10.1. Definicja i rodzaje problemów
Etapy rozwiązywania problemów IDENTYFIKACJA PROBLEMU polega przede wszystkim na określeniu rozpiętości pomiędzy stanem faktycznym a sytuacją pożądaną. TWORZENIE ALTERNATYWNYCH ROZWIĄZAŃ może polegać na burzy mózgów, rozwiązaniach kreatywnych (praktyczne rozpatrywanie idealistycznych rozwiązań) bądź idealnych charakterystykach (badanie charakterystyk możliwych alternatyw). WYBÓR ROZWIĄZANIA to etap, w którym następuje ocena zaproponowanych rozwiązań pod kątem ich efektywności i skuteczności oraz właściwe podjęcie decyzji WDROŻENIE I OCENA ROZWIĄZANIA - jest to realizacja wybranej koncepcji i ocena rezultatów - jeśli wypadnie niezadowalająco, wówczas należy powrócić do etapu 2 (tworzenia alternatywnych rozwiązań).
Techniki identyfikacji problemów
Techniki gromadzenia informacji
Wybrane techniki badania przyczyn występowania problemów
Burza mózgów
Burza mózgów jest jedną z tzw. metod heurystycznych. Są to metody twórczego rozwiązywania problemów. Charakteryzuje je wykorzystanie intuicji do rozwiązywania problemów oraz praca zespołowa. Metoda ta jest bardzo przydatna w szukaniu rozwiązań dla problemów powstających np. przy wdrażaniu systemu jakości.
Analiza różnicowa
Falsyfikacja możliwych przyczyn
Diagram ryby
Używany jest do ilustrowania związków przyczynowo-skutkowych, pomaga w ten sposób oddzielić przyczyny od skutków danej sytuacji i dostrzec złożoność problemu. Przede wszystkim należy dokładnie i jasno zdefiniować problem, z jakim przedsiębiorstwo ma do czynienia, zebrać informacje i omówić wszystkie możliwe przyczyny rozważanego zjawiska oraz ustalić główne kategorie możliwych przyczyn. Skuteczną techniką zbierania informacji w zespole jest burza mózgów. Przegląd wyników burzy mózgów umożliwia zakwalifikowanie przyczyn do odpowiednich kategorii. Zestaw kategorii przyczyn należy dostosować do analizowanego problemu. Do najczęściej stosowanych kategorii przyczyn (zgodnie z zasadą 5M+E) należą:
człowiek (Man)
materiał (Material)
sprzęt/maszyna (Machine)
stosowana metoda (Method)
kierownictwo (Management)
środowisko/otoczenie (Environment)
W zależności od rodzaju i dziedziny analizowanego problemu możliwe jest również użycie innych kategorii przyczyn, np. wyposażenie, informacje, procedury, proces, organizacja pracy, konkurencja, dostawcy.
Diagram Pareto (tzw. Reguła 80/20)
Wg Pareto zinterpretować ją można w następujący sposób: że niewielka liczba zdarzeń, czy sytuacji jest odpowiedzialna za większość występujących zjawisk.
Zasada Pareto ma wiele zastosowań, jest wykorzystywana w wielu dziedzinach zarządzania, w szczególności zaś w zarządzaniu jakością, gdyż wykres Pareto wskazuje na niekorzystne czynniki, występujące w danej organizacji, czy też przedsiębiorstwie. Pokazuje co należy naprawić, na czym się skupić, by poprawić efektywność zarządzania, a co należy pominąć, gdyż i tak nie można tego zmienić. Prawo 20-80 jest techniką, która umożliwia określenie kierunków działań zmierzających do poprawy poziomu jakości procesów, produktów czy też usług. Porządkuje dane pod względem ich ważności. Może pokazać także czy program poprawy jakości był skuteczny, poprzez zastosowanie go przed zmianą i ponownie po wprowadzeniu określonych działań. Metoda ta jest uniwersalna, łatwa do zastosowania i mało kosztowna, za to bardzo przydatna.
Wykres Pareto wiąże się ściśle z zasadą opracowaną przez M.O. Lorenza, który również badał nierównomierne rozkłady, dlatego też w literaturze spotyka się najczęściej wykres Pareto-Lorenza. Wykres ten tworzy się wg następujących wytycznych:
Należy zgromadzić dane o badanym zjawisku.
Uszeregować przyczyny od najbardziej do najmniej znaczącej.
Wyznaczyć skumulowane wartości każdej przyczyny.
Oznaczyć na osi pionowej (Y) wartości (ilości) przyczyn oraz udziały procentowe.
Oznaczyć na osi poziomej (X) przyczyny od największej do najmniejszej wartości idąc od lewej do prawej.
Narysować wykresy słupkowe dla każdej przyczyny ? tzw. wykres Pareto.
Oznaczyć punkty odpowiadające wartościom skumulowanym i połączyć je linią ? tzw. krzywa Lorenza. Analiza otrzymanego wykresu, pozwala na wykrycie nieprawidłowości i wprowadzenie działań naprawczych.