Wykład IV.

Uzasadnienie własnego postępowania i autoprezentacje.

Pojęcie dysonansu poznawczego.

Dysonans poznawczy – stan napięcia emocjonalnego, wywołany niezgodnością między dwoma elementami poznawczymi w następstwie zaangażowania się jednostki w działania sprzeczne z jej pojęciem ‘ ja ‘.

Warunki sprzyjające powstawaniu dysonansu.

- Podjęcie zachowania zagrażającego samoocenie.

- Zagrożenie dla centralnych cech własnego ‘ ja ‘.

- Podjęcie zachowania sprzecznego z uwewnętrznionymi wartościami.

- Podjęcie niewłaściwego zachowania w warunkach braku uzasadnienia zewnętrznego.

- Podjęcie bądź zaniechanie zachowania w warunkach niewystarczającej kary.

Dysonans podecyzyjny.

- Stan napięcia emocjonalnego, który poprawia się w efekcie dokonania wyboru lub podjęcia określonej decyzji.

Do czynników nasilających dysonans podecyzyjny należą:

- Ważność decyzji.

- Nieodwracalność decyzji.

- Trudność decyzji.

- Liczba atrakcyjnych alternatyw, które zostały odrzucone.

- Stopień atrakcyjności alternatyw odrzuconych.

Sposoby redukcji dysonansu poznawczego.

- Zmiana zachowania, tak aby stało się one zgodne z dysonansowym elementem ( np. zaprzestanie ściągania, rzucanie palenia ).

- Zmiana postawy wobec wybranej alternatywy ( np. zmiana oceny zakupionego produktu na bardziej pozytywną a produktów odrzuconych na bardziej negatywną, zmiana ustosunkowania wobec wagi określonych wartości ).

- Dodanie innych elementów poznawczych zmniejszających sprzeczność między dwoma pierwotnie niezgodnymi elementami poznawczymi ( np. autoafirmacja: radzenie sobie z dysonansem poznawczym poprzez podkreślanie swoich kompetencji w innej dziedzinie ).

Autowaloryzacja a samopotwierdzenie?

Autowaloryzacja – dążenie do podwyższenia poczucia własnej wartości.

- Motyw autowaloryzacji – poczucie, że w danym zadaniu jednostka zrobiła wszystko, co mieści się w zakresie jej możliwości.

Samopotwierdzanie – dążenie do potwierdzania własnego ‘ ja ‘ bez względu na to, czy jest ono pozytywne czy negatywne.

- Motyw samopotwierdzenia – możliwość weryfikacji określonej opinii o ‘ ja ‘, istotne konsekwencje błędnej opinii.

Dysonans poznawczy jako metoda zmiany postawy.

Zmiana postawy pod wpływem dysonansu jest trwalsza i głębsza niż pod wpływem perswazji ze względu na samodzielne znalezienie uzasadnienia wewnętrznego podjętych działań.

Małe prawdopodobieństwo pojawienia się reaktancji i efektu bumerangowego.

Główne założenia teorii reaktancji.

- Odebranie człowiekowi swobody działania prowadzi do nieprzyjemnego stanu emocjonalnego nazywanego reaktancją.

- Wielkość reaktancji zależy od tego, jak ważne i jak wiele możliwości działania zostało zablokowanych.

Konsekwencją reaktancji jest:

- Dążenie do działań odbudowujących swobodę wyboru.

- Wzrost atrakcyjności zagrożonej możliwości działania.

- Niechęć w stosunku do osoby ograniczającej swobodę wyboru.

REAKTANCJA --------------------------------------- EFEKT BUMERANGOWY.

Definicja autoprezentacji.

Autoprezentacja to celowe działanie, zmierzające do wykreowania pożądanego wizerunku własnej osoby lub/i wywarcia wpływu na innych ludzi.

Funkcje autoprezentacji.

- Tworzenie i podtrzymywanie określonej tożsamości.

- Dążenie do maksymalizacji bilansu zysków i strat w relacjach społecznych.

- Podwyższanie i/lub ochrona poczucia własnej wartości ( motyw autowaloryzacji ).

Uwarunkowanie działań autoprezentacyjnych.

- Podejmowanie autoprezentacji nasila się, gdy jednostka może zrealizować jakiś cel autoprezentacyjny.

• Poprawić balans zysków i strat.

• Budować pozytywną tożsamość.

• Urzeczywistnić motyw autowaloryzacji.

- Działania autoprezentacyjne nasilają się, gdy jednostka przypisuje realizowanym celom autoprezentacyjnym dużą, subiektywną wartość.

- Duża rozbieżność między wizerunkiem posiadanym a pożądanym nasila autoprezentację.

Na czym polegają taktyki asertywno-zdobywcze?

Baumeister, Tice, Hutton, 1989.

Asertywno-zdobywcze.

Zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie lub utrwalenie jakiejś nowej tożsamości naszej osoby. Motywowane są pragnieniem osiągnięcia sukcesu i są typowe raczej dla osób o wysokiej samoocenie.

Rodzaje taktyk asertywno-zdobywczych.

INGRACJACJA	Aktor dąży do sprawienia wrażenia osoby miłej, atrakcyjnej, sympatycznej.	Komplementowanie wyglądu, inteligencji, osiągnięć, zgadzanie się z opiniami partnera, niewerbalne nagrody ( uśmiech, kontakt wzrokowy, potakiwanie ).
AUTOPROMOCJA	Dążenie do sprawienia wrażenia osoby sprawnej, kompetentnej, zdolnej do osiągania sukcesów.	Otwarte mówienie o swoich osiągnięciach i uzdolnieniach, pewność siebie i optymizm w wypowiedziach o efektach przyszłych działań.
DOSKONAŁOŚĆ MORALNA	Dążenie do sprawienia wrażenia osoby doskonałej moralnie, zdolnej do poświęcenia w imię wyższych wartości.	Podkreślenie zasad moralnych jako regulatora własnych zachowań i motywów, demonstrowanie zgodności swoich czynów z zasadami moralnymi, wywoływanie poczucia winy u obserwatorów.
ZASTRASZANIE	Dążenie do sprawienia wrażenia osoby groźnej, niebezpiecznej, zdolnej do zadawania bólu czy sprawienia kłopotów partnerowi.	Złośliwe krytykowanie błędów, publiczne ujawnianie słabości partnera, otwarte groźby ( ‘ potrafię zaszkodzić ‘, grożenie z pozycji słabszego ( ‘ zemdleję ‘ , ‘ narobię Ci wstydu ‘ ).

Na czym polegają taktyki obronne?

Obronne.

Zachowania ukierunkowane na ochronę, utrzymanie lub obronę zaatakowanej lub zagrożonej tożsamości i wartości naszej osoby. Zachowania te motywowane są pragnieniem uniknięcia porażki i charakteryzują osoby o raczej niskiej samoocenie.

Samoutrudnianie.

Angażowanie się w działania, które obniżają szanse sukcesu, ale zwalniają z osobistej odpowiedzialności za porażkę, a w dodatku nasilają osobistą chwałę w przypadku sukcesu ( ochronny i zdobywczy aspekt samoutrudniania ).