Termin „metoda” można stosować
w dwóch znaczeniach.
W znaczeniu szerszym jest to próba
ogólnego określenia charakteru i
zakresu danych badań np. metoda
monograficzna, metoda
historyczno-porównawcza.
W węższym znaczeniu metoda służy
do określania powtarzalnych
sposobów rozstrzygania
konkretnych zagadnień, związanych
z realizacją badań.

Problem badawczy można
określić jako pytanie na
które nie ma jeszcze w
nauce odpowiedzi.
Problemy dzieli się często
na teoretyczne i
praktyczne.

Algorytm postępowania badawczego to inaczej
schemat badań empirycznych.
W skład algorytmu postępowania badawczego
wchodzą następujące etapy badawcze :
- wstępne sformułowanie problemu
- eksplikacja problematyki badawczej
(uszczegółowienie tematu)
- wybór i uzasadnienie hipotez badawczych
- operacjonalizacja problematyki badawczej
- wybór zbiorowości, w której będą
realizowane badania
- wybór technik i metod badawczych
- wybór bazy źródłowej
- wybór zasad, kryteriów i technik analizy
wyników badań

- przygotowanie narzędzi

badawczych

- pilotaż badań
- dobór próby (jednostek, które

zostaną poddane badaniom)

- realizacja badań empirycznych
- weryfikacja zebranego materiału

empirycznego

- analiza materiału empirycznego
- testowanie hipotez i wyników

badań

- pisanie końcowego raportu z badań

Hipotezy badawcze
Hipoteza jest najczęściej wyjaśniana
jako propozycja twierdzenia
naukowego, będącego wstępną
odpowiedzią na pytania zawarte w
problematyce badawczej. Najczęściej
źródłami hipotez są : 1) wyniki
teoretycznych rozważań; 2)
dotychczasowe badania z danego
zakresu; 3) inwencja twórcza i
pomysłowość badacza.

Wskaźniki socjologiczne
Rozróżniamy następujące wskaźniki
socjologiczne:
- inferencyjne – wynikają z przekazów
- definicyjne – wynikają z definicji
- empiryczne – wynikają z badań

Do narzędzi badawczych w

socjologii zaliczane są przede
wszystkim:

• wszelkiego rodzaju

kwestionariusze (wywiadu,
ankiety, obserwacji),

• schematy i klucze

kategoryzacyjne (w analizie treści
dokumentów),

• instrukcje i schematy

umożliwiające gromadzenie
informacji.

Budowa narzędzi badawczych

może być rozpoczęta dopiero po
skonstruowaniu, eksplikacji i
operacjonalizacji problematyki
badawczej, a także po wyborze
populacji, w której będą
realizowane badania.

Zasadniczy podział metod

badawczych

- badania jakościowe

(odpowiadają na pytania: jaka
jest istota, charakter, cechy,
rodzaj, itp.) badanego zjawiska
lub problemu,

- badania ilościowe

(odpowiadają na pytania: jak
często, w jakiej ilości, w jakich
rozmiarach, itp.) ma miejsce lub
występuje badane zjawisko lyb
problem

Przykładowe

Przykładowe

metody:

metody:

1. Obserwacja

• uczestnicząca

• zewnętrzna

2. Metoda oparta na materiałach

zastanych (historycznych, zebranych,
itd.) JAKOŚCIOWA

Metodą tą posługujemy się by poznać zjawiska,

które miały miejsce dawniej; często badacze
zjawisk społecznych sięgają do danych
historycznych np. do korzeni pewnych instytucji.

Materiały historyczne można podzielić na:

pierwotne i wtórne; materiały pierwotne to
dokumenty będące rejestrem faktów i wydarzeń
dokonanych przez bezpośrednich świadków np.
protokoły zebrań, posiedzeń, zeznań składanych
w sądzie, listów, urzędowych świadectw, kronik,
pamiętników;

materiały wtórne to wszelkie opracowania na

podstawie dokumentów pierwotnych, monografie,
publikacje o charakterze encyklopedycznym,
omówienia dokumentów źródłowych;

Należy pamiętać, że każde zdobyte źródło

informacji trzeba sprawdzić, zwłaszcza jeśli są to
materiały wtórne.

3. Metoda eksperymentalna

JAKOŚCIOWA

4. Focus Study

Polega na podjęciu pewnego zabiegu -

eksperymentu, który pozwoliłby badaczowi
na wykrycie zależności przyczynowej
między dwoma zjawiskami (zmiennymi)
czyli ustalenie powiązań przyczynowo-
skutkowych, które zachodzą w określonych
układach.

Obecnie coraz częściej metoda

eksperymentalna zastępowana jest tzw.
wywiadem zogniskowanym (focus study)
realizowanym przez badacza przy udziale
tzw. sędziów-ekspertów.

5. Wywiady JAKOŚCIOWE/

ILOŚCIOWE

Wywiad jest najbardziej popularną formą

zbierania informacji od osób, które są
przedmiotem badania. Wypowiedź badanego
może być dla badacza źródłem informacji o
tym, jak badany postrzega i ocenia pewne
zjawiska otaczającego go świata i jak
zamierza się wobec nich zachować. Socjologa
interesuje tylko problem szczerości
wypowiedzi.

Formą zbierania informacji podczas

wywiadu może być :

- swobodna rozmowa
- wywiad sformalizowany (z przygotowaną

listą poszukiwanych informacji

- kwestionariusz wywiadu lub ankietowy

(najczęściej stosowany)

Ankieta to tyle co kwestionariusz –
jest to technika badawcza polegająca
na komunikowaniu się pomiędzy
ankieterem a respondentem z
zastosowaniem kwestionariusza..

Rodzaj pytań:

Otwarte zamknięte

W której z poniższych dziedzin - mając na uwadze realne możliwości -

samorząd obecnej kadencji może osiągnąć znaczącą poprawę lub
rozwój?

1. Współtworzenie nowych miejsc pracy; zmniejszanie bezrobocia
2. Promocja miasta
3. Organizacja i finansowanie instytucji oraz wydarzeń kulturalnych

4. Wykorzystanie środków pomocowych UE
5. Tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości

6. Gospodarowanie majątkiem komunalnym
7. Poprawa warunków środowiska naturalnego
8. Remonty, adaptacje/budowa mieszkań komunalnych
9. Gospodarka finansowa miasta
10. Inwestycje publiczne
11. Pomoc społeczna dla najbiedniejszych
12. inne dziedziny - jakie?

….......................................................................................................
.....................................

……………………………………………………………………………………………………….

0. trudno powiedzieć

Czy miasto ma zatwierdzoną do realizacji strategię
rozwoju ?
1. Tak,
2. Tak, chociaż nie ma ona statusu formalnego
dokumentu
3. Raczej nie; rolę strategii rozwoju pełni zbiór różnych
dokumentów o charakterze strategicznym
4. Nie ma
0. trudno powiedzieć

Jeśli miasto ma zatwierdzoną strategię rozwoju, to kto –
według Pana/Pani wiedzy - ją opracował lub przygotował?
1. Eksperci zewnętrzni na zlecenie rady miasta
2. Eksperci zewnętrzni na zlecenie prezydenta miasta
3. Eksperci zewnętrzni przy pomocy specjalistów
miejscowych (z urzędu lub rady), na zlecenie rady
4. Eksperci zewnętrzni przy pomocy specjalistów
miejscowych (z urzędu lub rady), na zlecenie prezydenta
5. Zaufani eksperci zewnętrzni lub wewnętrzni, na
zlecenie rady
6. Zaufani eksperci zewnętrzni lub wewnętrzni, na
zlecenie prezydenta
7. Inni wykonawcy –
jacy? .............................................................................
.....................................................................................
........................................................................
0. trudno powiedzieć

Samorządy miast, aby móc inwestować i zaspokajać

w ten sposób najpilniejsze potrzeby miast, są
zepchnięte do roli petenta oczekującego pomocy
rządowej.

1. zgadzam się z tym całkowicie
2. w zasadzie jest to zgodne z rzeczywistością
3. częściowo się zgadzam, częściowo nie – to zależy od

sytuacji lub okoliczności

4. tylko w pewnej części się z tym nie zgadzam,

samorządy – jeśli potrafią – nie muszą być petentem
rządu

5. nie zgadzam się z tym, są przykłady świadczące o

zaradności samorządów pod tym względem (jakie?):

....................................................................................

................................

....................................................................................

................................

0. trudno powiedzieć

6. case study — intensywna,
celowa i kierowana obserwacja
jednostki lub grupy osób

7. Ewaluacja –
przeprowadzanie ewaluacji
(oceny) określonych
programów, procedur lub
przedsięwzięć w naturalnym
środowisku ich realizacji

Badania sondażowe. Sondaże ankietowe

Sondaż polega na bezpośrednim kontakcie z

osobami bądź też z próba osób, których cechy bądź
postawy są istotne z punktu widzenia problemu
badawczego. Stosujemy go w wypadku, kiedy nie
możemy zdobyć potrzebnych informacji w sposób
bardziej dokładny. Sondaż umożliwia systematyczne
zbieranie danych od członków pewnych zbiorowości.
Często wykonuje się to za pomocą wywiadu
osobistego, bądź też innych narzędzi badawczych.

Kiedy badana jest tylko część danej zbiorowości,

stanowiącej jej reprezentację, nazywamy to
sondażami reprezentatywnymi.

Typ badań sondażowych :
- sondaże jednorazowe na próbie losowej
- sondaże jednorazowe na próbie celowej
- sondaże na próbach kontrastowych
- sondaże powtarzane