powiekszenie ślinianek niezapalne i nienowotworowe
· Sialosis, sialadenosis
· PowiÄ™kszenie Å›linianek, które nie ma zwiÄ…zku z zapaleniem ani nowotworem, nastÄ™puje powoli;
o zwykle dotyczy ślinianek przyusznych i jest bezobjawowe.
o W większości przypadków istnieje związek z alkoholizmem (z marskością wątroby lub bez) i niedożywieniem
o Podobne zmiany mogą pojawić się u chorych z:
ż anoreksją,
ż cukrzycą,
ż otyłością,
ż w chorobie trzewnej,
ż po spożyciu niektórych związków chemicznych lub leków (np. tiouracyl),
ż niekiedy w ciąży.
· Przypuszcza siÄ™ że niezależnie od współistniejÄ…cych czynników przyczynÄ… powieszenia komórek sÄ… zaburzenia
prawidłowego wydzielania śliny spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi autonomicznego unerwienia ślinianek
· Mikroskopowo widoczne jest 2-3 krotne powiÄ™kszenie rozmiarów komórek nabÅ‚onkowych zrazików, wnikanie tkanki
tłuszczowej pomiędzy zraziki gruczołu (otłuszczenie ślinianki) i niewielkie włóknienie w przegrodach międzypłatowych
· Klinika
o Poza wzrostem poziomu amylazy w ślinie czynność ślinianek nie jest zaburzona.
o Choroba nie wymaga leczenia.
o Powiększenie ślinianek ustępuje po usunięciu przyczyny (alkoholizmu, niedożywienia)
Nowotw ory
Nowotw ory
· Nowotwory Å›linianek wystÄ™pujÄ… rzadko i stanowiÄ… ok. 2% nowotworów czÅ‚owieka
V1 - 3 -
© Copyright by $taÅ›
o Tylko ok. 5% nowotworów ślinianek występuje u dzieci.
· WystÄ™powanie
o większość (65-80%) występuje w śliniankach przyusznych,
o około 10% w śliniankach podżuchwowych
o pozostałe w śliniance podjęzykowej i innych drobnych gruczołach ślinowych.
· Z wyjÄ…tkiem guza Warthina który wystÄ™puje częściej u mężczyzn, pozostaÅ‚e nowotwory Å›linianek cechuje predylekcja do
występowania u kobiet
· Klasyfikacja nowotworów Å›linianek
o Gruczolaki (adenomata)
ż Adenoma pleomorphum (tumor mixtus)ą 50%
ż Tumor Warthini (adenolymphoma)ą 10%
ż Adenoma basocellulare (1-2%)
ż Oncocytoma
ż Myoepithelioma
ż Papilloma ductale
ż Cystadenoma papillare
o Raki (carcinomata)
ż Carcinoma mucoepidermaleą 10%
ż Adenocarcinoma NOS (czyli bliżej niesprecyzowany histologicznie)
ż Carcinoma adenoides cysticum (5-10%)
ż Carcinoma acinocellulare (2-3%)
o Nowotwory mezenchymalne
o Chłoniaki złośliwe
o Przerzuty do ślinianek
Nowotwory Å‚agodne
Gruczolak wielopostaciowy
· Adenoma pleomorphum;
· guz mieszany - tumor mixtus
· to wolno rosnÄ…cy, bezbolesny nowotwór Å‚agodny gruczołów Å›linowych,
o rozwija się najczęściej w śliniance przyusznej, rzadko w podżuchwowej, i wyjątkowo w podjęzykowej (10:1:0)
o 90% guzów ślinianki przyusznej wyrasta w płacie powierzchownym, czyli powierzchownie w stosunku do nerwu
twarzowego
· wywodzi siÄ™ z nabÅ‚onkowych komórek rezerwowych wstawek przewodów gruczołów Å›linowych, które mogÄ… różnicować
się w kierunku komórek nabłonkowych i mioepitelialnych a mezenchymalne składniki podścieliska są wytworem komórek
mioepitelialnych
· Morfologia
o Zwykle pojedynczy, okrągły, dobrze odgraniczony od otoczenia guz, powodujący widoczne uwypuklenie w
okolicy ślinianki.
ż Niekiedy nowotwór może osiągnąć znaczne rozmiary, jednak skóra ponad guzem nie ulega
owrzodzeniu
o W zależności od zawartości śluzowatego i chondromyksoidnego podścieliska guz ma konsystencję twardą,
gumowatą lub miękką
o Guz zbudowany jest z wymieszanych ze sobą elementów nabłonkowych, mioepitelialnych i mezenchymalnego
podścieliska
· Klinika
o Gruczolak powinien być usunięty z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek
o W czasie zabiegu niebezpieczeństwo uszkodzenia nerwu twarzowego
Guz Warthina
· Inne nazwy:
o gruczolak limfatyczny, adenolymphoma;
o torbielakogruczolak bradawczakowaty limfatyczny, cystadenoma papillare lymphomatosum,
cystadenolymphoma)
V1 - 4 -
© Copyright by $taÅ›
· prawie wyÅ‚Ä…cznie w Å›liniance przyusznej
o Zwykle umiejscowiony w dolnym biegunie powierzchownego płata ślinianki przyusznej w sąsiedztwie kąta
żuchwy
o w około 10% przypadków guz występuje obustronnie lub wieloogniskowo,
· 8x częściej u mężczyzn niż u kobiet
o najczęściej 5-6 dekada życia
· ryzyko wystÄ…pienia guza Warthina u palaczy tytoniu jest oÅ›miokrotnie wyższe w porównaniu do osób niepalÄ…cych
· nowotwór ten powstaje z komórek przewodów gruczołów Å›linowych, które zaplÄ…taÅ‚y siÄ™ w wewnÄ…trz- i
okołoprzyuszniczych węzłach chłonnych w okresie rozwoju embrionalnego
· Morfologia
o Powierzchnia przekroju jest niejednorodna, widoczne są torbielowate lub szczelinowate przestrzenie wypełnione
śluzową lub surowiczą treścią. Do tych przestrzeni wpuklają się brodawkowate twory
o wyścielone jest to dwuwarstwowym walcowatym nabłonkiem
ż Komórki nabłonkowe bliżej światła torbieli są wydłużone, walcowate i mają obfitą kwasochłonną,
ziarnistą cytoplazmę z pęcherzykowym jądrem i dużym jąderkiem (komórki onkocytarne)
ż Drugą warstwę komórek nabłonka stanowią mniejsze komórki kostkowe lub wieloboczne
o W świetle torbielowatych przestrzeni znajdują się bezpostaciowe masy białkowe i resztki rozpadłych komórek
· Leczenie polega na operacyjnym wyciÄ™ciu guza
· Nawroty rzadko wystÄ™pujÄ…
Gruczolak podstawnokomórkowy
· Adenoma basocellulare
· To wolno rosnÄ…ce, bezobjawowe nowotwory Å‚agodne głównie dużych gruczołów Å›linowych (70% w przyusznicy).
o Około 20% rośnie w drobnych gruczołach ślinowych górnej wargi
· Mikroskopowo nowotwór jest zbudowany z gniazd komórek nabÅ‚onkowych otoczonych palisadowato uÅ‚ożonymi na
obwodzie mniejszymi komórkami, co przypomina obraz mikroskopowy raka podstawnokomókowego skóry
· W zależnoÅ›ci od budowy mikroskopowej wyróżnia siÄ™ 4 typy histopatologiczne
o Jednym z nich jest gruczolak kanalikowy
Gruczolak kwasochłonny  onkocytoma
· adenoma ocyphilicum
· Jest Å‚agodnym nowotworem (głównie Å›linianki przyusznej) zbudowanym z onkocytów
o Onkocyty są komórkami nabłonkowymi lub mioepitelialnymi o obfitej ziarnistej eozynochłonnej cytoplazmie,
wysokim poziomem aktywności enzymów oksydacyjnych, regresją rąbka szczoteczkowego i pofałdowań błony
komórkowej części podstawnej komórki
o W gruczołach ślinowych onkocyty powstają z komórek nabłonkowych zrazików i przewodów w których doszło
do metaplazji oksyfilnej, czyli pojawienia się w cytoplazmie dużej liczby mitochondriów
Mioepitelioma
· Różnicuje siÄ™ w kierunku komórek mioepitelialnych
· To okrÄ…gÅ‚awy, bezbolesny guz, który powoli roÅ›nie w dużych i maÅ‚ych gruczoÅ‚ach Å›linowych
· Komórki mioepitelialne zlokalizowane sÄ… na bÅ‚onie podstawnej u podstawy nabÅ‚onka zrazików i przewodów nie tylko
ślinianek, ale również innych gruczołów w organizmie
Brodawczak przewodowy
· Papilloma ductale
· Najczęściej spotykany na podniebieniu u dorosÅ‚ych osób
· SpoÅ›ród trzech postaci morfologicznych najczęściej wystÄ™puje sialodenoma papilliferum, którego powierzchowna część
przypomina brodawczaka płaskonabłonkowego
V1 - 5 -
© Copyright by $taÅ›
Nowotwory złośliwe
· StanowiÄ… ok. 25% nowotworów Å›linianek
· PrawdopodobieÅ„stwo wystÄ…pienia nowotworu zÅ‚oÅ›liwego jest odwrotnie proporcjonalne do rozmiarów Å›linianek
o Aż 70-90% nowotworów w śliniankach podjęzykowych jest złośliwych
o 40% w śliniankach podżuchwowych
o 15-30% w śliniankach przyusznych
· Nowotwory zÅ‚oÅ›liwe Å›linianek rosnÄ… szybko, sÄ… nieruchome wzglÄ™dem podÅ‚oża, ulegajÄ… owrzodzeniu, wywoÅ‚ujÄ… ból
· Znamiennym objawem, zwiÄ…zanym ze zÅ‚ym rokowaniem nowotworów przyusznicy jest porażenie nerwu twarzowego
o Objaw ten występuje w ok. 50% litych raków gruczołowato-torbielowatych i niezróżnicowanych raków
płaskonabłonkowych
o Natomiast nie spotyka się go w dobrze zróżnicowanych rakach śluzowo-naskórkowych lub rakach
zrazikowokomórkowych
· NajczÄ™stszymi nowotworami zÅ‚oÅ›liwymi Å›linianek sÄ… raki
Rak śluzowo-naskórkowy
· Carcinoma mucoepidermale
· Jest zÅ‚oÅ›liwym nowotworem o niskiej, Å›redniej lub wysokiej zÅ‚oÅ›liwoÅ›ci
· OkoÅ‚o 60% tych raków wystÄ™puje w przyusznicy, a 30% w gruczoÅ‚ach Å›linowych mniejszych (najczęściej w gruczoÅ‚ach
ślinowych umiejscowionych na podniebieniu)
o Prawie nigdy nie występuje w śliniance podjęzykowej
· To najczÄ™stszy nowotwór Å›linianek zwiÄ…zany z ekspozycjÄ… na promieniowanie jonizujÄ…ce
· To najczÄ™stszy nowotwór Å›linianek u dzieci
· Morfologia
o Zbudowany z trzech rodzajów komórek, które różnicują się w kierunku:
ż dojrzałych komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego
ż pośrednich komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego
· przypominajÄ… komórki podstawne nabÅ‚onka wielowarstwowego
· uważa siÄ™ że mogÄ… siÄ™ one różnicować w kierunku komórek Å›luzowych i komórek nabÅ‚onka
wielowarstwowego płaskiego
ż komórek śluzowych
· posiadajÄ… one jasnÄ… cytoplazmÄ™ wypeÅ‚nionÄ… Å›luzem i zepchniÄ™te na obwód maÅ‚e
hiperchromatyczne jÄ…dro
o Guzy o małym stopniu złośliwości
ż Rzadko przekraczają 4 cm średnicy
ż Są nieotorbione
ż Dobrze odgraniczone od otoczenia
ż Mikroskopowo
· dużo komórek Å›luzowych
· na obwodzie nowotwór nacieka otoczenie w sposób rozprężajÄ…cy ( dużym frontem )
· Å›luz może przeciekać do podÅ›cieliska gdzie indukuje odczyn zapalny, niekiedy z rozlegÅ‚ym
włóknieniem
ż Rośnie powoli przez wiele lat jako bezbolesny guz
o Raki o dużym stopniu złośliwości
ż Nieostro odgraniczone od otoczenia
ż Makroskopowo widoczne naciekanie zdrowych tkanek
ż Mikroskopowo
· utworzone sÄ… głównie z komórek nabÅ‚onka wielowarstwowego pÅ‚askiego i komórek
pośrednich
· nieliczne komórki Å›luzowe
· ta postać na obwodzie roÅ›nie w sposób naciekajÄ…cy różnej wielkoÅ›ci gniazdami
· czÄ™sto stwierdza siÄ™ ogniska martwicy i naciekanie perineurium
ż Rośnie szybko pod postacią bolesnego, twardego, zrośniętego z podłożem guz
· Niekiedy chory obserwuje nagÅ‚e przyspieszenie wzrostu guza, który rósÅ‚ powoli prze wiele lat,
co odpowiada transformacji do raka o dużym stopniu złośliwości
V1 - 6 -
© Copyright by $taÅ›
Rak gruczołowato-torbielowaty
· Carcinoma adenoides cysticum
· Jego historyczna nazwa to oblak  cylindroma
· To najczÄ™stszy zÅ‚oÅ›liwy nowotwór gruczołów Å›linowych wystÄ™pujÄ…cy w jamie ustnej
· Klinika
o Rośnie powoli
o Nacieka otaczajÄ…ce tkanki systematyczne
o Nacieka perineuriumą powoduje to że jest najbardziej bolesnym z nowotworów ślinianek
· może to być bolesność uciskowa lub samoistna
o Daje częste uporczywe wznowy
o Przerzuty do węzłów chłonnych rzadko
o Przerzuty odległe występują w około 50% przypadków
ż Do płuc, kości, wątroby i mózgu
ż Występują stosunkowo póz
no  kilkanaście lat po leczeniu operacyjnym
o Wrażliwy na radioterapie, ale nie można go wyleczyć tylko radioterapią
· Stanowi 30% nowotworów przyusznicy i Å›linianek podżuchwowych, ale tylko 1% nowotworów w Å›liniance podjÄ™zykowej
o Około 75% przypadków powstaje w mniejszych gruczołach ślinowych, a spośród nich około 40% na
podniebieniu.
· Najprawdopodobniej wywodzi siÄ™ z komórek rezerwowych nabÅ‚onka koÅ„cowych przewodów Å›linowych, które mogÄ…
różnicować się zarówno w kierunku komórek mioepitelialnych jak i nabłonka przewodów
· Morfologia
o Makroskopowo stwierdzamy twardy, lity guz, dobrze lub nieostro odgraniczony od otocznia, na przekroju szary,
białawy lub różowy
o Pomimo że w nazwie jest słowo  torbielowaty  makroskopowo torbiele są na ogół niewidoczne
o W obrazie mikroskopowym widoczne są dwa typy komórek nowotworowych. Większość komórek różnicuje się w
kierunku komórek mioepitelialnych. Są to komórki o skąpej cytoplazmie i małym, hiperchromatycznym jądrze.
Wśród nich odnalez
ć można z trudem niewielkie grupy komórek drugiego typu o bardziej obfitej cytoplazmie i
mniej hiperchromatycznym jądrze. Komórki te różnicują się w kierunku nabłonka przewodowego i mogą
tworzyć drobne przewody
o Wyróżnia się 3 typy histologiczne
ż Typ sitowaty
· To klasyczny i najbardziej typowy dla tego raka typ
· Komórki rakowe typy mioepitelialnego tworzÄ… różnej wielkoÅ›ci i ksztaÅ‚tu pola i gniazda.
Wewnątrz gniazd widoczne są układu sitowate, podobne do sera szwajcarskiego
ż Typ lity
· Cechuje siÄ™ aktywnoÅ›ciÄ… mitotycznÄ… i wiÄ™kszym polimorfizmem komórek rakowych, które
rosną w litych gniazdach, wśród których można zaobserwować ogniskową martwicę
ż Typ cewkowy
o Charakterystyczną cechą jest naciekanie perineurium, a także naciekanie pni nerwowych przez gniazda
komórek rakowych
o Ocena stopnia złośliwości histologicznej
ż I stopień
· Należą tu raki typu cewkowego bez pól litych
ż II stopień
· Zbudowane sÄ… głównie z typu sitowatego, część lita nie powinna przekraczać 30%
ż III stopień
· Część lita zajmuje ponad 30%
· Rokowanie zależy od:
o typu histologicznego
ż najlepsze rokowanie dla typu cewkowego
ż najgorsze dla litego
o stopnia histologicznej złośliwości
· Czynniki pogarszajÄ…ce rokowanie
o Rozmiar ponad 4 cm
V1 - 7 -
© Copyright by $taÅ›
o Umiejscowienie w mniejszych gruczołach ślinowych
o Miejscowa wznowa
Rak zrazikowokomórkowy
· Carcinoma acinocallulare, ang. Acinic cell carcinoma
· Jego komórki różnicujÄ… siÄ™ w kierunku surowiczych komórek zrazików.
· Ponad 85% tych raków wystÄ™puje w Å›liniance przyusznej
· Nowotwór roÅ›nie powoli, Å›rednio przez 6-7 lat jako bezbolesny guz
o Przebieg kliniczny jest długotrwały i nieprzewidywalny
· Jest to drugi po carcinoma mucoepidermale najczęściej wystÄ™pujÄ…cy nowotwór zÅ‚oÅ›liwy Å›linianek u dzieci
· Nowotwór wywodzi siÄ™ z komórek rezerwowych (macierzystych) koÅ„cowego odcinka przewodówo gruczołów Å›linowych
· Typy histopatologiczne
o Typ lity
ż przypomina typową zrazikową budowę ślinianki
o Typ drobnotorbielkowy
ż z torbielami, które mogą być wypełnione mucykarminododatnią substancją
o Typ brodawkowato-torbielkowy
o Typ pęcherzykowy i jasnokomórkowy
Gruczolak polimorficzny o małej złośliwości
· W gruczoÅ‚ach Å›linowych mniejszych, na podniebieniu lub w innych miejscach jamy ustnej w postaci twardego
bezbolesnego guzka
Guz mieszany ślinianek
ż Guz mieszany złośliwy - Tumor mixtus malignus
ż Istnieją dwie postacie złośliwego guza mieszanego:
o Rak na podłożu gruczolaka wielopostaciowego
ż W około 5-10% przypadków na podłożu gruczolaka wielopostaciowego rozwija się rak
· Zwykle jest to nisko lub Å›rednio zróżnicowany gruczolakorak albo rak niezróżnicowany
ż Ta postać stanowi 99% wszystkich guzów mieszanych złośliwych
ż Przerzuty najczęściej do płuc i do kości (kręgosłup)
o Carcinosarcoma
ż stanowi dużą rzadkość i jest guzem dwufazowym zbudowanym z dwóch złośliwych komponentów
· NabÅ‚onkowego (zwykle w postaci gruczolakoraka niskozróżnicowanego(
· Mezenchymalnego (zwykle w postaci chondrosarcoma)
ż Jest to więc właściwie carcinosarcoma
ż Guzy mieszane złośliwe mają przebieg bardzo agresywny
V1 - 8 -