Socjologia (wyk�ady).

Socjologia potoczna i naukowa (zdroworozs�dkowa). Socjologia potoczna-poznanie ka�dego z nas, przy pomocy stereotyp�w, uprzedze�, znamy rzeczywistoœ� poniewa� w niej �yjemy, rzeczy nie s� takimi jakimi si� by� wydaj�.

Socjologia naukowa-œwiat wielowymiarowy, wielop�aszczyznowy, badanie w spos�b dog��bny i obiektywny.

Nauka:

-przedmiot bada�, dziedzina, zakres.

-metody i techniki badawcze.

-cel.

-poj�cia i terminy, j�zyk.

-teorie badawcze, paradygmaty-spos�b okreœlania zjawisk spo�ecznych z puntku okreœlonej teorii.

-prawa (przyrodnicze).

-nauki homotetyczne-nauki, kt�remog� formowa� nowe prawa.

-nauki humanistyczne-te tylko mo�emy opisa�.

Socjologia:

-teoria i metody techniki badawczej.

-jest nauk� o spo�ecze�stwie w spos�b zdyscyplinowany.

-nale�y wyzby� si� uprzedze� lub upodoba� w stosunku do badanego przedmiotu.

Dziedziny: Socjologia pracy, kultury, miasta, wsi, p�ci, religii, rodziny.

Spo�ecze�stwo-to ludzkoœc, ludzie kt�rzy zamieszkuj� okreœlone pa�stwo, historycznie ukszta�towana zbiorowoœ�, ukszta�towana na podstawie obiektywnych warunk�w bytu, kt�ra posiada wsp�lne kompleksy, kultury, obiektywne warunki bytu: przyroda i geografia, np.:ubi�r, tworzenie pewnych produkt�w, bogactwa naturalne.

Biologiczne podstawy �ycia spo�ecznego: kolor sk�ry, dziedzicznoœ� cech (socjobiologia), czynnik demograficzny (wojna).

Proksemika- jak przestrze� wytwarzana jest przez ludzi i jak wp�ywa na zachowanie ludzi.

Ekonomiczne podstawy �ycia spo�ecznego: zorganizowane spo�ecze�stwo.

Kultura-wzory zachowa�, normy, wartoœci.

Spo�ecze�stwo to sie� interakcji.

A.Gidens- spo�ecze�stwo jest to zbi�r zinstytucjonalizowanych sposob�w post�powania (powtarzalne, okreœlone i nie wymaga wyt�umaczenia czyn coœ jest).

Pocz�tki socjologii.

-zdroworozs�dkowa- od kiedy ludzi zaczeli myœle�.

-naukowa- po�owa XIX w. - pocz�tek XVIII w. - rewolucja przemys�owa, rewolucja francuska, zmiana w�adzy, rozw�j miast, zmiana funkcjonowania rodziny.

od po�owy XIX- filozofia refleksji potem dopiero tworzy si� socjologia jako nauka.

A.Comte - wprowadza. zakreœla obszar bada� socjologii, struktura spo�eczna, statyka spo�eczna, nauka o strukturach w spo�ecze�stwie.

1920-30-rozw�j socjologii akademickiej.

E.Durkheim-nurt socjologizmu, podkreœla� prymat spo�ecze�sta nad jednostk�, spo�ecze�stwo tworzy cz�owieka, ludzi, moralnoœ�, religia, fakty spo�eczne, prawo.

M.Weber-jednostka tworzy spo�ecze�stwo, s� aktywnymi podmiotami, kt�re realizuj� co zachodzi, spo�ecze�stwo jest tym co zachodzi mi�dzy nami, spo�ecze�stwo daje nam pewne ramy w kt�rych my si� poruszamy.

E.Durkheim, M.Weber - Double movement (podw�jna zale�noœ�, oddzia�ywanie).

Spo�ecznoœ�-w�asnoœ� interakcji.

Wymiary œwiadomoœci socjologicznej

Koncepcje makropoziomowe (G.H. Mead)

1) - wymiar demaskatorski (Weber)- podczas analizy œrodowiska znaleœ� odpowiedzi na pytania co jest przyczyn�, kt�ra to przyczyna jest pomijana w dotychczasowym widzeniu. Na rozw�j kapitalizmu wi�kszy wp�yw maj� wartoœci i wzory zachodz�ce jakimi ludzie si� kieruj�.

Funkcje jawne i ukryte zjawisk spo�ecznych:

jawne- o kt�rych wiadomo.

-ukryte-uboczne skutki jakiegoœ zdarzenia.

2) Brak respektu wobec oficjalnego �ycia, wobec autorystet�w.

3) Relatywizacja-dla jednych spo�ecze�stw coœ mo�e by� w pewnym okresie czasu dobre dla innych z�e.

Patrzenie w spos�b na zjawiska w taki jaki patrz� na to nasi badani.

"Oczywistoœ�"-coœ jest niezaprzeczaln� regu�a, jest kategori� subiektywn�, to co jest oczywiste dla nas , dla innych mo�e nie by�.

4)Kosmopolityzm (otwartoœ�)- nie nale�y popada� w stereotypy, uprzedzenia, nie doznawa� szoku kulturowego.

-wolna otwartoœ� (Weber)- socjologia jest nauk� woln� odd wartoœci �e coœ jest dobre lub �e coœ jest z�e.

Perspektywy teoretyczne (paradygmaty)- ka�de zjawisko spo�. odwo�uje si� do paradygmat�w.

1) strukturalno-funkcjonalny (R.Merton, Parsons).

-spo�ecze�stwo jest struktur�, sk�ada si� z cz�œci sk�adanych, podsystem�w

-spo�. jako ca�oœ� mog�a funkcjonowa� (system polityczny).

-kszta�towanie jednostek (system edukacyjny).

Reakcja �a�cuchowa- wsp�odzia�ywanie struktur.

2) Paradygmat konfliktu (R.Dahrendorf, K.Marks)

-ukazuje spo�. jako nieustann� sie� konflikt�w, nauka o w�adz�, lepszy byt, ludzie kieruj� si� swoimi interesami by osi�gn�� zamierzone cele.

Koncepcje mikropoziomowe

3) Paradygmat interakcjonizmu sympolicznego- w perspektywie ten œwiat spo�. to œwiat iloœci interakcji jakie zachodz� mi�dzy ludŸmi. S� o charakterze symbolicznym. Wykorzystuje si� w nich j�zyk, znaki. Zajmuje si� kwesti� niedom�wie�.

4) Paradygmat teorii wymiany-patrz� z punktu widzenia jednostek wchodz�ce w sk�ad jednostki. S� kontakty oparte na zasadzie wymiany. Podkreœla si� kategori� zysk�w-strat. (G.Hommans).

5) Socjologia dnia codziennego-etnometodolgia ka�da jednostka ma swoje w�asne subiektywne poczucie œwiata. Nie zawsze nasze subiektywnoœci s� jednakowo spostzregane. (E. Goffman)

A.Comte-podzieli� socjologi� na statyk� i dynamik� spo�. Socjologia zmian spo�ecznych.

Rozw�j spo�. (post�p)- spos�b spostrzegania jest dwustronny, musimy pami�ta� o kontekscie spo�., kto te stanowisko definiuje, zale�y od tego kto interpretuje to zjawisko.

Rozw�j zr�wnowa�onych- tylko techniczny i ekonomiczny rozw�j jest przedmiotem zainteresowa�.

Najcz�œciej spotykamy paradygmaty zmian spo�ecznych.

od 1950 do 1990 istnia�y 3 koncepcje:

1) lata 50-te (Ameryka P�n.)- p. teorii modernizacji (unowoczeœnienie)- proces przez jaki przechodz� wszystkie spo�., ka�de spo�ecze�stwo przechodzi przez 3 stadia. Spo�ecze�stwo agralne (rolnicze)- nie dotkni�te rewolucj� przemys�ow�, wraz z rewolucj� przemys�ow� przesz�o do spo�. przemys�owego (industrialnego),

spo�ecze�stwo to przechodzi w spo�. poprzemys�owe (informacyjne), odejœcie od przemys�u na rzecz us�ug wymagaj�cych wykorzystanie najnowoczeœniejszych technologii.

2)lata 60-te - zacz�to si� zastanawia� co si� dzieje ze spo�. ubogimi - teoria zale�noœci (Ameryka �aci�ska), badanie problem�w ub�stwa, bezrobocia, badanie zmian spo�., kraje bogate wykorzystuj� kraje biedne, narzucaj� bogate biednym kulture, wartoœci, spos�b sprawowania w�adzy.

3)teoria rozwoju endogennego (wewn�trznego) - zmiany, kt�re nast�puj� maj� charakter wewn., tkwi� wewn. spo�ecznoœci, regionu, s� lokalne, Ÿr�d�em zmian mog� by� ludzie, ich wiedza, wykszta�cenie, umiej�tnoœci, kompetencje symbol (zdolnoœ� do korzystania z nowinek technicznych), infrastruktura tkwi�ca wewn. spo�ecze�stwa (np. banki, szko�y)- do lat 90-tych.

Lata 90-te (die nowe koncepcje zwi�zane ze zmianami spo�ecznymi).

Zjawiska:

1)Globalizacja-teoria uzasadniaj�ca powst. pod wp�ywem globalizacji.

2)socjologia ponowoczesnoœci-wsp�. filozofia, humanistyka-postmodernizm, problem obyczaj�w, wartoœci niesione przez œwiat przemys�owy.

Socjologia zmian spo�. - 3 podejœcia

-linearne-teoria modernizacji

-cykliczne-proces zmian spo�ecznych jako okr�g (np. spo�.agralne zwi�zane z porami roku).

-dychotomiczne-pokazuj� nam �e zmiany spo�. odbywaj� si� na dw�ch szczeblach.(F.Tomies)-pokazanie, �e spo�. zmienia form� na dwa etapy:

1)wsp�lnota-wi�zy krwi (rodzina), przekszta�ca si� w w stowarzyszenie gdzie nie dominuj� wi�zy krwi, emocjonalnie stosunki lecz interes wsp�lny.

Struktura spo�eczna

Rzeczywistoœ� spo�. tworzy struktur�, struktura wprowadza uporz�dkoanie w spo�ecze�stwie, R.Rybicki "Struktura spo�ecznego œwiata". Podzia� na Makrostruktury i Microstruktury. Makrostruktury: pa�stwo, spo�. globalne, wielkie oraganizacje.

Mikrostrukt�ry:

Zbiorowoœ�:-kontaktuj� si�, maj� œwiadomoœ� wsp�lnej cechy, grupa spo�eczna -wi�kszy stopie� za�y�oœci kontakt�w, klika-nieformalna struktura grupy powi�zana interesami, sie� spo�. ma�e grupy o wsp�lnych interesach.

Metzzostruktury-struktury œredniego zasi�gu, zwi�zane z terytorialnymi formami �ycia, spo�ecznoœci lokalne: miasto, wieœ, gmina,powiat, zwi�zki, stowarzyszenia.

Podzia� struktur spo�ecznych (prof.Sztopka)-nowa typologia struktur spo�ecznych.

1.dzia�ania ludzi

2.interesy-cele, kt�re kieruj� dzia�aniami

3.regu�y post�powania czyli struktury normatywne (nakazy, zakazy, wartoœci)

4.struktury idealne (œwiat idei, powstawianie i zakorzenianie idei).

Elementy struktury spo�ecznej.

Pozycja spo�eczna jednostki.

Rola spo�eczna-okreœlona zach. w zwi�zku z posiadan� pozycj� spo�eczn�. (np. p�e�)-"Gender Studies"

Od poszczeg�lnej jednostki zale�y poszczeganie roli spo�ecznej. R�ne typy zachowa� jednostek. Pojedyncza realizacja roli spo�ecznej. R�ne oczekiwania spo�. na zachowania zgodnie z oczekiwaniami spo�ecze�stwa. Uk�ad pozycji spo�ecznej, uk�ad r�l spo�ecznych-s� komplementarne, s� w konflikcie.

Osobowoœ� spo�eczna-to zinternalizowana kutltura, Internalizacja-uewn�trznienie tego co jest w spo�ecze�stwie, przyswojenie sobie, (uzewn�trznienie pogl�d�w, wzorc�w, zachoa�).

Trzeci proces- obiktywizacja-dzie�o �ycia jakieœ jednostki zaczyna �y� swoim niezale�nym �yciem.

-jest to spo�eczne wytwarzanie rzeczywistoœci, koncepcja:œwiat spo�. jest œwiatem wytwarzanym przez ludzi.

R.Linton-osobowoœ� podstawowa-rezultat wp�ywu kultury.

Osobowoœ� Spo�eczna- jest to zestaw trwa�ych cech jednostki, kt�re wp�ywaj� na jej zachowanie i post�powanie, wyrastaj�cych na podbudowie cech biologicznych i psychicznych,a pochodz�cych z wp�ywu kultury i struktury spo�ecznej.

Socjologia-zwraca uwag� na wp�yw na czynniki biologicznych, genetycznych uwarunkowa� w ukszta�towaniu jednostek, grup spo�ecznych.

Elementy osobowœci spo�. (Szczepa�ski):

1.kulturowy idea� osobowoœci (rycerz, asceta)

2.rola spo�eczna

3.jaŸ� subiektywna-moje subiektywne wyobra�enie na m�j w�asny temat, kim jestem, jaki jestem.

4.jaŸ� odzwierciedlona-moje subiektywne wyobra�enie o mnie na podstawie wyobraŸe� innych.

Socjalizacja-proces w kt�rym kszta�tuje si� nasza osobowoœ� spo�., nabywamy nowe role spo�eczne, jak funkcjonowa� w spo�., wprowadzenie jednostki w kultur�. Socjalizacja pierwotna i wt�rna.

Socjalizacja pierwotna zaczyna si� w momencie urodzenia, odbyea si� przy pomocy znacz�cych innych. Nie jest wychowaniem, jest procesem samoczynnym, spontanicznym.

Grani�a mi�dzy dwoma znacz�cymi socjalizacji jest uog�lniony inny. Proces kt�ry odbywa si� w swiadomoœci dziecka, kiedy z uog�lnienia przechodzi na ca�e spo�ecze�stwo.

Socjalizacja wt�rna-instytucjonalizowana, ma miejsce kiedy funkcjonujemy w r�nych instytucjach �ycia spo�ecznego.

Instytucje-s�u�� zaspokojaniu potrzeb, dostarczaj� procedur do modelowania sposobu zachowa�, jest kompleksem dzia�a� spo�., kanalizuje dzia�anie ludzi w poddany spos�b.

Instytucje totalne (Goffman)-szpital psych., wojsko,wi�zienie,klasztor-izolacja, du�a rola regulaminu, szeroki zakres regu�, w�adza ma charakter totalny, jesteœmy obserwowani przze w�adz�, personel-sprawuje porz�dek nad reszt� podw�adnych.

Rytua� przejœcia-to takie zdarzenie kiedy cz�owiek zaczyna funkcjonowanie w nowej instytucji, moment odgrywania nowej roli spo�ecznej.

Struktury spo�eczne-stratyfikacja spo�eczna: klasyfikacja spo�., hierarchicznoœ� spo�., nier�wnoœ� spo�..

System kastowy-przypisana pozycja spo�., ze wzgl�du na pochodzenie, ska�enie rytualne, ma��e�stwo enzogamiczne- z r�nych wartstw kasty, œcis�y determinizm.

System klasowy-mobilnoœ�, ruchliwoœ� spo�., ruchliwoœ� spo�., mi�dzypokoleniowa, pokolenie kolejne jest w klasie wy�szej lub ni�szej, wewn�trz pokoleniowa-poprzez prac� zmieniamy przynale�noœ� do klasy.

Podzia�y stratyfikacyjne

Marks- ch�opski, robotniczy, inteligencja, bur�uazja- przynale�noœ� materialna.

Zachodni-Niska,œrednia,Wy�sza-wykszta�cenie, maj�tek, zaw�d, presti�, stanowisko w zawodzie, pochoddznie etniczne.

klsa spo�. (Weber)-do klasy spo�. nale�� ludzie kt�rzy maj� podobne szanse �yciowe.

odklasy podzia�u zachodniego: niska, œrednia, wy�sza.

Weber- wiele czynnik�w wp�ywa na przynale�noœ� do klasy spo�ecznej.

Konsekwencje: styl �ycia, spos�b sp�dzania wolnego czasu, stan zdrowia, miejsce zamieszkania.

Warstwy spo�eczne - ludzie kt�rzy maj� podobne po�o�enie i œwiadomoœ� wsp�lnej przynale�noœci. Uk�ad warstwowy jest uk�adem dychotomicznym, dwuelementowym np. rz�dzacy-rz�dzeni, bogaci-biedni.

---