2015-04-13
Audyt wewnętrzny
Wykład 7
94
Funkcjonowanie audytu
wewnętrznego na przykładzie
banku
95
1
2015-04-13
Kontrola wewnętrzna w bankach w
Polsce  kamienie milowe
W Polsce, podobnie jak na świecie, prekursorami
kontroli wewnętrznej były banki.
Już w 1994 r. Prawo bankowe nakazywało bankom
organizowanie komórek kontroli wewnętrznej.
Prawo bankowe z 1997 r. zaostrzyło wymogi
względem kontroli wewnętrznej
BCBS: Rekomendacja  Podstawowe zasady
efektywnego nadzoru bankowego z września 1997 r.
BCBS: Rekomendacja  Struktura systemów kontroli
wewnętrznej w instytucjach bankowych z września
1998 r.
W grudniu 1999 r. Komisja Nadzoru Bankowego
wydała Rekomendację H
Kontrola wewnętrzna w bankach w
Polsce  kamienie milowe
BCBS: Rekomendacja  Funkcje kontroli
wewnętrznej w bankach z czerwca 2012 r.
Rekomendacja H Komisji Nadzoru
Finansowego  Organizacja kontroli wewnętrznej
w bankach wydana w grudniu 2011 r.
2
2015-04-13
Regulacje i rekomendacje krajowe
Rekomendacja międzynarodowe
BCBS
3
2015-04-13
System kontroli wewnętrznej w
banku
System kontroli wewnętrznej jest istotnym narzędziem
kontrolowania działalności bankowej. Jego celem jest
wspomaganie zarządzania bankiem, usprawnienie
realizacji jego zadań oraz zapewnienie
bezpieczeństwa i stabilności funkcjonowania banku
W banku funkcjonuje efektywny system kontroli
wewnętrznej, dostosowany do charakteru oraz profilu
ryzyka i skali działalności banku, w sposób trwały i
spójny wkomponowany w system funkcjonowania
banku jako całości
Zarząd banku powinien opracować i wdrożyć spójną i
kompleksową strukturę systemu kontroli wewnętrznej,
w ramach której funkcjonują mechanizmy kontroli
ryzyka, badanie zgodności działania banku z
przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi oraz
audyt wewnętrzny, i która będzie gwarantować
osiągnięcie celów
System kontroli wewnętrznej
(ustawa prawo bankowe)
funkcjonuje w ramach systemu zarządzania w banku
i obejmuje:
mechanizmy kontroli ryzyka,
badanie zgodności działania banku z przepisami
prawa i regulacjami wewnętrznymi
audyt wewnętrzny.
Celem systemu kontroli wewnętrznej jest
wspomaganie procesów decyzyjnych przyczyniające
się do zapewnienia skuteczności i efektywności
działania banku, wiarygodności sprawozdawczości
finansowej oraz zgodności działania banku z
przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi
4
2015-04-13
Budowa systemu kontroli
wewnętrznej w banku
System kontroli wewnętrznej w banku obejmują
procedury i mechanizmy kontroli.
Procedury kontroli wewnętrznej stanowią
opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone
przez kierownictwo banku zasady sprawowania
kontroli wewnętrznej.
Mechanizmy kontroli wewnętrznej obejmują
procedury prowadzenia działalności bankowej i
wykonywania czynności bankowych, limity i
czynności samokontroli wykonywane w celu
zapobiegania błędom w funkcjonowaniu banku,
ujawniania nieprawidłowości oraz zapewnienia
rzetelności ewidencji księgowej.
Rodzaje kontroli wewnętrznej w
bankach
Kontrola funkcjonalna
Kontrola instytucjonalna
5
2015-04-13
Kontrola funkcjonalna(internal
control)
sprawowana przez każdego pracownika w
zakresie jakości i poprawności wykonywanych
przez niego czynności oraz
dodatkowo sprawowana przez jego
bezpośredniego zwierzchnika i osoby z nim
współpracujące.
Celem tej kontroli jest zapewnienie zgodności
wykonywanych czynności z procedurami, limitami i
przepisami oraz bieżące oddziaływanie i
reagowanie na niedomagania i uchybienia, a także
monitorowanie efektywności wdrożonych
mechanizmów kontrolnych
Organizacja i zasady funkcjonowania kontroli
wewnętrznej funkcjonalnej sprawowanej w
poszczególnych jednostkach organizacyjnych banku
mają na celu ciągłą analizę przebiegu i rezultatów pracy
poszczególnych pracowników i zespołów.
Jest to codzienne, regularne kontrolowanie wszystkich
czynności, którego celem jest zapewnienie ich
zgodności z procedurami i mechanizmami kontroli.
Kontrola funkcjonalna stanowi dodatkowo podstawę
weryfikacji poprawności procedur i sprawności działania
mechanizmów kontrolnych na wszystkich szczeblach
organizacyjnych.
Kontrola funkcjonalna obejmuje m.in. sprawdzenie
przestrzegania przepisów i instrukcji wewnętrznych,
limitów, fizycznych zabezpieczeń dostępu,
uprawomocnienia i autoryzacji, a także badanie czy
występuje rozdzielenie sprzecznych ze sobą funkcji i
obowiązków.
6
2015-04-13
Osiągnięcie założonych celów w strategii banku
oraz utrzymywanie dobrej sytuacji ekonomiczno-
finansowej wymaga aby systemy kontroli
wewnętrznej w banku koncentrowały się w
następujących obszarach:
1. kultura kontroli, tj. nadzór ze strony kierownictwa i
świadomość potrzeby kontroli,
2. identyfikacja i ocena ryzyka, w tym ustalenie
akceptowalnego poziomu ryzyka,
3. czynności kontrolne i podział obowiązków,
4. informacja i jej komunikowanie,
5. monitorowanie i korygowanie błędów
Kontrola instytucjonalna (internal
audit)
wykonywana przez jednostkę kontroli
wewnętrznej.
Celem tej kontroli jest badanie, ocena i
doskonalenie istniejących w ramach banku
procedur i mechanizmów kontroli wewnętrznych
oraz ich praktycznego przestrzegania.
7
2015-04-13
W ramach kontroli instytucjonalnej, jednostka
kontroli wewnętrznej sprawdza działalność banku
jako całości, reagując na potrzeby zgłaszane przez
zarząd i radę nadzorczą banku zgodnie z
regulaminem kontroli (m.in. dokonuje oceny
koordynacji działań między stanowiskami pracy i
jednostkami organizacyjnymi banku, oceny
systemu tworzenia oraz obiegu dokumentacji i
informacji itp.) i z częstotliwością zależną od
zidentyfikowanych obszarów ryzyka i poziomu
istotności ryzyka, a także od roli kontroli w jego
redukowaniu.
W tym kontekście, czynności jednostki kontroli
wewnętrznej są uzupełnieniem kontroli
podstawowej i bieżącego nadzoru i mają na celu
ujawnienie słabych stron bądz
luk w organizacji i
funkcjonowaniu systemu kontroli wewnętrzne
System kontroli wewnętrznej w
banku
System kontroli wewnętrznej  w szerokim
znaczeniu tego terminu - obejmuje także
wydzieloną organizacyjnie wyspecjalizowaną
jednostkę (departament, biuro, wydział, zespół
lub samodzielne stanowisko tzw. jednostką
kontroli wewnętrznej (audyt wewnętrzny,
rewizję wewnętrzną).
Działania jednostki kontroli wewnętrznej są
częścią procesu monitorowania efektywności
mechanizmów kontroli wewnętrznej w banku
8
2015-04-13
Cechy audytu wewnętrznego w
banku
Niezależność audytu wewnętrznego 
wskazane w uchwale KNF, mechanizmy
funkcjonujące w banku, zapewniające
niezależność komórki audytu wewnętrznego od
istotnych nacisków podczas przeprowadzania
kontroli według ustalonych metod, dokonywania
ocen skuteczności procedur i regulaminów oraz
sporządzania raportów pokontrolnych.
Cechy audytu wewnętrznego w
banku
Obiektywność audytu wewnętrznego  niezależność
osądu dokonywanego przez audytorów wewnętrznych
podczas przeprowadzania kontroli, od czynników
pozamerytorycznych. Audytorzy wewnętrzni nie mogą
być stronniczy i nie mogą uzależniać swojej opinii w
kwestii kontrolowanego tematu od opinii innych.
Obiektywność stanowi jedno z najważniejszych kryteriów
oceny jakości pracy audytora wewnętrznego. Audytorzy
wewnętrzni powinni przeprowadzać kontrole w taki
sposób, aby zachować poufność wyników kontroli oraz
nie zgadzać się na żadne rozwiązania lub kompromisy,
które mogłyby mieć negatywny wpływ na zachowanie
wysokiej jakości swojej pracy. Wyniki kontroli powinny
być przedstawiane bez względu na konsekwencje, jakie
mogą wywołać oraz powiązania (formalne i nieformalne),
które mogą naruszać.
9
2015-04-13
Cechy audytu wewnętrznego w
banku
Odpowiedzialność audytu wewnętrznego 
dokonywanie prawidłowej oceny adekwatności,
skuteczności oraz efektywności i jakości
systemu kontroli wewnętrznej banku, co
oznacza prezentowanie w raporcie
pokontrolnym zbadanych zdarzeń, które
wymagają podjęcia działań naprawczych,
unikanie niedomówień i nieścisłości,
zapewnienie wiarygodności komórki audytu
wewnętrznego.
Funkcje kontroli wewnętrznej w
banku
Wspomaganie procesu zarządzania bankiem, w
tym ryzykiem bankowym
Przyczynianie się do osiągania celów banku
jako całości
Przyczynianie się do tworzenia wizerunku
banku jako instytucji zaufania publicznego
Przyczynianie się do tworzenia bezpieczeństwa
finansowego banku
Przyczynianie się w ujęciu systemowym do
tworzenia stabilności finansowej, która staje się
współcześnie dobrem publicznym
10
2015-04-13
Dlaczego kontrola wewnętrzna w
bankach jest taka ważna?
Analiza problemów banków związanych ze stratami i upadłościami
wskazuje, że problemów można byłoby uniknąć, gdyby efektywnie
działały systemy kontroli
Banki mają być instytucjami zaufania publicznego o dualnej strukturze
celów  cel komercyjny i cel publiczny  kreowanie bezpieczeństwa
systemu bankowego i finansowego (stabilność finansowa)
W proces kreowania bezpieczeństwa banków włączony jest zarząd
banku oraz nadzór bankowy, nadzór właścicielski, nadzór korporacyjny
Kontrola wewnętrzna pomaga zrealizować postawione cele organizacji
Kontrola wewnętrzna odgrywa dużą rolę w zarządzaniu ryzykiem (banki
jako profesjonaliści przejmujący i zarządzający ryzykiem)
Kontrola wewnętrzna w bankach powinna być niezależna od funkcji i
procesów kontrolowanych (niezależność kontroli wewnętrznej w ujęciu
funkcjonalnym)
Komórki kontroli wewnętrznej w bankach podlegają bezpośrednio
zarządowi (niezależność instytucjonalna kontroli wewnętrznej)
Wielopoziomowy system kontroli
banków
System kontroli na poziomie ponadnarodowym
- Komitet Bazylejski, Europejski ,Europejski
Organ Nadzoru Bankowego (EBA), EBC (od
4.11.2014 r.)
System kontroli na poziomie krajowym  KNF,
bank centralny, Ministerstwo Finansów
System kontroli poszczególnych banków
11
2015-04-13
Kontrola wewnętrzna w banku
spółdzielczym
Bank spółdzielczy zgodnie z art. 10 ustawy prawo
bankowe może powierzyć realizację kontroli
wewnętrznej bankowi zrzeszającemu na podstawie
umowy zrzeszenia
W takim przypadku nie jest zobowiązany do
tworzenia w swojej strukturze organizacyjnej komórki
kontroli wewnętrznej, a przepisy dotyczące
kompetencji komórki audytu wewnętrznego w banku
spółdzielczym stosuje się odpowiednio do banku
zrzeszającego
Kontrola, wykonywana jest zgodnie z rocznym
planem kontroli wewnętrznej, który powinien być
uzgodniony z bankiem zrzeszającym. W
szczególnych przypadkach, kontrola może być
przeprowadzona także na wniosek banku
spółdzielczego.
Kontrola wewnętrzna w banku
spółdzielczym
Zadania powierzone bankowi zrzeszającemu mogą
dotyczyć: mechanizmu kontroli ryzyka, zgodności
działania z przepisami prawa i regulacjami
wewnętrznymi, audytu wewnętrznego
Decyzję o powierzeniu kontroli wewnętrznej bankowi
zrzeszającemu podejmuje rada nadzorcza banku
spółdzielczego
W banku spółdzielczym nie funkcjonuje Komitet
Audytu, a kompetencje w zakresie kontroli
wewnętrznej są współdzielone przez Zarząd i Radę
Nadzorczą
Dokumentem, który reguluje ustrój kontroli
wewnętrznej w banku spółdzielczym jest statut
banku
W przypadku realizowania kontroli wewnętrznej
przez bank spółdzielczy samodzielnie, w banku
tworzy się komórkę kontroli wewnętrznej np.: Biuro
Audytu Wewnętrznego i Kontroli
12
2015-04-13
Czy to oznacza, że w banku
spółdzielczym nie realizuje się kontroli
wewnętrznej?
Wykonywanie kontroli wewnętrznej przez bank
zrzeszający dotyczy kontroli wewnętrznej
instytucjonalnej, zakresem określonej
Rekomendacją H
W każdym banku spółdzielczym nadal jest
realizowana we własnym zakresie kontrola
wewnętrzna funkcjonalna, wykonywana przez
pracowników na ich stanowiskach pracy oraz
przez ich przełożonych
Rola banku zrzeszającego
Bank zrzeszający opracowuje regulamin kontroli
przeprowadzanej w bankach spółdzielczych
zrzeszonych
W swojej strukturze organizacyjnej musi stworzyć
wydział w ramach Departamentu Audytu, który
będzie zajmowała się realizowaniem kontroli
instytucjonalnej na rzecz banków spółdzielczych
Bank zrzeszający opracowuje roczny plan kontroli
banków zrzeszonych, który jest następnie
realizowany
Kontrole doraz
ne poza planem mogą wynikać z
woli zarządu banku spółdzielczego
13