Organizm człowieka genetycznie zaprogramowany został na aktywny styl życia.

Ruch jest biologiczną potrzebą organizmu ludzkiego.

Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia ONZ określili minimalną, tj. niezbędną dzienną normę ruchu dorosłego człowieka na 10 tys. kroków.

Czynniki determinujące zdrowie.

* Styl życia – 50%

* Czynniki środowiskowe – 20%

* Czynniki genetyczne – 20%

* Medycyna naprawcza – 10%

Ruch stymuluje nie tylko rozwój fizyczny i motoryczny, ale też funkcjonalny i psychiczny.

Człowiek rozwija się i doskonali w ruchu oraz dzięki ruchowi. Stąd bierze się niezwykła uniwersalność i wszechstronność wpływu ruchów na człowieka. Już dawno dostrzeżono silny leczniczy wpływ ruchów. Tissot w XIX wieku podkreślił: ‘ Ruch może zastąpić wszystkie lekarstwa, ale żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu ‘

‘ Ruch jest w stanie zastąpić prawie każde lekarstwo, ale wszystkie lekarstwa razem wzięte nie zastąpią ruchu ‘ . Słowa te wypowiedział już Wojciech Oczko – lekarz – żyjący w latach 1545 – 1608.

Nasze zdrowie jest w naszych rękach.

Własnymi działaniami możemy wpływać na zachowanie zdrowia, a nawet jego polepszenie, ale możemy też być sprawcami własnych chorób. Według Colemana z 90 % chorób organizm może się wyleczyć sam, bez pomocy z zewnątrz.

Znaczenie działalności ruchowej dla człowieka ujął w słowach ‘ Ruch jest życiem – życie jest ruchem ‘. Ruch jest lekarstwem o bardzo szerokim i wszechstronnym zasięgu, gdyż doskonali sprawność funkcjonowania układu nerwowego człowieka, wzmacnia go fizycznie i psychicznie.

( Uzupełnić spiralą zdjęciem )

Wpływ aktywności ruchowej na rozwój organizmu można podzielić na dwie grupy: bezpośredni i pośredni.

Bezpośredni.

- Harmonijny rozwój organizmu i poszczególnych jego funkcji, wzmocnienie układu oddechowego sercowo naczyniowego, krwionośnego i mięśniowego.

- Utrzymanie dobrego stanu zdrowia i pełnej wydolności życiowej.

- Hartowanie organizmu tj. uodpornienie na ujemne wpływy środowiska.

- Kształtowanie podstawowych nawyków higienicznych, wdrażanie racjonalnego i higienicznego trybu życia ( odżywianie, sen, powietrze, właściwa organizacja czasu, czynny wypoczynek )

- Kształtowanie umiejętności o charakterze sportowo-utylitarnym w oparciu o różnorodne dyscypliny sportowe ( pływanie, gry zespołowe, lekka atletyka )

Pośredni.

- Rozwój uczuć estetycznych ( kształtowanie ruchów skoordynowanych, płynnych, harmonijnych )

- Kształtowanie postaw moralnych młodzieży, tj. rozwój i kształtowanie charakteru oraz zasad postępowania, rozwój kultury, uczuć wyróżniających się w stosunku do człowieka, życie w grupie, rozwijanie procesów poznawczych człowieka ( w szczególności myślenia ).

Odpowiednio dawkowana aktywność fizyczna, w każdym wieku i na każdym etapie rozwoju człowieka, to najtańszy i najprostszy środek zwiększający wszechstronne możliwości adaptacyjne i odpornościowe ustroju.

Aktywność ruchowa jest biologiczną potrzebą człowieka, zapewniającą mu zachowanie zdrowia. Stąd stanowić winna niezbędną składową jego stylu życia. Aktywność ruchowa towarzyszyć winna człowiekowi niezależnie od jego wieku, płci, zawodu. Nawet krótkotrwałe organicznie powodować może niekorzystne zmiany w stanie jego zdrowia. Wielkość wysiłku fizycznego winna być dostosowana do konkretnego osobnika, uwzględniając jego: wiek, stan zdrowia, sprawność motoryczną, doświadczenia ruchowe, zainteresowania, samopoczucie.

Zmiany w aktywności.

* Okres płodowy:

- Ruchy nieskoordynowane.

- W ostatnim okresie ciąży ruchy oddechowe.

* Okres noworodkowy:

- Nieporadność ruchowa.

- Uogólnione reakcje ruchowe.

- Odruchy bezwarunkowe – wrodzone ( zanikają w pierwszych miesiącach życia )

* Okres niemowlęcy:

- Eksplozja aktywności ruchowej.

- 1 r.ż. rozwój psychoruchowy.

- Pionizacja postawy, rozwój ruchów lokomocyjnych i manipulacji.

- Rozrzutność ruchowa.

* Okres poniemowlęcy.

- Doskonalenie ruchów.

- Największa dynamika zmian motorycznych.

- Praksje ruchowe ( ruchy praktyczne w zabawie i samoobsłudze )

* Okres przedszkolny.

- Złoty okres motoryki 5 r.ż. doskonałość ruchowa.

- Nowe umiejętności.

- Niedoskonałość manualna.

- Rozrzutność ruchowa.

- Dobra koordynacja i harmonia ruchów.

- Rozwój poczucia rytmu ruchowego ( wrażliwość na muzykę ).

* Młodszy wiek szkolny.

- Wysoka sprawność fizyczna.

- Ekonomia ruchowa.

- Największa podatność na nowe umiejętności ruchowe.

- Duża spontaniczna aktywność ruchowa, potrzeba ruchu, głód ruchu.

- Intensywny rozwój motoryczny.

- Doskonalenie ruchów lokomocyjnych, harmonia ruchów.

- Mała motoryka stopniowo dojrzewa.

- Harmonijność w proporcjach ciała i osiągnięcia w zakresie motoryczności sprawiają, że okres ten przez wielu autorów nazywany jest etapem ‘ dziecka doskonałego ‘ – drugie apogeum motoryczności.

* Okres dojrzewania:

- Kryzys motoryczności.

- Ociężałość ruchowa.

- Zanik harmonii ruchu.

- Niepokój motoryczny.

- Przejście od motoryczności dziecka do motoryczności człowieka dorosłego.

* Wiek młodzieńczy:

- Zakończenie wzrastania.

- Brak zdobyczy na polu aktywności ruchowej.

- 18 r.ż. – bez ruchu – ‘ starzenie motoryczne ‘

* Wiek dorosły:

- Ekonomia motoryczności.

- Precyzja ruchowa.

- Motoryczność zależna od miejsca i trybu pracy oraz stylu życia.

* Starzenie się:

- Zubożenie motoryki.

- Niechęć do ruchu, starość kojarzona jest z niedołęstwem i regresem aktywności ruchowej.

W ciągu całego życia człowieka występują różne formy aktywności ruchowej. Aktywność ta w zależności od okresu życia człowieka przybiera różną intensywność i spełnia różnorakie funkcje. W wieku dziecięcym i młodzieżowym ruch jest bardzo ważnym czynnikiem warunkującym wszechstronny rozwój organizmu.

Po wpływem ruchu kształtujemy prawidłową postawę dziecka, rozwijamy takie cechy motoryczne jak: zwinność, zręczność, gibkość, szybkość, siłę i wytrzymałość. Uczymy niezbędnych w życiu umiejętności ruchowych. Poprzez odpowiednie dawkowanie ruchu ( szczególnie na świeżym powietrzu ) zwiększamy odporność fizjologiczną i kształtujemy pozytywne nawyki ruchowe.

Światowa Organizacja Zdrowia ( WHO ) i Światowa Organizacja Wyżywienia ( FAO ) zalecają codzienny ruch w postaci marszu, biegu lub aeorbicu. Jako minimum ruchu dla osób dorosłych zaleca się ćwiczenia określone wielkościami: 3 razy w tygodniu po 30 minut z ćwiczeń z intensywnością określoną wielkością tętna 130/min ( 3x30x130 ). Dla dzieci i młodzieży minimalne wartości te powinny wynosić : 4x40x140. Dzieci powinny mieć możliwość ruchu przez około trzy godziny dziennie.

Minimalny, jednostkowy czas ćwiczeń, 30 minut pozwala na zaangażowanie mięśni, serca, układu krążenia, układu oddechowego i związanych z wysiłkiem przemian energetycznych w takim stopniu, że powoduje spalanie rezerw energetycznych w postaci tłuszczów i jest minimalnym, skutecznym bodźcem sprawnościowo-zdrowotnym. Również wykonywanie wysiłków w zakresie średniego poziomu przemian tlenowych ( tętno 130-140/min ) jest intensywnością bardzo bezpieczną i dostarczającą najkorzystniejszych bodźców. Wysiłki zbyt intensywne, krótkotrwałe lub o zmiennej intensywności nie powodują spalania tłuszczu i mogą powodować kontuje aparatu ruchu.

Jakie wnioski wyciągnął z tego współczesny człowiek?

Kręgosłup człowieka zaprogramowany został dla aktywnego stylu życia. Obecnie, człowiek prowadzi siedzący tryb życia – przeciwstawny kodowi genetycznemu. Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, iż siedząc prawie dwukrotnie więcej obciążamy nasz kręgosłup niż stojąc.

Zagrożenia zdrowotne.

- Złe nawyki żywieniowe i higieniczne.

- Mała aktywność fizyczna.

Mała aktywność fizyczna.

Ograniczenie aktywności ruchowej powszechnie występujące obecnie zjawisko spowodowane m.in. czynnikami cywilizacyjnymi, niesie ze sobą wiele zagrożeń dla zdrowia wskutek ograniczenia zdolności przystosowawczych organizmu spowolnienia przemiany materii, nadwagi i otyłości i wielu innych niekorzystnych skutków dotyczących spadku ogólnej niewydolności i sprawności fizycznej.

Hipokinezja – cd.

Uznana za zjawisko cywilizacyjne, wg. Światowej Organizacji Zdrowia hipokinezja jest obecnie bezpośrednio i pośrednio, główną przyczyną zgonów ( z powodu zapaści, choroby wieńcowej serca ), zwłaszcza w krajach rozwiniętych.

W ostatnich dziesięcioleciach upowszechniło się pojęcie chorób hipokinetycznych tzn. z niedostatku aktywności fizycznej. Przede wszystkim należą tutaj choroby o charakterze metaboliczno-zwyrodnieniowym, takie jak miażdżyca ( szczególnie naczyń wieńcowych serca ), otyłość, cukrzyca. Przyczyny tych stanów chorobowych są złożone, niemniej rola niedostatecznej aktywności ruchowej w łańcuchu przyczynowym uznawana jest za bardzo istotną.

Rozwój techniki spowodował, że prawie cały czas siedzimy lub leżymy, niemal każdą większą odległość pokonujemy wygodnym pojazdem i prawie nie podejmujemy większych wysiłków. Żyjemy wygodnie, ale nasz organizm nie odwdzięcza się nam za to – dziękuje nam w specyficzny sposób: im mniej będzie obciążony, tym bardziej będzie ‘ oklapnięty ‘. Brak ruchu powoduje zmniejszenie pojemności serca i płuc, kruchość naczyń, osłabieniu ulega układ krążenia, przemiana materii jest zbyt wolna. Zanim brak ruchu u człowieka wywoła jakąś chorobę mijają lata.

Profilaktyczne znaczenie aktywności ruchowej.

* Aktywność fizyczna skutecznie reguluje procesy metaboliczne, kontroluje tendencję do nadwagi i koryguje błędy żywieniowe.

* Ćwiczenia fizyczne z reguły eliminują nałogi, ze względów fizjologicznych i wskutek rozwoju innego systemu wartości. Sprawność fizyczna jako element nowoczesnego ( zdrowego ) stylu życia coraz bardziej sprzeczna jest z uleganiem nałogom jako dowodem słabości i zacofania.

* Wzmocnienie fizyczne stymuluje wzmocnienie psychiczne a ponadto wspomaga sprawność intelektualną ( stąd powiedzenie ‘ w zdrowym ciele zdrowy duch ‘ )

* Podniesienie kondycji najważniejszego organu – serca nie może być osiągnięte żadnym innym sposobem: nie ma takiego leku ani metody, która umożliwiłaby odpowiedni rozrost mięśnia sercowego i takie jego przeplecenie licznymi tętnicami wieńcowymi, by w każdych warunkach sprostało zadaniu, jedyną metodą wzmacniania serca jest ruch i okresowe zmuszanie serca do intensywniejszej pracy.

* Ruch poza skrajnymi przypadkami klinicznymi skutkuje zawsze pozytywnie bez względu na wiek i stan zdrowia.

* Większość niekorzystnych i przedwczesnych zmian starczych i objawów niewydolności, w wyniku odpowiednio stosowanego ruchu, nie tylko ulega zahamowaniu, ale cofa się a w wielu przypadkach organizm osiąga stan, którego nigdy przedtem nie posiadał, ruch musi nam towarzyszyć zawsze, nie można np. stwierdziwszy, że określone ćwiczenia przyniosły poprawę zaniechać ich, bowiem dolegliwości lub choroba nieuchronnie pojawia się ponownie.

* Najskuteczniejsze są ćwiczenia proste, nieskomplikowane, dostępne dla każdego pod warunkiem zachowania odpowiedniej częstotliwości i intensywności.

Aktywność fizyczna powinna być obecna w całym okresie ontogenezy.

Pełni ona rolę:

* Pobudza ( stymuluje ) do intensywnego rozwoju motorycznego i somatycznego.

* Przystosowuje do oddziaływań środowiska i uodparnia organizm na jego bodźce ( adaptacja ).

* Poprawia i wyrównuje pojawiające się dewiacje rozwojowe ( kompensuje i koryguje ).

.