Rynek pieniężny

Cel polityki pieniężnej

Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP
„Narodowy Bank Polski odpowiada za
wartość polskiego pieniądza”. Ustawa z 29
sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku
Polskim w art. 3 określa, że „podstawowym
celem działalności NBP jest utrzymanie
stabilnego poziomu cen, przy
jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to
podstawowego celu NBP”.

Stabilność cen

Współcześnie banki centralne

przez stabilność cen rozumieją
inflację na tyle niską, aby nie
wywierała ona negatywnego
wpływu na inwestycje,
oszczędności i inne ważne decyzje
podejmowane przez uczestników
życia gospodarczego.

Bezpośredni cel

inflacyjny

Rada Polityki Pieniężnej opiera

politykę pieniężną na strategii
bezpośredniego celu inflacyjnego. Po
sprowadzeniu inflacji do niskiego
poziomu, począwszy od 2004 r. RPP
przyjęła ciągły cel inflacyjny na
poziomie 2,5% z symetrycznym
przedziałem odchyleń o szerokości ±
1 punkt procentowy.

Cel ciągły

Po pierwsze, określenie cel

ciągły oznacza, że odnosi się on do
inflacji mierzonej roczną zmianą
cen towarów i usług
konsumpcyjnych w każdym
miesiącu w stosunku do
analogicznego miesiąca
poprzedniego roku.

Cel polityki pieniężnej

Po drugie, przyjęte rozwiązanie
oznacza, że polityka pieniężna jest
jednoznacznie ukierunkowana na
utrzymanie inflacji jak najbliżej
celu 2,5%, a nie jedynie wewnątrz
przedziału wahań.

Cel polityki pieniężnej

Po trzecie, występowanie wstrząsów
w gospodarce jest nieuniknione.
Różne są skala i okres odchylenia
inflacji od przyjętego celu. Bank
centralny zazwyczaj nie reaguje na
takie odchylenia inflacji, które uznaje
za przejściowe i które mieszczą się w
przedziale wahań wokół celu.

Do głównych obszarów

działalności NBP należą:

• Prowadzenie polityki pieniężnej,
• Działalność emisyjna,
• Rozwój systemu płatniczego,
• Zarządzanie rezerwami dewizowymi

Polski,

• Obsługa Skarbu Państwa,
• Działalność edukacyjna i informacyjna.

Funkcje banku

centralnego

• banku emisyjnego,
• banku banków,
• centralnego banku państwa.

Bank emisyjny

• NBP ma wyłączne prawo emitowania

znaków pieniężnych będących
prawnym środkiem płatniczym
w Polsce. Narodowy Bank Polski
określa wielkość ich emisji
oraz moment wprowadzenia do obiegu,
za którego płynność odpowiada.
Ponadto, organizuje obieg pieniężny
i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

Bank banków

• NBP pełni w stosunku do banków funkcje

regulacyjne, które mają na celu zapewnienie

bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych

w bankach oraz stabilności sektora bankowego.

Organizuje system rozliczeń pieniężnych,

prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe

i aktywnie uczestniczy w międzybankowym

rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest

odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo

całego systemu bankowego, pełni funkcję

banku banków, ponadto, nadzoruje systemy

płatności w Polsce.

Centralny bank państwa

• NBP prowadzi obsługę bankową

budżetu państwa, prowadzi
rachunki bankowe rządu
i centralnych instytucji
państwowych, państwowych
funduszy celowych i państwowych
jednostek budżetowych
oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Instrumenty polityki

pieniężnej

• Stopa procentowa i operacje

depozytowo-kredytowe

• Operacje otwartego rynku
• Rezerwa obowiązkowa

Stopa procentowa

Podstawowym instrumentem polityki

pieniężnej jest krótkoterminowa stopa
procentowa. Zmiany wysokości stopy
referencyjnej NBP określają kierunek
prowadzonej polityki pieniężnej.
Poziomy stóp depozytowej oraz
lombardowej NBP wyznaczają pasmo
wahań stopy procentowej overnight na
rynku międzybankowym.

Stopa procentowa

Stopa lombardowa NBP wyznacza
koszt pozyskania pieniądza w NBP.
Określa górny pułap wzrostu
rynkowej stopy overnight.
Stopa depozytowa NBP wyznacza
oprocentowanie depozytu w NBP.
Określa dolne ograniczenie dla
wahań rynkowej stopy overnight.

Operacje depozytowo-

kredytowe

Operacje depozytowo-kredytowe mają na celu

ograniczanie skali wahań stawki rynkowej

overnight. Banki uczestniczą w tych operacjach z

własnej inicjatywy.
Depozyt na koniec dnia pozwala na lokowanie

nadwyżek środków w banku centralnym na termin

overnight. Jego oprocentowanie określa dolne

ograniczenie dla stawki rynkowej kwotowanej na

ten termin.
Kredyt lombardowy umożliwia bankom

komercyjnym zaciąganie kredytu na termin

overnight. Kredyt ten jest zabezpieczany papierami

wartościowymi, akceptowanymi przez bank

centralny. Jego oprocentowanie wyraża krańcowy

koszt pozyskania pieniądza w banku centralnym, co

stanowi górne ograniczenie dla stawki rynkowej

overnight.

Kredyt lombardowy

NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod

zastaw skarbowych papierów wartościowych.

Kredyt ten umożliwia im pokrywanie

krótkookresowych niedoborów płynności.

Udzielany jest na następujących zasadach:

• zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a

wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich

wartości nominalnej,

• termin spłaty kredytu przypada w następnym

dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia,

• warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia

spłata wcześniej zaciągniętego kredytu.

Operacje otwartego

rynku

Operacje otwartego rynku są podstawowym

instrumentem umożliwiającym

utrzymywanie krótkoterminowych

rynkowych stóp procentowych na poziomie

spójnym z realizacją ustalonego przez RPP

celu inflacyjnego. Za pomocą operacji

otwartego rynku bank centralny będzie

oddziaływał na warunki płynnościowe w

sektorze bankowym w taki sposób, aby

możliwe było kształtowanie się stawki

POLONIA w pobliżu stopy referencyjnej NBP.

Stawka Polonia (Polish

Overnight Index Average)

• odpowiednik stopy EONIA w strefie euro
• została wprowadzona na krajowym

rynku pieniężnym 24 stycznia 2005 r.

• jej wartość jest publikowana każdego

dnia roboczego o godzinie 17:00 w

serwisie informacyjnym Reuters na

stronie NBP

• kalkulacją stawki POLONIA zajmuje się

NBP

Stawka Polonia

• średnie oprocentowanie transakcji O/N

zawartych do godziny 16:30 przez
reprezentatywną grupę banków, ważone
wartością tych transakcji

• stawka POLONIA kształtuje się w pobliżu

środka przedziału wyznaczonego przez
fixing stawek referencyjnych O/N WIBID i
O/N WIBOR, przy czym duże wahania
obserwowane są najczęściej w ostatnich
dniach utrzymywania rezerwy obowiązkowej

Stawka POLONIA

• W fixingu mogą uczestniczyć banki

krajowe, oddziały instytucji

kredytowych, oddziały banków

zagranicznych, które są dodatkowo

uczestnikami fixingu stawek WIBOR i

WIBID (spełniają warunki Regulaminu

fixingu stawek referencyjnych WIBOR

i WIBID, np. co do odpowiednio

wysokiej aktywności na polskim rynku

pieniężnym).

Stawki WIBID i WIBOR

• WIBOR jest stawką, po jakiej banki są

skłonne udzielić kredytu, czyli założyć lokatę
w innym banku.

• WIBID to stawka informująca o tym, ile bank

jest skłonny zapłacić za złożony u niego
depozyt.

• W transakcjach międzybankowych rozróżnia

się pojęcia lokata i depozyt. Depozyt to
pieniądz przyjęty z rynku, a lokata to pieniądz
udostępniony innemu podmiotowi (kredyt).

Stawki WIBID i WIBOR

• WIBOR/WIBID jest średnia arytmetyczną

stawek podanych przez uczestników
fixingu po odrzuceniu dwóch najwyższych
i dwóch najniższych kwotowań.

• Stawki ustalane są codziennie o 11.00 i

publikowane przez Reutersa.

• Uczestnicy fixingu muszą respektować

podane stawki przez 15 minut po
oficjalnym opublikowaniu stawek.

Stawka Eonia

• Miara efektywnej stopy procentowej właściwej

dla międzybankowego rynku overnight

transakcji zawieranych w euro.

• Wyliczana jest jako średnia ważona stóp

procentowych niezabezpieczonych pożyczek

denominowanych w euro, udzielonych lub

przyjętych przez wybrane banki.

• W kwotowaniach biorą udział wybrane banki

mające największy udział w operacjach na

rynku pieniężnym strefy euro (banki panelowe).

• Kwotowania przeprowadza Europejski Bank

Centralny.

Podstawowe stopy

procentowe

w Polsce –stan na 6

grudnia 2012 r.

• Stopa referencyjna 4.25
• Stopa depozytowa 2.75
• Redyskonto weksli 4.50
• Kredyt lombardowy 5.75

Podstawowe stopy procentowe NBP

Stopa

procentowa:

Oprocentowa

nie

Obowiązuje

od dnia

Stopa

referencyjna

1)

4,25

2012-12-06

Stopa

lombardowa

5,75

2012-12-06

Stopa

depozytowa

2,75

2012-12-06

Stopa

redyskonta
weksli

4,50

2012-12-06

2012

 

 

 

 

 

2012-05-10

4,75

6,25

3,25

5,00

*

Rezerwa obowiązkowa

Podstawową funkcją rezerwy

obowiązkowej jest stabilizowanie
bieżących warunków płynnościowych w
sektorze bankowym. Możliwość
utrzymywania rezerwy obowiązkowej w
systemie uśrednionym ogranicza
zmienność najkrótszych rynkowych
stóp procentowych.

Rezerwa obowiązkowa

Bank centralny nakłada na banki

obowiązek utrzymywania rezerwy
obowiązkowej. Rezerwa ma na celu
łagodzenie wpływu bieżących zmian
płynności sektora bankowego na
stopy procentowe na rynku
międzybankowym. Służy również
ograniczaniu nadpłynności banków.

Rezerwa obowiązkowa

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w

złotych część środków pieniężnych

zgromadzonych na rachunkach bankowych

i uzyskanych ze sprzedaży papierów

wartościowych oraz innych środków

przyjętych przez banki, podlegających

zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych

od innego banku krajowego, a także

pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2

lata. Rezerwa obowiązkowa utrzymywana

jest na rachunkach w NBP.

Rezerwa obowiązkowa

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej

ustala Rada Polityki Pieniężnej. Obecnie

stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5%

dla wszystkich rodzajów depozytów, z

wyjątkiem środków uzyskanych z tytułu

sprzedaży papierów wartościowych z

udzielonym przyrzeczeniem odkupu, dla

których stopa rezerwy obowiązkowej

wynosi 0%. Środki rezerwy obowiązkowej

od 1 maja 2004 r. są oprocentowane.

Stopa rezerwy obowiązkowej:

Oprocentowan

ie

Obowiązuje

od dnia

- od środków złotowych i

środków w walutach obcych

zgromadzonych na rachunkach

bankowych, od środków

uzyskanych z tytułu emisji

papierów wartościowych

3,50

2010-12-31

- od środków uzyskanych z tytułu

operacji repo i sell-buy-back

0,00

2012-01-01

Oprocentowanie środków

rezerwy obowiązkowej

2)

4,05

2012-12-06

 1) rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych

 2) 0,9 stopy redyskonta weksli - obowiązuje od 2004-

05-01

Operacje otwartego

rynku

• Operacje otwartego rynku to

transakcje dokonywane z

inicjatywy banku centralnego z

bankami komercyjnymi. Obejmują

one warunkową i bezwarunkową

sprzedaż lub kupno papierów

wartościowych lub dewiz,

a także emisje własnych papierów

dłużnych banku centralnego.

Operacje otwartego

rynku

• Operacje otwartego rynku

równoważą popyt i podaż

środków utrzymywanych przez

banki komercyjne w banku

centralnym. Dzięki temu bank

centralny wpływa na poziom

krótkoterminowych stóp

procentowych na rynku

międzybankowym.

Operacje otwartego

rynku

• Obecnie operacje otwartego rynku

przeprowadzane przez Narodowy

Bank Polski polegają na emisji

własnych papierów dłużnych (7-

dniowych bonów pieniężnych),

których minimalna rentowność

jest równa stopie referencyjnej

wyznaczonej przez Radę Polityki

Pieniężnej.

Podstawowe operacje

otwartego rynku

Są standardowo przeprowadzane

w sposób regularny (raz w tygodniu),

z 7-dniowym z reguły terminem

zapadalności. Na przetargach

obowiązuje stała rentowność na

poziomie stopy referencyjnej NBP.

Podstawowe operacje

otwartego rynku

NBP może przeprowadzać operacje

podstawowe zarówno w kierunku

zasilającym, jak i absorbującym. W

okresach utrzymywania się nadpłynności,

bank centralny emituje bony pieniężne.

Natomiast w okresach niedoboru

płynności, NBP zasila sektor bankowy w

płynność za pomocą transakcji repo. Ich

zabezpieczenie stanowią papiery

wartościowe akceptowane przez NBP.

Operacje dostrajające

Są podejmowane w celu ograniczenia wpływu

zmian w warunkach płynnościowych w

sektorze bankowym na wysokość

krótkoterminowych rynkowych stóp

procentowych.
Mogą one obejmować operacje absorbujące

(emisję bonów pieniężnych NBP, transakcje

reverse repo) oraz zasilające (przedterminowy

wykup bonów pieniężnych NBP, transakcje

repo). Zapadalność, rentowność oraz sposób

przeprowadzania operacji są uzależnione od

sytuacji występującej w sektorze bankowym.

Operacje warunkowe

• Na rynku pieniężnym w Polsce występują

dwa rodzaje operacji warunkowych, w

których następuje czasowe przeniesienie

własności papierów wartościowych: repo

oraz sell-buy-back/buy-sell-back (SBB/BSB).

• Istnienie dwóch rodzajów transakcji

warunkowych wynika ze znacznych różnic,

jakie występowały między nimi przed 2004

r. dotyczących m.in. księgowania tych

instrumentów i zasad odprowadzania

rezerwy obowiązkowej. Różnice te

spowodowały, że na krajowym rynku

pieniężnym znacznie bardziej rozwinął się

segment operacji SBB/BSB.

Rynek transakcji

warunkowych

Rynek transakcji warunkowych łączy ze
sobą rynek depozytów międzybankowych
oraz rynek papierów wartościowych.
Transakcje tego rodzaju dokonywane są na
rynku lokat zabezpieczanych papierami
wartościowymi. Istnieją dwa podstawowe
rodzaje transakcji zabezpieczanych
papierami wartościowymi: operacje repo
(repurchase agreement) oraz operacje
sell/buy back.

Operacje warunkowe

• Obecnie transakcje repo i transakcje SBB/BSB

zawierane są na podstawie standardowej

umowy ramowej, mają niemal identyczną

naturę ekonomiczną i powinny być tak samo

wykazywane w księgach banków.

• O występowaniu tych dwóch typów transakcji

warunkowych decydują przede wszystkim

istniejące w wielu instytucjach odmienne

dokumentacje prawne, na podstawie których

dealerzy zawierają transakcje, oraz różnice

w przekazywaniu pożytków, substytucji

zabezpieczenia oraz jego ewidencji w

depozytach.

Swapy walutowe

W celu zarządzania płynnością sektora
bankowego NBP może przeprowadzać
swapy walutowe. W ramach swapu
walutowego NBP kupuje (lub
sprzedaje) złote za walutę obcą na
rynku kasowym i jednocześnie
odsprzedaje (lub odkupuje) je, w
ramach transakcji terminowej,
w określonej dacie.

Swapy walutowe

• Swap walutowy (fx swap) jest złożeniem dwóch

przeciwstawnych transakcji wymiany walut

rozliczanych w różnych terminach.

• W sensie ekonomicznym składają się na niego

dwie zabezpieczone transakcje depozytowe

w różnych walutach.

• Swap walutowy może być wykorzystywany

jako instrument zarządzania płynnością.

Sprzedaż waluty obcej w wymianie

początkowej, a następnie jej obowiązkowy

odkup w wymianie końcowej umożliwia

pozyskanie złotych na czas określony w

warunkach transakcji.

Swapy walutowe

Swap walutowy (ang. currency swap)

to kontrakt obejmujący wymianę

pożyczek nominowanych w dwóch

różnych walutach bezpośrednio po

zawarciu transakcji i ich zwrocie po

upływie czasu określonego

w umowie. Dodatkowo w transakcji

dochodzi do okresowych płatności

odsetkowych według ustalonej stopy

procentowej

Swapy walutowe

 Podstawowym celem zawierania transakcji

swapów walutowych jest ograniczenie ryzyka

walutowego, tj. niekorzystnej zmiany kursu

waluty, w której nominowane jest zadłużenie.

 Ponadto może stanowić narzędzie zmiany

proporcji pomiędzy różnymi walutami w

portfelu oraz zmiany proporcji pomiędzy

długiem

o stopie stałej i długiem o stopie zmiennej.

 Podobnie jak inne instrumenty pochodne swapy

walutowe mogą być wykorzystywane w celach

arbitrażu i spekulacji.

Interwencje walutowe

Instrumentem polityki pieniężnej, który
może zostać wykorzystany przez NBP są
interwencje na rynku walutowym.
W przypadku przystąpienia Polski do
ERM II, interwencje na rynku
walutowym mogą być również
wykorzystywane do stabilizowania kursu
złotego w celu spełnienia kryterium
stabilności kursu walutowego.

Zasady polityki

kursowej

Od 12 kwietnia 2000 r. kurs złotego
jest kursem płynnym i nie podlega
żadnym ograniczeniom. Bank
centralny nie stawia sobie za cel
określenia z góry poziomu kursu
złotego do innych walut. Zastrzega
sobie jednak prawo do interwencji, o
ile uzna je za konieczne do realizacji
celu inflacyjnego.

Zasady polityki

kursowej

• Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała

się, że przystąpi do strefy euro. W przyszłości złoty

zostanie zatem zastąpiony wspólną walutą

europejską, a politykę pieniężną będzie kształtował

Europejski Bank Centralny.

• Jednym z warunków przystąpienia do strefy euro jest

spełnienie kryterium stabilności kursu walutowego.

Dlatego w okresie poprzedzającym przyjęcie euro

kurs złotego do euro zostanie, na co najmniej dwa

lata, usztywniony w ramach systemu kursowego ERM

II (ang. Exchange Rate Mechanism II). Oznacza to, że

w tym czasie Narodowy Bank Polski będzie

utrzymywał rynkowy kurs złotego wobec euro w

przedziale dopuszczalnych wahań w stosunku do

ustalonego kursu centralnego.

Zbywalne instrumenty

rynku pieniężnego

• instrumenty procentowe

(np. certyfikaty depozytowe)

• instrumenty dyskontowe (bony

skarbowe, bony pieniężne NBP)

Dyskonto

D = Wn – Cz
d = (D/Wn) · (360/t)
gdzie:
D – dyskonto
d – stopa dyskonta
t – liczba dni od momentu zakupu do

dnia wykupu

Rentowność i cena zakupu

instrumentów

dyskontowych

Cz = Wn (1 – d · t/360)
Cz = Wn / (1 + r · t/360)
r = (D/Cz) · (360/t)
gdzie :
r – rentowność
t – długość okresu inwestowania

Bony skarbowe

• pierwsza emisja w 1991 r.,

• dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb

Państwa reprezentowany przez Ministra Finansów, dla

celów finansowania potrzeb pożyczkowych budżetu

państwa i bieżącego zarządzania płynnością finansową

budżetu,

• forma zdematerializowana (od 1995 r.) – zapis

elektroniczny

w Rejestrze Papierów Wartościowych NBP,

prowadzonym przez agenta emisji,

• agentem emisji organizującym i rozliczającym sprzedaż

bonów jest NBP,

• papiery wartościowe na okaziciela, dopuszczone do

publicznego obrotu z mocy prawa,

• sprzedawane z dyskontem,

• wartość nominalna jednego bonu to 10.000 zł,

• emitowane na okresy od 1 tygodnia do 52 tygodni (1, 2,

4, 8, 13, 26, 39, 52 tyg.),

Bony skarbowe c.d.

• są sprzedawane na przetargach w pierwszy dzień

roboczy tygodnia, po cenie przetargowej zaoferowanej

przez nabywającego, a zaakceptowanej przez emitenta,

• minimalną wartość jednej oferty określa list emisyjny,

• oferty przetargowe mogą składać podmioty

posiadające status dealera SPW (nabywające co

najmniej 2% wartości nominalnej wszystkich bonów

sprzedawanych na przetargach w ciągu kwartału),

• uczestnicy przetargu działają we własnym imieniu i na

własny rachunek,

• na rynku wtórnym mogą być nabywane przez krajowe i

zagraniczne osoby fizyczne i prawne oraz krajowe

spółki nie posiadające osobowości prawnej,

• rynek wtórny: głównie rynek nieregulowany OTC

(ponad 95% obrotów) oraz w ramach elektronicznej

platformy Treasury BondSpot Poland,

• dochodowość bonów zależy od stopy referencyjnej

NBP.

Rynek bonów

skarbowych

• Obrót wtórny bonami skarbowymi dokonywany

jest przede wszystkim na nieregulowanym rynku

OTC.

• Transakcje tymi instrumentami mogą być także

zawierane na elektronicznej platformie Treasury

BondSpot Poland, która jest hurtowym rynkiem

obrotu obligacjami skarbowymi oraz bonami

skarbowymi. Głównymi uczestnikami rynku

wtórnego są banki krajowe, które przeprowadzają

operacje na własny rachunek i wykonują zlecenia

klientów. Wszystkie transakcje zawierane na

rynku wtórnym rejestrowane są w RPW.

Bony pieniężne NBP

• pierwsza emisja w 1990 r.,

• służą do regulowania płynności sektora bankowego

i  kształtowania stóp procentowych na rynku,

• są to papiery na okaziciela, emitowane na okres od 1

do 364 dni, w formie zdematerializowanej (zapis

elektroniczny w Rejestrze Papierów Wartościowych

NBP),

• na rynku pierwotnym są sprzedawane (z dyskontem)

na przetargach organizowanych w ostatni dzień

roboczy tygodnia,

• nabywcami na rynku pierwotnym do 2006 r. mogły

być banki krajowe i oddziały banków zagranicznych w

Polsce, posiadające rachunki bieżące w NBP i status

dealera rynku pieniężnego (na podstawie

odpowiedniego udziału w obrotach na rynku wtórnym

bonów) oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny,

Bony pieniężne NBP

c.d.

• obrót wtórny odbywa się na nieregulowanym

rynku międzybankowym (uczestnikami tego

rynku są podmioty uprawnione do działania na

rynku pierwotnym oraz pozostałe banki

krajowe),

• bony nie mogą być nabywane przez

niebankowe podmioty krajowe i

nierezydentów,

• wartość nominalna jednego bonu to 10.000 zł,
• minimalną rentowność bonów wyznacza

poziom stopy referencyjnej.

Certyfikaty depozytowe

• emitowane przez banki w celu pozyskania pieniądza,
• wystawione na okaziciela, mogą być wówczas

przedmiotem obrotu wtórnego,

• potwierdzają złożenie depozytu w określonej

wysokości, na określony czas, w danym banku,

• oprocentowanie może być stałe lub zmienne,
• mają określony czas trwania, czyli datę rozpoczęcia i

zapadalności (wykupu certyfikatu),

• jako pierwszy w Polsce wyemitował je w 1992 r.

Polski Bank Rozwoju, w 1995 r. – Bank Rozwoju

Eksportu,

• w Polsce rynek wtórny praktycznie nie istnieje.

Bony komercyjne

przedsiębiorstw

• krótkoterminowe papiery dłużne

przedsiębiorstw

• skrypty dłużne
• papiery (bony) komercyjne
• commercial papers
• komercyjne weksle inwestycyjno-

terminowe

Krótkoterminowe papiery

dłużne przedsiębiorstw

• narzędzie pozyskiwania krótkoterminowych

środków finansowych dla poprawienia płynności

finansowej podmiotów gosp. lub też mające na

celu zapewnienie finansowania projektów

inwestycyjnych o krótkim horyzoncie czasowym

• są stosunkowo rzadko wykorzystywane (głównym

źródłem finansowania zewn. przedsiębiorstw są

kredyty bankowe), stopniowo zmniejsza się

udział KPDP

w całkowitej wartości zadłużenia z tytułu emisji

papierów dłużnych przez przedsiębiorstwa (na

rzecz instrumentów długoterminowych)

• w Polsce są przedmiotem obrotu od 1992 r. (jako

pierwszy wyemitował je Polski Bank Rozwoju)

Bony komercyjne

przedsiębiorstw – c.d.

• regulacje prawne: Ustawa o obligacjach (95,1% wg

kwoty zadłużenia) Prawo wekslowe (4,9%), Kodeks

cywilny

• emisje mają najczęściej charakter niepubliczny

• dominują papiery emitowane na okres do 1 miesiąca

(niemal 70% ) i od 1 do 3 miesięcy (ponad 21%)

• organizacją emisji zajmują się banki (na koniec 2005 r. –

16, 2006 r. – 13): Kredyt Bank (Weksle Inwestycyjno –

Terminowe Stoczni Gdynia), Pekao S.A. (Huta Oława,

PKN Orlen), BRE Bank (Polfaktor, Żywiec, Exbud),

Reiffeisen Bank Polska (Huta Zawiercie), Societe

Generale (Peugeot), PBK (Exbud Skanska),

• struktura nabywców: głównie przedsiębiorstwa (51%) i

banki (23%)

• niska płynność rynku wtórnego (nieregulowanego)

Korzyści dla emitenta

KPDP

• relatywnie niski koszt pozyskania krótkoterminowych

środków fin., niższy niż w przypadku kredytu

bankowego

• możliwość szybkiego pozyskania funduszy, zwłaszcza

w przypadku uruchomienia kolejnych transz lub

rolowania emisji

• wysoka elastyczność (elastycznie ustalane okresy

płatności i oprocentowanie)

• możliwość pozyskania dowolnie wysokich środków bez

konieczności uwzględniania ograniczeń wynikających

ze specyfiki kredytu

• możliwość wykupu emitowanego papieru przed

terminem jego zapadalności na rynku wtórnym

• mniej pracochłonna metoda pozyskiwania środków

w porównaniu z kredytem bankowym

• aspekt promocyjny (zwiększenie wiarygodności na

rynku) i edukacyjny dla emitenta (poznanie

mechanizmów rynku pieniężnego)

Korzyści inwestorów –

nabywców KPDP

• możliwość uzyskania wyższej stopy

zwrotu niż od depozytów bankowych

• ponoszenie stosunkowo małego ryzyka
• możliwość wyboru papieru dłużnego

o żądanym terminie zapadalności

• możliwość odzyskania gotówki przed

terminem zapadalności na rynku
wtórnym

Procedura emisyjna

krótkoterminowych papierów

dłużnych firm

Firma emitująca

Organizator emisji

(agent)

Bank (gwarant)

Inwestor

Organizator emisji

(biuro maklerskie banku)

• zajmuje się sprzedażą emisji i jej wykupem
• wykupuje od firmy emitującej całą emisję po

określonej cenie i organizuje dalszy obrót
(odsprzedaż na rynku wtórnym)

• może zorganizować przetarg na rynku pierwotnym
• zapewnia podwójne kwotowania w obrocie

wtórnym

• przechowuje rejestry
• dokonuje rozliczeń finansowych związanych

z obsługą emisji

Wpływy netto emitenta

Wpływy netto emitenta =
wpływy ze sprzedaży bonów – koszty
obsługi i prowizja

Wpływy ze sprzedaży =

nominalna wartość sprzedanych

bonów –
dyskonto

Małe zainteresowanie polskich

przedsiębiorstw emisjami KPDP

wynika z:

• zaspokajania krótkookresowych

potrzeb finansowych w inny sposób
(kredyt bankowy, sprzedaż faktur
firmom faktoringowym)

• większego zainteresowania

finansowaniem długoterminowym
(obligacje powyżej 1 roku)

Bariery rozwoju rynku

KPDP

• ograniczona liczba potencjalnych emitentów

(dominują małe i średnie przedsiębiorstwa, o

niskich potrzebach finansowych)

• korzystanie z usług firm faktoringowych
• struktura emisji na rynku KPDP nie

odpowiada potrzebom inwestorów

instytucjonalnych, którzy poszukują dużych

emisji znanych firm o dobrej kondycji

finansowej

• niska premia za ryzyko
• brak wspólnej izby depozytowo-rozliczeniowej

Rynek transakcji o

charakterze lokacyjnym

• Lokaty niezabezpieczone
• Lokaty zabezpieczone

- walutami (swapy walutowe)
- papierami wartościowymi (repo i

SBB/BSB - sell-buy-back/buy-
sell-

back)

Sytuacja na rynku

międzybankowym w

Polsce

• Po wzroście niepewności w następstwie upadłości

banku inwestycyjnego Lehman Brothers, transakcje

na rynku międzybankowym ograniczyły się do

transakcji na najkrótsze terminy, głównie overnight

• Banki przestały zawierać transakcje lokat o długich

terminach zapadalności

• Obroty na międzybankowym rynku pieniężnym

uległy ograniczeniu

• W 2008 r. pojawiła się agresywna cenowa

konkurencja niektórych banków o depozyty

detaliczne

Sytuacja na rynku

międzybankowym w

Polsce

• część banków pożycza środki na rynku

międzybankowym ze znacznie większą premią za

ryzyko niż wynikałoby to ze stawek WIBOR

• obawy o zdolność kontrahentów do spłaty

zobowiązań niekorzystnie wpływają na sytuację na

krajowym rynku międzybankowym, prowadząc do

wzrostu kosztu finansowania niektórych banków

oraz wzrostu ryzyka braku możliwości odnowienia

finansowania

• inwestorzy zagraniczni ograniczyli swoje

zaangażowanie na rynku polskich euroobligacji

• obniżyły się obroty na rynku obligacji, co może

wynikać z dążenia banków do utrzymywania

stabilnych portfeli płynnych aktywów

Struktura rynku pieniężnego –

rynek krótkoterminowych

papierów dłużnych

• Największymi segmentami rynku

krótkoterminowych papierów dłużnych
są rynek bonów skarbowych i rynek
bonów pieniężnych

• Większość transakcji na rynku wtórnym

bonów skarbowych stanowią operacje
warunkowe

• Rynek wtórny bonów pieniężnych

charakteryzuje się niską płynnością

Struktura rynku pieniężnego

– rynek transakcji o

charakterze lokacyjnym

• Najbardziej płynnym instrumentem

krajowego rynku pieniężnego są swapy

walutowe.

W obrotach na rynku fx swap w Polsce

dominują krótkoterminowe transakcje z

bankami zagranicznymi (blisko 90-procentowy

udział w obrotach), które najczęściej

wykorzystują te instrumenty do finansowania

inwestycji w obligacje skarbowe i spekulacji

na kursie złotego. Istotny wzrost aktywności

nastąpił na rynku offshore złotowych

transakcji fx swap.

Struktura rynku pieniężnego

– rynek transakcji o

charakterze lokacyjnym

• Banki krajowe zarządzają bieżącą płynnością,

wykorzystując głównie lokaty niezabezpieczone.

• Systematycznie następuje wzrost obrotów na

krajowym rynku transakcji warunkowych, co

wynika głównie ze zwiększenia wartości

zabezpieczonych lokat niebankowych instytucji

finansowych składanych w bankach w formie

operacji BSB i w mniejszym stopniu repo. Na

rynku dominują operacje buy-sell-back, których

zabezpieczeniem są obligacje skarbowe.

• Międzybankowy rynek repo jest nadal mało

płynny.

Struktura międzybankowego

rynku transakcji lokacyjnych

w Polsce

Wynika m. in. z tego, że dla pewnej

grupy jego uczestników lokaty

niezabezpieczone stanowią jedyny

instrument zarządzania płynnością.

Część banków nie posiada bowiem

dokumentacji prawnej dla transakcji

warunkowych oraz odpowiednio dużych

portfeli papierów skarbowych, które

mogłyby być wykorzystywane jako

zabezpieczenie w tych transakcjach.

Rynek zabezpieczonych

transakcji lokacyjnych

• swapy walutowe (lokaty

zabezpieczone walutami obcymi)

• transakcje warunkowe – repo i buy-

sell-back/sell-buy-back (lokaty
zabezpieczone papierami
wartościowymi)

Wielkość i uczestnicy

rynku swapów walutowych

• Rynek złotowych swapów walutowych

jest największym rynkiem spośród
walut naszego regionu.

• W ostatnich latach obserwowano

bardzo dynamiczny wzrost wartości
transakcji fx swap na rynku offshore
(transakcje między nierezydentami), co
wyraźnie odróżnia nasz rynek od rynku
forinta i korony czeskiej.

Rynek swapów

walutowych offshore

• Dynamiczny wzrost wartości

transakcji fx swap zawieranych poza
Polską wynika przede wszystkim z
dużej aktywności niebankowych
instytucji finansowych. Fundusze
hedgingowe wykorzystują swapy do
spekulacji na kursie złotego.

Struktura terminowa obrotów na

rynku swapów walutowych w

Polsce

w latach 2004-2007