Formy i środki dydaktyczne w edukacji zdrowotnej. Zasady kształcenia kultury zdrowotnej, Edukacja i promocja zdrowia


Formy i środki dydaktyczne w edukacji zdrowotnej. Zasady kształcenia kultury zdrowotnej. Umiejętności z zakresu przekonywania ludzi do zachowań prozdrowotnych. Kształtowanie stylu życia.

* Wyróżniamy formy ekstensywne i intensywne:

Formy ekstensywne mają charakter informacyjny i szybki. Stosowane są wówczas gdy informacja jest przeznaczona dla szerokich mas odbiorców, do których powinna dotrzeć w miarę szybko. Informacja z konieczności jest krótka, niezgłębiająca zagadnienia, ale za to łatwa do przyswojenia. Dociera szybko, ale na ogół brakuje jej przekonywającej motywacji. Sygnalizuje jednak problem, może zaciekawić i spowodować zainteresowanie się zagadnieniem przez poszczególne osoby i grupy osób. Są to najczęściej informacje i hasła, a nawet krótkie pogadanki przekazywane przez środki masowego przekazu, jak radio, telewizja, prasa, a także proste plakaty, ulotki i krótkie filmy pokazywane np. w kinach przed seansem filmowym

Formy intensywne są skierowane do mniejszych grup. Materiał jest przekazywany w ciągu dłuższego czasu; rozłożony na raty, a zatem zawiera wiedzę pogłębioną. Nakazy, zakazy i informacje są uzasadnione i umotywowane. Mają one charakter szkolenia na określony temat. Sposób przekazywania jest kameralny. Praca jest oczywiście intensywna i efekty lepsze, a środowisko objęte wychowaniem zdrowotnym bardzo ograniczone.

Inny podział form wiąże się z liczebnością odbiorców. W stosunku do jednostki będzie to oddziaływanie indywidualne, np. rozmowa.

1. Oddziaływanie na małą grupę - jest to pogadanka w klasie szkolnej lub na zebraniu rodziców. Wykład odnosi się do kursu, szkolenia, a odczyt do zebrania, zjazdu itp.

2. Oddziaływanie na pojedynczego człowieka następuje podczas rozmowy indywidualnej. Sytuacje takie zachodzą codziennie w kontaktach pacjent - przedstawiciel służby zdrowia ( lekarz, pielęgniarka, higienistka, itp. ). Często rozmowa taka ma olbrzymią wagę i jest zapamiętywana na całe życie. Zależy to bowiem od autorytetu osoby przekazującej informacje, od sposobu podania informacji, a także od tego, w jakim stopniu była ona potrzebna zainteresowanemu.

Obie te formy są pożyteczna i przydatne w szerzeniu edukacji zdrowotnej.

Oddziaływanie na małą grupę w wychowaniu zdrowotnym jest jednak formą najkorzystniejszą, gdyż ma najwięcej zalet:

  1. Przekazuje się wiadomości od razu większej liczbie odbiorców

  2. W systematycznym procesie wychowawczym obejmuje się przeważnie jednolitą grupę pod względem wieku i wykształcenia (np. uczniowie klas I szkoły podstawowej, wychowawcy w domu dziecka itp.)

  3. Umożliwia wprowadzenie elementu współzawodnictwa

  4. Umożliwia dyskusje, wymiany poglądów, pomaga w podejmowaniu zbiorowej decyzji o zmianie postępowania.

Oddziaływanie na masowego odbiorcę jest nieodzowne w dużych akcjach, kiedy pożądane jest zwrócenie uwagi na określone zagadnienie. Uzyskuje się je przy pomocy środków masowego przekazu.

Do form stosowanych w stomatologicznej oświacie zdrowotnej należą:

  1. Formy kształcenia systematycznego ( nauka w szkołach, kursy, szkolenia, szkoły zdrowia, szkoły matek, kursy racjonalnego żywienia, kursy pierwszej pomocy, uniwersytety dla rodziców) - należą ona do najcenniejszych form działalności edukacyjno-wychowawczej. Forma ta stwarza warunki do stosowania wielu metod i realizowania określonego programu. W prowadzeniu systematycznego kształcenia biorą udział na ogół profesjonaliści, a wiec musi być ona na wysokim poziomie zarówno pod względem tematycznym, jak i metodycznym. Kształcenie systematyczne daje okazję nie tylko do szerokiego naświetlania określonego tematu, ale także do poźniejszego pogłębiania wiedzy. Kształcenie systematyczne jest formą skupiającą w jedną całość wszystkie formy. Proces kształcenia systematycznego wymaga stosowania form różnych i urozmaiconych. Im więcej form stosuje szkolący, tym większa dawka wiedzy może być przyswojona i utrwalona przez szkolonego.

Najlepsze rezultaty osiaga się poprzez oddziaływanie na zmysł wzroku, a jeszcze lepsze gdy zastosuje się żywe słowo poparte obrazem. Zapamiętuje się wtedy wiecej treści i na dłużej.

  1. Formy żywego słowa i audytywne ( rozmowy indywidualne, konsultacje, rozmowy grupowe, gawędy, opowiadania, pogadanki, dyskusje, wykłady, odczyty, dyskusje, seminaria, odczyty, bajki, audycje radiowe, nagrania). Żywe słowo jest szczególnie atrakcyjne w przypadku bezpośredniego kontaktu. Stwarza się duże możliwości oddziaływania na słuchaczy poprzez sam temat, sposób jego podania, interpretację, zaangażowanie, mimikę, gest i modulowanie głosu. Żywe słowo oddziałuje też przez osobowość prowadzącego, estetykę jego wyglądu, a przede wszystkim wpływa poprzez przystosowanie wykładu czy pogadanki do poziomu słuchaczy. Źle prowadzony wykład może spowodować szybkie znużenie słuchaczy lub zniechęcenie do tematu.

Najczęściej popełniane błedy: