G. Łukasik
Egzamin: test i pytania otwarte
Literatura:
Rynek Finansowy – I. Pyka - AE
Rynek Pieniężny i Kapitałowy – I. Pyka – AE
Rynek finansowy i jego mechanizmy – W. Dębski – PWN
Praca zbiorowa : Rynki, instrumenty, instytucje finansowe – J. Czekaj – PWN 2008
Przedsiębiorstwo na rynku kapitałowym – G. Łukasik
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA RYNKU FINANSOWEGO
Rynki finansowe należy rozpatrywać jako element szerszego pojęcia jakim jest system finansowy.
System finansowy – mechanizm dzięki któremu następuje przepływ pieniądza w gospodarce, który decyduje o zmianie siły nabywczej podmiotów funkcjonujących w gospodarce. Ten system finansowy możemy rozpatrywać w dwóch układach (podsystemów) tj. system finansowy rynkowy podlegający zasadom mechanizmu rynkowego (opary o prywatne podmioty) system publiczny (nieprywatne, publiczne przepływy pieniężne). Pomiędzy tymi dwoma elementami systemu istnieją sprzężenia zwrotne tzn., że system publiczny w określonych warunkach wykorzystywać będzie transakcje mechanizmu rynkowego.
(System publiczny będzie emitował swoje papiery wartościowe na rynku, ktoś to kupi i będzie to rodziło konsekwencje, a ich skutki przejmie system publiczny.)
W ramach systemu rynkowego występuje: rynek finansowy
Rynek finansowy – obejmuje transakcje związane z nabywaniem, sprzedażą aktywów finansowych lub praw do ich nabycia.
Jeżeli mówimy o rynku finansowym, to ten rynek wykorzystuje podstawowe kategorie finansowe: popyt; podaż; stopień zrównoważenia (powiązania popytu i podaży) a z tym stopniem zrównoważenia rynku wiąże się cena. W zależności od stopnia zrównoważenia może dochodzić lub nie dochodzić do określonych transakcji.
Transakcje na rynku finansowym są związane z tym, że występują podmioty dysponujące nadwyżką środków pieniężnych i podmioty deficytowe. Podmioty dysponujące nadwyżką finansową będą za pomocą transakcji na rynku finansowym nabywać określone instrumenty finansowe natomiast podmioty deficytowe będą sprzedając określone instrumenty pozyskiwać środki pieniężne. Transakcje te mogą być realizowane w sposób bezpośredni lub też w sposób pośredni z wykorzystaniem instytucji pośredniczących. Celem rynku finansowego będzie regulacja zdolności płatniczej poszczególnych podmiotów uczestniczących w tych transakcjach.
Klasyfikacja rynku finansowego
Kryterium 1 – podział rynku finansowego w zależności od rodzaju aktywu finansowego.
I segment - może wyróżnić rynek kapitału pożyczkowego (związany z wzajemnym pożyczaniem kapitału). Cechą tego segmentu rynku będzie zwrotność; cena za udostępnienie kapitału którą jest stopa procentowa, która będzie wyznaczać koszt kapitału obcego. Stopa procentowa (cena za pożyczenie kapitału) powinna uwzględniać: stopę nominalną ; stopę realną (o poziomie stopy realnej do stopy realnej decyduje stopa inflacji) stopa zwrotu (faktyczna stopa korzyści związanych z pożyczeniem kapitału) gdzie ta stopa zwrotu będzie zależała od poziomu ryzyka
Rynek kapitału pożyczkowego może dotyczyć transakcji realizowanych w sektorze bankowym (kredyty i depozyty) i poza bankowe transakcje na rynku kapitału pożyczkowego związane z obrotem papierów wartościowych.
Papier wartościowy – dokument z którym wiążą się określone prawa majątkowe tzn. sprzedający papier wartościowy zobowiązuje się do realizacji wszystkich praw majątkowych, a nabywający ten papier wartościowy za określoną cenę przyjmuje prawa majątkowe.
Na rynku kapitału pożyczkowego występują więc pożyczkowe papiery wartościowe np.: obligacja
II segmentem jest: Rynek tytułów własnościowych będzie związany z tym że nabywający instrument (papier wartościowy na tym rynku) będzie nabywał prawa własnościowe tzn. nabywający tytuł własnościowy staje się współwłaścicielem podmiotu sprzedającego papiery wartościowe.
Prawa własnościowe wprowadzają drugą grupę papierów wartościowych jakimi są udziałowe (własnościowe) papiery wartościowe, np.: akcje; pożyczkowe papiery wartościowe (wierzycielskie).
Akcje dają dwie grupy praw: majątkowe (prawo do udziału w podziale zysku (dywidendy); prawo do majątku spółki ale w momencie jej likwidacji; prawo poboru akcji nowej emisji); korporacyjne (nie dają nam majątku, ale pozwalają czuć się właścicielami – prawo głosu; prawo do informacji o działalności spółki; prawo do udziału w walnym zgromadzeniu).
Rynek tytułów własnościowych decyduje o strukturze własnościowej spółek.
Kryterium 2 – czas trwania transakcji
I segment – Rynek pieniężny czyli rynek transakcji krótkoterminowych (ich okres ważności jest krótszy od 1 roku), którego celem jest regulowanie płynności finansowej czyli lokowanie krótkoterminowe, pożyczanie dla uzupełnienia czasowych braków środków pieniężnych lub lokowania czasowo wolnych środków pieniężnych.
Rynek pieniężny jest elementem rynku kapitału pożyczkowego.
II segment – z punktu widzenia czasu trwania transakcji – Rynek kapitałowy (długoterminowy - realizowane transakcje obejmują okresy dłuższe niż 1 rok) ma głównie na celu z jednej strony finansowanie rozwoju i uzyskiwanie stopy zwrotu z inwestycji długoterminowych. Uważa się że na rynku kapitałowym pojawia się ten pieniądz który jest nadwyżką finansową.
Na rynku kapitałowym elementem transakcji będą akcje.
Rynek kapitałowy wymaga dodatkowo uwzględnienia 2 elementów: czas (należy uwzględnić zmienną wartość pieniądza wartość pieniądza w czasie) i ryzyko Zmienna wartość pieniądza w czasie wiąże się z wykorzystaniem dla analizy (oceny) dwóch kategorii: przyszłej wartości zainwestowanego kapitału (relacja między kapitałem w jakimś okresie n, a kapitałem początkowym); aktualna wartość
Klasyfikacja rynku finansowego
Rynek kasowy – moment zawarcia transakcji jest równoznaczny z jego realizacją
Rynek terminowy – istnieje różnica pomiędzy momentem zawarcia transakcji a momentem jego realizacji. Przedmiotem transakcji jest nabycie lub sprzedaż określonego prawa do sprzedaży lub kupna określonego instrumentu finansowego wg ustalonej w momencie zawarcia transakcji ceny.
W momencie zawarcia transakcji jest instrument pochodny czyli kupno za określoną cenę pewnego prawa do nabycia lub sprzedaży instrumentu finansowego wg ustalonej ceny. Np.: sprzedający sprzedaje prawo do kupna Euro w przyszłości wg ceny 4,20 zł w grudniu 2011. Moment realizacji to będzie grudzień jeżeli będzie kurs 4,5 to zyskamy, a jeżeli 3,8 to tracimy na realizacji tej transakcji.
Hedging – zabezpieczenie się przed niekorzystną zmianą kursu
Spekulacja – zarabianie na zmianie kursu
Arbitraż – wykorzystanie różnic cen na odmiennych rynkach
Szanse i zagrożenia globalizacji rynków finansowych dla przedsiębiorstw:
Szanse:
Rozszerzenie możliwości pozyskiwania kapitału
Możliwość wyboru konkurencyjnych źródeł finansowych o niższym koszcie kapitału
Międzynarodowa ocena wiarygodności przedsiębiorstw
Stosowanie instrumentów o bardziej skomplikowanej konstrukcji na rozwiniętych rynkach finansowych
Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa
Uzyskanie dużej wartości środków finansowych przekraczających możliwości lokalnych rynków
Zagrożenia:
Wzrost ryzyka finansowego, ryzyko kursowe
Konieczność sprostania konkurencji w ujęciu globalnym
Trudności w ocenie ryzyka finansowego
Zaostrzenie warunków pozyskania kapitału
Możliwość wpływu inwestorów zagranicznych na kierunki działania przedsiębiorstwa
Dodatkowe koszty wejścia na określone segmenty rynku międzynarodowego
Z punktu widzenia charakteru transakcji realizowanych na rynku finansowym w odniesieniu do papierów wartościowych rozróżniamy rynek pierwotny i wtórny
Rynek pierwotny – wiąże się z wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu. Celem jest pozyskanie kapitału, uczestnikami są emitent (ten który wprowadza papiery wartościowe do obrotu – potrzebuje kapitału) i pierwszy inwestor. Cena emisyjna – związana z rynkiem pierwotnym. Będziemy ją rozpatrywać w wartościach nominalnych. Będzie wyznaczała wysokość kapitału podstawowego. Agio – zwiększy kapitał zapasowy
Rynek wtórny – obrót papierami wartościowymi już wprowadzonymi do obrotu (tylko te papiery wartościowe które mają cechę nieograniczonej zbywalności – papiery wartościowe na okaziciela). Celem jest zmiana struktury aktywów finansowych (papier wartościowy na pieniądz i odwrotnie). Uczestnikami są kolejni posiadacze. Cena rynkowa – (zmienna) dostosowana do sytuacji na rynku w dniu (momencie) zawarcia transakcji. (Dzisiaj jedna jutro inna). Jedną z funkcji jest nie tylko zmiana siły nabywczej środków pieniężnych ale również dokonywanie wyceny.
I Grupa
Emitenci – pozyskują kapitał – może nim być:
Skarb państwa emituje rządowe (skarbowe) papiery wartościowe – równoważy budżet państwa wyznacza poziom tzw. długu publicznego; równoważenie poziomu bieżących wpływów i wydatków pieniężnych. Uznaje się że te papiery wartościowe są z ryzykiem zerowym (nie jest to do końca prawdą bo istnieje ryzyko inflacji).
Przedsiębiorstwa – korporacyjne papiery wartościowe – potrzebny będzie kapitał na finansowanie rozwoju. To papiery wartościowe o wyższym ryzyku a w szczególności będzie tutaj ryzyko wiarygodności emitenta. Ta ocena ryzyka może być dokonywana indywidualnie przez inwestora lub instytucje (agencje) rejtingowe. W związku z tym te papiery wartościowe będą wymagały wyższej stopy zwrotu (o to ryzyko).
Instytucje finansowe – w szczególności banki, instytucje ubezpieczeniowe itp. – to też papiery o wyższym ryzyku i pojawia się tutaj ten sam rodzaj oceny ryzyka
Samorządy terytorialne – komunalne papiery wartościowe - dla pozyskania środków dla swoich budżetów
II Grupa
Inwestorzy – bezpośredni uczestnicy rynku – lokują kapitał aby spełniło to oczekiwaną stopę zwrotu. Istnieje bezpośrednia zależność między ryzykiem a oczekiwaną stopą zwrotu. Powinni budować swoje strategie inwestowania.
Inwestorzy indywidualni – będą lokować kapitał na swój własny rachunek i na swoje własne ryzyko. Są wypychani z rynku przez inwestorów instytucjonalnych. Są nimi:
Gospodarstwa domowe (ludność)
Przedsiębiorstwa
Instytucje finansowe (bankowe i poza bankowe)
Jednostki samorządu terytorialnego
Inwestorzy instytucjonalni (zbiorowi) – będą lokować kapitał na rachunek swoich klientów i na ich ryzyko. Zgodnie z tzw. ideą wspólnego inwestowania to głównie będą fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne i fundusze ubezpieczeniowe szeroko rozumiane.
III grupa
Pośrednicy – pośrednio uczestniczą w tych transakcjach. Wyróżniamy:
Instytucje regulujące funkcjonowanie rynku. Pełnią 3 funkcje: tworzą normy prawne regulujące zasady działania rynków finansowych; wydających zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie usług finansowych; kontrolujących przestrzeganie przez podmioty działające na rynku obowiązujące normy prawne.
Instytucje obrotu papierami wartościowymi (instrumentami finansowymi) – bezpośrednio pośredniczą w realizacji transakcji w szczególności jest to giełda papierów wartościowych i instytucje obrotu pozagiełdowego. Są to: domy maklerskie, firmy zarządzające aktywami, taką instytucją jest również depozyt papierów wartościowych (nie tylko są przechowywanie papiery wartościowe ale również jest prowadzona ewidencja właścicieli papierów wartościowych).
Dematerializacja obrotu papierami wartościowymi – powoduje że prawo do papieru wartościowego i do korzystania z tego papieru jest równoznaczne z zapisem na odpowiednich rachunkach.
Przykładowe pyt. na egz.
Scharakteryzuj główne szanse i zagrożenia (w kilku słowach)
Co to znaczy papier wartościowy sprzedawany z dyskontem?
Obligacja jest to papier wart. :
- pożyczkowy