Flora Fizjologiczna organizmu ludzkiego

Flora fizjologiczna

Zespól drobnoustrojów, które w sposób stały lub przejściowy kolonizują wybrane obszary ciała ludzkiego

Skład flory:

• bakterie

• rzadziej: grzyby, pierwotniaki i wirusy

Kolonizacja florą naturalną rozpoczyna się tuż po urodzeniu

drobnoustroje kolonizujące pochodzą:

• od matki (drogi rodne, jama ustna, skóra)

• od personelu szpitalnego (skóra, jama nosowo-gardłowa)

• ze środowiska

Czynniki wpływające na skład flory naturalnej

-wiek

-zmiana miejsca pobytu

-choroba

-stosowanie preparatów antybakteryjnych. antybiotyki, kosmetyki, mydlą

Miejsca bogato skolonizowane

• skóra

• błony śluzowe górnych dróg oddechowych

• górny i dolny odcinek przewodu pokarmowego:

jama ustna

jelito grube

• pochwa

• ucho zewnętrzne

Miejsca skąpo skolonizowane

• krtań, tchawica, oskrzela

• zatoki boczne nosa

• przełyk, żołądek, początkowy odcinek jelita cienkiego

• cewka moczowa

• szyjka macicy

• spojówki

• ucho środkowe

Miejsca nie skolonizowane

• oskrzeliki, pęcherzyki płucne, jama opłucnej

• układ krwionośny

• układ kostno-stawowy

• układ nerwowy

• mięśnie

• narządy wewnętrzne, jama otrzewnowa

FLORA FIZJOLOGICZNA SKÓRY

Liczba drobnoustrojów: l0⁴-10⁵CFU/cm²

Liczniej skolonizowane miejsca wilgotne: pachy, pachwiny, okolice odbytu

FLORA FIZJOLOGICZNA SKÓRY

• Bakterie Gram-dodatnie:

• Staphylococcus epidermulis i inne CN gronkowce

• Staphylocoecus aureus (5-25%)

• Propionibacterium acnes (gruczoły łojowe; 45-100%)

• Corynebacterium spp, (50%)

FLORA FIZJOLOGICZNA SKÓRY

• Bakterie Gram - ujemne:

Acinetobacter spp, - miejsca wilgotne

• Grzyby:

Candidaspp, - miejsc wilgotne, osoby starsze

Malessezia furfur (Pityrosporum ovale) -mieszki włosowe

FLORA FIZJOLOGICZNA NOSA

Staphylococcus epidermidis

Staphylococcus aureus - około 1/3 populacji

FLORA FIZJOLOGICZNA GARDŁA

• Bakterie Gram-dodatnie:

Streptococcus α-hemolizujące

Bifidobacterium (beztlenowe)

• Bakterie Gram-ujemne:

Neissria spp.

• Grzyby:

Candida spp. - w niewielkiej ilości

FLORA FIZJOLOGICZNA MIGDAŁKÓW

Flora jak w gardle, a ponadto:

• beztlenowe ziarenkowce:

-Peptostreptococcus spp. i

-Veilonella spp,

• promieniowce:

-Actinomyces spp.

FLORA FIZJOLOGICZNA JAMY USTNEJ

• Pod koniec pierwszego roku życia:

Streptococcus spp.

Staphylococcus spp.

Veilonella spp spp.

FLORA FIZJOLOGICZNA JAMY USTNEJ

• U dorosłego człowieka:

Liczba drobnoustrojów: 10⁹ -10¹² CFU/ ml śliny

• około 30 gatunków drobnoustrojów (~50% ziarenkowce)

• najliczniej skolonizowane: kieszonki dziaslowe, płytka nazębna i grzbiet języka

FLORA FIZJOLOGICZNA JAMY USTNEJ

• U osób w starszym wieku:

mogą występować Gram-ujemne pałeczki, w tym:

Escherichia coli

Klebsiella pneumoniae

KIESZONKI DZIASLOWE

Przewaga bakterii beztlenowych

• Bakterie Gram - Bakterie Gram +

Veillonella spp. Peptostreptococcus spp.

Fusobacterium spp. Actinomyces spp,

Prevotella spp.

Porphyromonas spp.

• Bakterie spiralne: Treponema spp.

GÓRNE DROGI ODDECHOWE

Przejściowa kolonizacja drobnoustrojami potencjalnie patogennymi:

Moraxella catarrhalis

Streptococcus pneumoniae

Haemophilus influenzae

ŚLINA

Przewaga paciorkowców α-hemolizujących

Streptococcus salivarius

Streptocuccus mitis

Streptocuccus mutans

GÓRNE DROGI ODDECHOWE

Przejściowa kolonizacjo drobnoustrojami potencjalnie patogennymi:

Moraxella catarrhalis

Streptococcus pneumoniae

Haemophttus influenzae

Przewód pokarmowy

• Żołądek - drobnoustroje połykane z pokarmem lub śliną giną w niskim pH. zdolne do przeżycia:

Mycobacterium tuberculosis

Helkobacter pylori

• Jelito cienkie - w początkowym fragmencie niewiele drobnoustrojów; ich liczba wzrasta ku dołowi

FLORA FIZJOLOGICZNA JELITA GRUBEGO

Liczba drobnoustrojów:

10¹⁰- 10¹¹ CFU/g treści jelita

• Bakterie beztlenowe (> 90%):

Bacteroides spp. (-30%)

Bifiibbacterium spp.

Clostridiiim spp. - w niewielkiej ilości

FLORA FIZJOLOGICZNA JELITA GRUBEGO

• Bakterie względnie beztlenowe:

pałeczki: Enterobacterkceae, głównie E. coli

ziarenkowce: Enterococcus spp,

• W niewielkiej liczbie

Staphylococcus aureus

grzyby z rodzaju Candida

enterowirusy

W sumie wyróżnia się około 400 gatunków bakterii kolonizujących przewód pokarmowy

Bakterie beztlenowe występują w stosunku 100:1 do bakterii tlenowych

Podział bakterii wg Gibsona

• Szkodliwe dla zdrowia: Staphylococcus. Clostridium. Pseudomonas aeruginosa

• Oportunistyczne: Bacteroides. Eubacterium. Enterobacteriacae

• Korzystne dla zdrowia: Bifidobacteium. Lactobacillus

Drogi moczowo-plciowe

• Cewka moczowa - niewielka liczba drobnoustrojów w dystalnej części cewki

Źródło kolonizujących mikroorganizmów:

odbyt

pochwa

skora

Flora fizjologiczna pochwy

Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej:

• skąpa i zmienna

• reprezentowana przez:

dyfteroidy

gronkowce koagulazo-ujemne

paciorkowce

Lactobacillus spp,

Drożdżaki

Flora fizjologiczna pochwy

Kobiet) przed menopauzą -pH kwaśne:

• Skład:

Luctoluwillus spp,-najliczniejsze, utrzymują prawidłowe pH pochwy

Bacteroides spp,

Corynebacterium spp,

Candida spp. pojedyncze komórki

Bakterie potencjalnie chorobotwórcze kolonizujące pochwę

Gardnerella vaginalis

Streptococcus agalactiae

Escherichia coli K1

Listeria monocytogenes

Pozytywne skutki istnienia flory fizjologicznej

Ochrona przed kolonizacja drobnoustrojami patogennymi

• Zajęcie receptorów na powierzchni komórek gospodarza

• Wytwarzanie substancji antybakteryjnych (np.krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe hamują wzrost Salmonella spp.)

Pozytywne skutki istnienia flory fizjologicznej

♦ Pobudzanie układu immunologicznego:

stałe uwalnianie niewielkich ilości antygenów np. endotoksyn bakteryjnych

♦ Synteza niektórych witamin:

syntetyzowane przez mikroflorę jelita: B₁₂ (zapobiega niedokrwistości złośliwej) i K (kofaktor syntezy czynników krzepnięcia II VII X XI

Pozytywne skutki działania drobnoustrojów zasiedlających przewód pokarmowy

• Uczestnictwo w trawieniu spożywanych pokarmów

• Synteza witamin, kwasów organicznych

• Rozkład substancji toksycznych, w tym niektórych związków rakotwórczych

• Stymulacja układu immunologicznego jelita

• Ochrona przed zakażeniem

• Produkcja naturalnych związków o właściwościach antvbktervjnvch

Zmniejszona liczba bakterii korzystnie działających powoduje:

• Wzdęcia

• Zaburzenia proces utrawienia

• Zmniejszenie perystalnytki jelita

• Rozwój stanów chorobowych przewodu pokarmowego, które wpływaja na pogorszenie ogólneog stanu zdrowia

Negatywne skutki kolonizacji florą naturalną

♦ Ochrona bakterii chorobotwórczych:

np. penicylinazy uwalniane przez gronkowce

♦ Współudział w miejscowych zmianach chorobowych:

np. zmiany próchnicze - wielocukry (dekstrany) syntetyzowane przez Streptococcus mutans utrzymują niskie pH = demineralizacja szkliwa

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

Zakażenia wywołane własną florą

• w stanach obniżonej odporności

• w wyniku zaburzenia równowagi w składzie jakościowym i ilościowym flory

• w wyniku przemieszczenia się flory do jałowych tkanek i jam ciała

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

♦ W wyniku uszkodzenia barier jelitowych - translokacja drobnoustrojów (endotoksyn) z jelito do układu krążenia = stan septyczny, posocznica:

wstanach niedokrwienia trzewi -rozlegle oparzenia, wstrząs krwotoczny

po antybiotykoterapii

w wyniku żywienia pozajelitowego (opóźnienie pasażu jelitowego)

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

W wyniku przerwania ciągłości tkanek:

-pooperacyjne zapalenie otrzewnej (Bacteroides spp.)

-zapalenie wsierdzia w wyniku przejściowej bakteriemii np. po ekstrakcji zęba (Streptococcus z grupy orale)

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

W stanach immunosupresji - wrodzonej lub

nabytej (leczenie immunosupresyjne, choroby

metaboliczne, nowotwory, zakażenia wirusowe)

-kandydozajamy ustnej u chorych na AIDS

-angina Plaut-Vincenta (Borrelia nuceniu + Fusobacterium fusiforme)

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

W wyniku zaburzenia równowagi np. po antybiotykoterapii:

-kandydoza pochwy

-rzekomobłoniaste zapalenie jelit (Clostridium difficile)

-Clostridium difficile jest przyczyną 20-31% biegunek poantybiotykowych

ZAKAŻENIA ENDOGENNE

W wyniku innych zabiegów inwazyjnych:

-zakażenie układu moczowego związane z cewnikowaniem pęcherza

-posocznica odcewnikowa powstała w wyniku kolonizacji cewnika florą naturalna skóry

-zakażenie układu oddechowego u pacjentów intubowanych

Żywność funkcjonalna

• Probiortki

• Prebiotyki

• Synbiotyki

• Produkty spożywcze wzbogacone witaminami i składnikami mineralnymi

Żywność funkcjonalna

• Wartość odżywcza

• Korzystny wpływ na jedną lub wiele funkcji organizmu człowieka

» poprawia ogólny stan zdrowia

» Samopoczucie

>zmniejsza ryzyko..

Prebiotyki

• Substancje oporne na trawienie, ulegające fementacji w przewodzie pokarmowym (rozpuszczalny błonnik, fruktooligosacharydy), które korzystnie regulują równowagę mikroflory jelitowej

Probiotvk

Słowo pochodzenia greckiego oznacza „dla zdrowia"

Preparat lub produkt zawierający jedno- lub wielokulturowe żywe mikroorganizmy, które zmieniają mikroflorę w określonych miejscach organizmu gospodarza i w ten sposób wywierają korzystny wpływ na równowagą mikroflory, wzmocnienie systemu odpornościowego i ogólnie na poprawę zdrowia

Cechy probiotyku

• Oporność na kwaśne środowisko żołądka i żółć

• Zdolność adhezji do nabłonka jelita i kolonizacji jelita

• Zdolność namnażania się w jelicie

• Korzvstnvm działaniem biologicznym

• Powinien bvć stabilny

• Nie powinien posiadać właściwości toksycznych

• Bezpieczny, niechorobotwórczy

Skutki działania probiotyków

• Przywracają naturalny, właściwie funkcjonujący skład mikroflory jelita

• Hamują rozwój wielu patogenów

• Zmniejszają częstość występowania biegunek podróżnych

• Łagodzą przebieg i skracają czas trwania niektórych biegunek bakteryjnych i wirusowych

• Zapobiegają występowaniu lub łagodzą przebieg biegunek poantybiotykowych

• Zmniejszają nasilenie biegunek popromiennych

• Likwidują lub zmniejszają objawy nietolerancji laktozy

• Wykazują działanie lecznicze w encefalopatii wątrobowej

Gatunki bakterii probiotycznych

• Lactobacillus casei DN

• Lactobacillus acidophilus LB

• Lactobacillus GG

• Lactobacillus johnsonii La

• Lactobacillus rhamnosus

• Lactobacillus gasseri

• Lactobacillus plantarum 229V

Wybrane właściwości Lactobaciłlus sp

• Wytwarzanie enzymów ułatwiających trawienie i przyswajanie węglowodanów

• Produkcja metabolitów: kwasu mlekowego, Kwasu octowego, nadtlenku wodoru

• zdolność przylegania do komórek nabłonka przewodu pokarmowego

• Obniżenie stężenia IL-8 w błonie przewodu pokarmowego

• Wpływ na przepuszczalność błony jelita

• Stymulacja mechanizmów immunologicznych w układzie pokarmowym

Bifidobacterium

• 32 gatunki

• Przewód pokarmowy człowieka. 14gatunków

• Główna mikroflora jelit niemowląt karmionych mlekiem matki

• Jelito grube 1.6 x¹⁰ CFU

• Hamują rozwój Clostridium sp.

---